چشم انداز ذخایر و تقاضای گازطبیعی

بیش از ۷۰ درصد از كل ذخایر اثبات‌شده گازطبیعی جهان در منطقه خلیج‌ فارس و جمهوری‌ های شوروی سابق قرار دارد. سه‌كشور روسیه، ایران و قطر در مجموع بیش از۵۵ درصد از كل‌ذخایر گازی جهان را در اختیار دارند كه با توجه به سهم‌گاز درسبد انرژی جهان و چشم‌ اندازهای آتی‌آن، اهمیت منطقه را در تامین انرژی جهان درحال‌ حاضر و در آینده، آشكار می‌سازد. با توجه به تمام برآوردهای انجام‌شده، نیاز جهان به گازطبیعی (سوخت قرن ۲۱)، روبه ‌رشداست. ایران با در اختیارداشتن ذخایر بسیارغنی گازطبیعی و نیز به ‌عنوان اقتصادی‌ترین، امن‌ترین و نزدیك‌ترین مسیر ترانزیت گاز كشورهای منطقه به بازارهای جهانی و به ویژه كشورهای جنوب‌آسیا و اروپا، نقش ‌انكارناپذیری درمنطقه برعهده دارد.
چشم ‌انداز تقاضای جهانی گاز طبیعی
با توجه به برآورد های انجام‌شده، پیش ‌بینی می‌شود تقاضای جهانی گازطبیعی بیش از سایر انرژی ‌های اولیه، افزایش یابد، به‌گونه‌ای كه با توجه به برآورد آژانس بین‌المللی انرژی، انتظار می‌رود تقاضای جهانی گازطبیعی تا سال ۲۰۳۰ به دو برابرآن در سال۲۰۰۲ افزایش یابد.با توجه به برآورد آژانس بین‌المللی انرژی، تقاضای گازطبیعی جهان تا سال ۲۰۳۰ به‌طور متوسط سالانه ۳/۲درصد رشد را ازسرخواهد گذراندكه بخش عمده آن ناشی از افزایش تقاضای گازطبیعی در بخش نیروگاهی خواهد بود. به این ترتیب، سهم گازطبیعی در سبد انرژی مصرفی جهان از ۲۱درصد در سال ۲۰۰۲ به ۲۵درصد درسال ۲۰۳۰ افزایش خواهدیافت. براساس این برآوردها، رشد مصرف گازطبیعی در آفریقا، آمریكای‌لاتین و كشورهای درحال‌توسعه آسیا، بیش از میانگین جهانی آن خواهد بودرشد تقاضای گازطبیعی در هند و چین، تا سال ۲۰۳۰ بیش از ۵درصددرسال خواهد بود كه به طورعمده جانشین زغال‌سنگ به ویژه در صنعت و تولیدنیرو خواهد شد؛بنابراین سهم كشورهای درحال‌توسعه آسیایی از تقاضای جهانی گازطبیعی از۸ درصد در سال ۲۰۰۲ به ۱۴درصد در سال ۲۰۳۰ افزایش خواهد یافت، هرچند هنوز تا سال ۲۰۳۰، مصرف سرانه گازطبیعی در كشورهای آمریكای‌شمالی عضو OECD و اقتصادهای درحال‌گذار بیش از دیگر كشورها خواهد بود، به این‌گونه ای كه كشورهای آمریكای شمالی عضوOECD،كشورهای اروپایی OECD و نیز روسیه، درسال ۲۰۳۰به‌ترتیب، ۲۳درصد، ۱۶درصد و ۱۲درصد مصرف‌جهانی گازطبیعی را به‌خود اختصاص خواهند داد.پیش‌بینی می‌شود بخش تولید نیرو در تمام مناطق، به ‌ویژه دركشورهای توسعه یافته كه‌ براساس برآوردهای انجام‌شده در این كشورها به‌شدت رشد خواهد یافت، نقش كلیدی در افزایش تقاضای گازطبیعی را برعهده خواهد داشت. براساس این پیش‌بینی‌ها، بخش‌تولید نیرو،۵۹ درصد از رشد تقاضای گازطبیعی تا سال۲۰۳۰ را به ‌خود اختصاص خواهد داد، بنابراین سهم این بخش از۳۶ درصد مصرف گازطبیعی درسال ۲۰۰۲ به ۴۷درصد در سال ۲۰۳۰ افزایش خواهد یافت. گفتنی است كه تقاضای جهانی گازطبیعی درسال های ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۲ به‌طور متوسط سالانه ۵/۲درصد رشد را ازسرگذرانده‌است.تمام برآوردها برمبنای ادامه شرایط موجود (BAU) است و اگر جهشی قابل‌توجه در فناوری‌ مورد استفاده كنونی رخ‌ دهد، تمام این برآوردها به بازبینی اساسی نیازخواهند داشت. پیش‌بینی می‌شود كه در صورت بهبود فناوری واحدهای تبدیل گازطبیعی به فرآورده(GTL)، این صنعت به عنوان بازار قابل توجه و گسترده‌ای برای گازطبیعی مطرح شود، زیرا این توانایی را خواهد داشت تا ذخایر دور از بازارهای جهانی گاز را به این صورت به بازار منتقل كند و حتی ذخایر قابل توجه منطقه خلیج‌فارس و به ویژه ایران را با تبدیل به فرآورده‌های بسیار مرغوب، راهی بازارهای اروپا و آمریكای شمالی كند. تمایل به اجرای واحدهای GTL به دنبال توسعه فناوری این فرآیند و درنتیجه كاهش هزینه تولید این فرآیند در چند سال اخیر و افزایش چشمگیر قیمت‌های جهانی نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی، چشم‌اندازهای روشنی از توسعه هرچه بیشتر استفاده از این فرآیند درسال های آتی است.
