پول ضعیف ‌

لندن هیچ وقت مقصدی ارزان برای گردشگران نبوده است. اما آمریکایی‌هایی که در این تابستان به پایتخت انگلیس سفر کردند، کمی زودتر از معمول جیب‌هایشان خالی شد، چراکه امروز ارزش دلار در برابر پوند انگلیس بسیار کمتر از گذشته است. در روز ۲۳ ژوئن سال جاری، هر پوند با ۰۶/۲ دلار معامله شد که این نسبت از سال ۱۹۸۱ بدین‌سو بی‌سابقه می‌باشد.
البته برای توریست‌های آمریکایی، پاریس مقصد ارزان‌تری است. این در حالی است که هم اکنون ارزش دلار در برابر یورو نیز به پایین‌ترین سطح برابری خود از سال ۱۹۹۹‌‌- یعنی سال تولد یورو - بدین سو رسیده است. در حال حاضر هر یورو با ۳۸/۱ دلار معامله می‌شود.‌
گفتنی است، فدرال رزرو آمریکا، ارزش دلار را با سبدی متشکل از ۷ واحد پولی معتبر دنیا سنجیده و قیمت واقعی دلار را مشخص می‌کند. این شاخص در ماه‌های اخیر به پایین‌ترین سطح خود رسیده است.
اما چرا دلار اینقدر ضعیف شده است؟ مطمئناً یکی از دلایل آن، ضعف اقتصاد آمریکا می‌باشد. بر اساس پیش‌بینی‌های واحد اطلاعات اکونومیست )EIU(، نرخ رشد محصول ناخالص داخلی )GDP( آمریکا در سال جاری میلادی کمتر از رشد اقتصادی منطقه یورو، انگلیس، استرالیا و کانادا خواهد بود. بدین ترتیب، رشد اقتصادی پایین آمریکا که یکی از دلایل آن، رکورد بازار مسکن این کشور می‌باشد، موجب کاهش ارزش دلار شده است.
از سوی دیگر، حتی قیمت‌های بالای نفت هم به کمک دلار نیامده‌اند. پل رابینسون، اقتصاددان مؤسسه بارکلیز کپیتال، معتقد است دلار در هنگام افزایش قیمت‌های نفت، بدترین بازیگر صحنه ارزهای معتبر دنیا می‌باشد. اگر بخواهیم این موضوع را بیشتر باز کنیم، باید گفت آمریکا در مقایسه با سایر کشورهای ثروتمند جهان، به ازای هر واحد تولید، مقدار بیشتری نفت مصرف می‌کند. لذا افزایش هزینه‌های سوخت بر رشد اقتصادی این کشور تأثیر منفی گذاشته و دلار را ضعیف می‌کند. در این میان، مصرف‌کنندگان آمریکایی حتی در معرض خطر بیشتری قرار دارند، زیرا دریافت مالیات‌های کمتر از سوخت، تفاوت قیمت فروش و هزینه تأمین آن را کاهش داده است. به همین دلیل، ریسک پذیری تغییرات قیمت، کمتر و دست دولت برای بازی کردن با قیمت‌ها، بسته‌تر خواهد شد. به موازات، در این شرایط، مصرف دلارهای نفتی کمکی به تقویت دلار در مقابل یورو نمی‌کند، زیرا کشورهای نفت‌خیز بیشتر دوست دارند از اروپا کالا وارد کنند، تا از آمریکا. ‌
در مجموع می‌توان گفت قیمت‌های بالای نفت، اقتصاد ضعیف و بازار مالی آشفته همگی دست به دست هم داده‌اند و موجب تضعیف دلار شده‌اند. البته این نکته را نباید از نظر دور داشت که زیرساخت‌های اقتصادی آمریکا آنقدرها هم ضعیف نیستند. به علاوه، هم‌اکنون بازار مسکن این کشور حالت بحرانی گذشته را ندارد، لذا نمی‌توان تنها با تکیه بر آنها، ضعف دلار را توجیه کرد.‌
استفان جن، یکی از کارشناسان مؤسسه مورگان استنلی معتقد است: نگرانی‌ها و نیروهای قدرتمند دیگری باعث کاهش ارزش دلار شده‌اند که یکی از آنها، ترس از کاهش ذخایر دلاری بانک‌های مرکزی کشورهای آسیایی است.
همچنین تحقیقات و نظرسنجی مؤسسه مریل لینچ نشان می‌دهند که مدیران مالی جهان نیز در مورد چشم‌انداز دلار در ۵ سال آینده خوشبین نیستند. لذا اغلب آنها از تمایل‌شان برای کاهش سهم دلار در ترکیب سبد ارزی خود خبر داده‌اند.
● تأثیر دلار ضعیف بر کسری تجاری
بیشتر اقتصاددانان آمریکا از کاهش ارزش دلار استقبال می‌کنند، زیرا این امر با ارزان‌تر کردن صادرات و افزایش تمایل برای واردات کالا از آمریکا، کسری تراز تجاری بسیار بالای این کشور را کاهش می‌دهد. البته این وضعیت هم‌اکنون برقرار بوده و در پنج ماهه نخست سال جاری میلادی، بر اثر کاهش ارزش دلار، کسری تراز تجاری آمریکا نیز کاهش یافته است.
اما - درست یا غلط - بازار ارز به عدم موازنه‌های تجاری واکنش نشان می‌دهد. بسیاری از کشورهایی که ارزش واحد پولشان در مقابل دلار افزایش یافته (مانند انگلیس، استرالیا و نیوزلند)، همگی دارای کسری‌های تجاری و بدهی‌های خارجی بالایی هستند. به عنوان نمونه، کسری تجاری استرالیا نسبت به آمریکا پایدارتر بوده و همین امر، بدهی خارجی این کشور را به ۶۰ درصد تولید )GDP( آن رسانده است، در حالی که این نسبت برای آمریکا تنها ۱۹ درصد است. بدهی خارجی نیوزلند از این هم بیشتر بوده و به ۹۰ درصد GDP آن بالغ می‌شود.
به هر حال، بر اساس آمار فدرال رزرو آمریکا، ارزش دلار نسبت به سطح اوج آن در سال ۲۰۰۲، حدود ۲۲ درصد کاهش یافته است. در همین مدت، ارزش دلار در برابر پوند و یورو نیز به ترتیب ۲۱ و ۱۵ درصد کاهش پیدا کرده است.

منبع : ماهنامه اقتصاد ایران