امارات کشوری بدون نفت

دنیای امروز در تب و تاب دست یافتن به مطلوب‌ترین روش‌ها برای رشد روز افزون اقتصاد خود می‌باشد و در این دریای متلاطم همه كشورها به دنبال دستیابی به راهی برای دوری از اقتصاد تك محصولی و نیز رشد و شكوفایی اقتصاد می‌باشند. كشورهای نفت خیز و علی‌الخصوص كشور امارات نیز از این قاعده مستثنی نیست و راه‌حل‌هایی را برای نیل به این هدف انتخاب كرده است.
كشور امارات از ۷ شهر تشكیل گردیده است كه امارات دبی یكی از آنها و مهم‌ترین آن می‌باشد. در سال ۱۸۳۰ دبی یك آبادی كوچك بود كه مردم آن از راه ماهیگیری استخراج مروارید و كشاورزی در مقیاسی كوچك امرار معاش می‌كردند. بعدها بین دبی و هند و سایر بنادر مهم منطقه یك خط كشتیرانی برقرار گردید. تدبیر حاكمان وقت باعث شد تا تجار ایرانی و هندی زیر بنای توسعه دبی را به عنوان مهمترین بازار تجاری منطقه فراهم نمایند و به صورت یك منطقه تجاری مهم در زمینه صادرات مجدد درآید.
در هر حال نمی‌توان نقش تعیین‌كننده نفت را مورد توجه قرار نداد در این منطقه در سال ۱۹۶۶ نفت كشف شد و بعد از استقلال امارات در سال ۱۹۷۱ انگیزه برای رشد دو چندان گردید. به خصوص هنگامی كه قیمت نفت در بازارهای جهانی رشد صعودی پیدا نمود، اما اتكا به نفت نه تنها راضی‌كننده نبود بلكه دوراندیشی هم نبود در نتیجه كشور امارات سه هدف اصلی را برای استفاده بهینه از درآمدهای نفت انتخاب كرد.
۱) ساخت و ساز و صنعتی كردن كشور به گونه‌ای كه با پیشرفت‌های روز دنیا هماهنگ باشد: ساختن برج‌های بلند و راه‌های ارتباطی زمینی- دریایی و هوایی و احداث دانشگاه‌های داخلی و تاسیس شعب دانشگاه‌های خارجی، همچنین راه‌اندازی صنایع مختلف و كارخانجات تولیدی و نمایندگی‌هایی كه از سراسر دنیا به این منطقه وارد شده و سرمایه‌گذاری‌های كلان كرده‌اند. دادن امكانات به تجار برای تسهیل در تجارت به طوری كه حتی تجار می‌توانند از طریق مناطق آزاد (free zoon) جبل علی. اینترنت سیتی
(internet city) و مدیا سیتی یا شهر رسانه‌ها (media city) اقامت امارات را بدون نیاز به گارانتی بانكی تحصیل نمایند. جمعیت امارات براساس آمار سال ۱۹۹۵ در حدود ۳۴۸۸۰۰۰ نفر بوده و افزایش جمعیت رشد ۶درصد داشته است بیش از ۸۰درصد جمعیت غیر بومی می‌باشد كه از این تعداد ۵درصد اتباع غربی و بقیه از كشورهای آسیایی و آفریقایی می‌باشند كه به امارات مهاجرت كرده‌اند. در سال ۲۰۰۳ بیش از ۱۸میلیون نفر مسافر از طریق فرودگاه دبی توسط بیش از ۹۰شركت هواپیمایی به ۱۲۰شهر مهم دنیا جابه‌جا شدند و با راه‌اندازی فاز ۳ این فرودگاه تا سال ۲۰۱۰امكان جابه‌جایی ۳۰میلیون مسافر میسر می‌شود.
۲) جذب توریست: امروزه در دبی طرح‌های بسیاری در حال اجرا است كه هدف اصلی آن جذب توریست می‌باشد كه خود منجر به ورود كارگران و متخصصانی است كه حضور آنها در پست‌های مهم نقش موثری در روند روبه رشد اقتصادی دارد.
در عین حال از طرح‌های دردست اجرا می توان به احداث بلندترین برج جهان با ارتفاع ۵۵۰متر، شامل قسمت‌های مسكونی،‌ تجاری، هتل‌ها و مكان‌های تفریحی و ورزشی همراه با خیابان‌ها و آبنما‌ها و یك شهرك قدیمی و یكی از بزرگترین مراكز خرید جهان كه در این برج واقع است همچنین اولین هتل زیردریایی جهان در نزدیكی ساحل بزرگترین شهر ورزشی جهان با كلیه امكانات ورزشی و بزرگترین شهر فضایی شامل امكانات رصد و سایر آموزش‌های فضایی اشاره نمود.
همچنین هم اكنون بهترین مراكز خرید برای توریست‌ها و مراكز اقتصادی و صنعتی مانند شهر اقتصادی برای تجار و بازرگانان و مراكز نمایشگاهی و پیست اسكی كه در تمام سال قابل استفاده است وجود دارد.