ذخایر متعارف گازطبیعی جهان
برآوردها نشان می دهندكه میزان ذخایرگازطبیعی جهان برای برآورده كردن تقاضای پیش‌بینی شده در سال های آتی، كافی به نظر می‌رسد. میزان ذخایرگازطبیعی جهان از دهه ۱۹۷۰ تاكنون، به میزان قابل‌توجهی افزایش یافته؛ به گو‌نه ای كه میزان ذخایركشف‌شده جدید ازمیزان تولید دراین دوره به‌نحو چشمگیری بیشتر بوده‌است. بر مبنای برآوردهای CedigaZ ، ذخایر متعارف گازطبیعی جهان درآغاز سال ۲۰۰۴ حدود ۱۸۰تریلیون مترمكعب بوده كه نشان دهنده دو برابر شدن آن در۲۰ سال گذشته است و این میزان ذخایر، تقاضای كنونی بازارهای جهانی را برای ۶۶ سال، تضمین می‌ كند و با فرض افزایش تقاضای جهانی گازطبیعی با نرخ رشد ۳/۲درصد درسال، این میزان ذخایر تا ۴۰سال آینده، تقاضای بازار جهانی را برآورده خواهدكرد.این افزایش میزان ذخایر، ناشی از اكتشاف های جدید و یا بهبود فناوری برداشت از ذخایر موجود بوده‌است. سه كشور روسیه، ایران و قطر، حدود ۵۵ درصد از ذخایر اثبات‌شده گازطبیعی متعارف جهان را در اختیار دارند. با این حال، ذخایر نفت‌خام درقیاس با ذخایرگازطبیعی جهان از نظر جغرافیایی، درگستره بیشتری از جهان توزیع شده‌اند. جمهوری ‌های شوروی پیشین، حدود یك ‌‌سوم ذخایرگازطبیعی جهان را در اختیار دارند كه با توجه به انجام‌نشدن عملیات اكتشافی مورد نیاز، سهم این كشورها در۲۰سال گذشته كاهش یافته است. درمیزان تولید كنونی، تا ۷۷ سال آینده ذخایر گازطبیعی این منطقه، تداوم خواهند داشت.كشورهای منطقه خاورمیانه با در اختیار داشتن حدود۴۰ درصد از ذخایرگازطبیعی جهان، سهم خود را در دو دهه گذشته افزایش داده‌اند كه در این میان اكتشاف های جدید در ایران، عربستان‌سعودی و قطر اهمیت داشته ‌اند. ذخایر این منطقه، می‌توانند سطح تولید كنونی را تا ۲۰۰سال آینده، تضمین كنند. ذخایرگازطبیعی كشورهای عضو OECD نزدیك به ۱۸ تریلیون متر مكعب است كه این كشورها با دراختیارداشتن ۱۰درصد ذخایرجهانی، دارای نرخ ذخایر با تولیدی معادل ۱۶سال هستند.برمبنای مطالعه ذخایر هیدروكربوری جهان كه مركز مطالعات جغرافیایی آمریكا(USGS) در سال ۲۰۰۰ انجام داده است، ذخایر كشف‌نشده گازطبیعی جهان نزدیك به۱۴۷تریلیون متر مكعب برآورد شده است كه حدود ۲۵درصد آن گازهمراه نفت و ۷۵درصد بقیه نیز ذخایر مستقل گازطبیعی هستند. پیش‌بینی می‌شود كه بیش از نیمی از این ذخایر كشف‌نشده در جمهوری‌های شوروی پیشین و كشورهای خاورمیانه قرار داشته باشند.

منبع : شبکه اطلاع رسانی شانا