پروژه جزیره نخل جمیرا و جبل علی بزرگترین جزیره‌های ساخت دست بشر كه با چشم غیر مسلح قابل رویت از كره ماه می‌باشند و نیز شهركی كه از تمامی عجایب جهان و فرهنگ‌های بومی آن الگوبرداری و ساخته شده است در شهر دبی وجود دارد كه همه دلیل برای جذب توریست از تمام دنیا می‌باشد به طوریكه توریست‌ها اولین و بهترین‌ها را همه در یك‌جا می‌بینند و صد البته كه بسیاری برای دادوستد وارد این شهر می‌شوند در نتیجه علاوه بر موارد فوق جذب توریست و دادوستدهای متعدد باعث گردیده‌ بانك‌ها و موسسات مالی از سراسر دنیا در این منطقه شعبه زده و با ارائه خدمات مالی، اعطای وام با سود كم و ارائه كارت‌های اعتباری بین‌المللی مبادرت ورزند تا هم از این حركت روبه جلو بی‌نصیب نمانند و هم معاملات پولی و مالی را سروسامان دهند.
هم اكنون ۸۸درصد از سهم تولید ناخالص ملی را بخش غیرنفتی شامل می‌شود كه سهم صنعت توریسم ۴۰درصد می‌باشد و این یعنی اقتصاد بدون نفت.
امارات عضو سازمان تجارت جهانی و سایر سازمان‌های بین‌المللی است. در سال ۲۰۰۳ حدود ۵/۳میلیون نفر از دبی دیدن كردند كه پیش‌بینی می‌شود این رقم تا سال ۲۰۱۰ به ۶میلیون نفر برسد. تقریبا تمامی هتل‌های زنجیره‌ای دنیا در دبی حضور دارند با بیش از ۲۸۰هتل و ۲۸۰۰۰اتاق. فستیوال دبی كه هر ساله بر پا می‌شود خود به تنهایی ۵/۱میلیون توریست را به این شهر می‌كشاند.
بانك جهانی در این زمینه كمك‌های خوبی كرده است كه بخشی از آن صرف تاسیس سالن‌های كنفرانس و برپایی نمایشگاه‌های بین‌المللی می‌شود در حال حاضر سالانه بیش از ۵۰نمایشگاه بین‌المللی در دبی برگزار می‌گردد. سیستم مخابراتی این شهر از بهترین سیستم‌های جهان است كه مجری آن كمپانی اتصالات می‌باشد.
اگر چه مكالمات خارجی از نرخ نسبتا بالایی برخوردار است اما مكالمات داخلی به صورت رایگان انجام می‌پذیرد. خرید نام ورزشگاه لندن به مبلغ ۲۰۰میلیون پوند از ابتكارات جالبی بود كه فقط برای تكرار كردن نام كشور امارات در تمامی بازی‌های انجام‌شده در این ورزشگاه صورت می‌گیرد. البته تمامی این روش‌های علاوه‌بر اینكه G.N.P این كشور را به سرعت به سمت صعود می‌برد و درآمدهای فردی و دولتی را افزایش می‌دهد خطر تورم را نیز دارد كه از حوصله این بحث خارج است.
۳) سرمایه‌گذاری خارجی: دولت امارات ضمن اینكه به مسایل فوق اهمیت می‌دهد از سرمایه‌گذاری در بخش خارجی نیز غافل نمانده است از جمله قراردادهای ساخت و ساز دركشور الجزایر و شمال آفریقا و شراكت با شركت‌های بزرگ صنعتی اروپایی و آمریكایی همین طور سرمایه‌گذاری در كشور چین و احداث شعب بانك‌های اماراتی در كشورهای مختلف و به طور كلی سرمایه‌گذاری در مناطق سودآور. ضمن اینكه صندوق ذخیره ارزی نقش اساسی را در این مساله به عهده دارد و هدایت درآمدهای كسب شده به سمت سرمایه‌گذاری از اهداف مهم می‌باشد.
مدیریت و سازماندهی این خط مشی كه با در نظر گرفتن سلیقه‌های توریست‌ها انجام می‌شود كاری دشوار است به طبع برای نیل به هدف اصلی كه همانا رسیدن به اقتصاد بدون نفت است راه آسانی در پیش نبوده و در نتیجه به دلیل دوری از وابستگی به نفت نوسانات قیمت نفت نمی‌تواند تاثیر چندانی بر اقتصاد این منطقه داشته باشد اما دست یافتن به نتایج (درآمد) خوب در كمترین مدت زمان از مصادیق دشوار اقتصاد است كه در دبی قابل مشاهده است.

تهیه و تنظیم: وحید وزیری

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد