نظامیان روزنامه نگار در آمریکا

مركز فعالیت های رسانه ای «فایتویل» در آمریكا مایه رشك و حسرت تمامی شركت های ارتباطات جهانی است. تهیه كنندگان در استودیوهای هنری این مركز، برای ایستگاه های مختلف رادیویی و تلویزیونی، موسیقی و خبر تهیه می كنند. نویسندگان با جمع آوری روزنامه ها و مجلات بغداد و كابل ازطریق كنفرانس های تلویزیونی با یكدیگر به گفت وگو می پردازند. واحدهای سیار و بسیار مجهز برای اعزام در مواقع بحرانی بیرون ساختمان آماده هستند.
این مركز بخشی از یك خبرگزاری نیست، بلكه بازویی از یك تشكل نظامی است كه نویسندگان و تهیه كنندگان برنامه های آن، سرباز هستند. ۱۲۰۰ نیروی این واحد عملیات روانی، برای پشتیبانی از اهداف دولت آمریكا به تولید برنامه هایی می پردازند كه مقامات این واحد آنها را «پیام های درست» می نامند. البته فرمانده این مركز تأیید می كند كه برنامه های تولیدی آنها یك جانبه بوده و حمایت دولت آمریكا از آنها محرمانه باقی می ماند. به گفته سرهنگ «جك سیوم»، فرمانده گروه چهارم عملیات روانی، حتی برخی از مقامات روابط عمومی در پنتاگون فعالیت های این مركز را «كثیف و توأم با دروغگویی» می دانند.
گزارش های اخیر مبنی بر اجیركردن روزنامه های عراقی از سوی یك شركت تبلیغاتی طرف قرارداد با پنتاگون برای درج مطالب و مقالات نوشته شده توسط سربازان آمریكایی، مخالفت های زیادی را در واشنگتن به همراه داشت. اعضای كنگره آمریكا اعلام كردند كه این كار اعتبار آمریكا را زیرسؤال می برد. اما مقامات علی رتبه ارتش و كاخ سفید منكر هرگونه اطلاعی دراین زمینه شدند و «استفان هادلی»، مشاور امنیت ملی، اعلام كرد كه این موضوع برای بوش بسیار دردسرساز بوده است، اما اقدام این شركت، یعنی گروه «لینكلن» یك اقدام خودسرانه نبوده است. طبق اسناد موجود این جنگ از سوی كاخ سفید و پس از حملات ۱۱ سپتامبر آغاز شد و كاخ سفید برای اجرای عملیات روانی و جنگ اطلاعاتی یك هیئت سری تشكیل داد.
ارتش آمریكا در عراق افغانستان كه كانون فعالیت یگان های عملیات روانی است، به تأسیس ایستگاه های رادیویی و دفاتر روزنامه دست زده است. البته ارتباط این ایستگاه ها و دفاتر با آمریكا هرگز فاش نمی شود و اخبار و گزارش های آنها گاهی به «مركز اطلاع رسانی بین المللی» كه سازمانی سری است، نسبت داده می شود.
اسناد پنتاگون نشان می دهد كه گروه لینكلن بیش از ۱۰۰۰مقاله در نشریات عراقی و عرب زبان به چاپ رسانده و چندین سردبیر را در یك پایگاه خبری عراقی به كار گماشته است. گروه لینكلن برای اجرای عملیات روانی خود در كشورهای همسایه عراق نیز برنامه هایی دارد كه از آن جمله می توان به تأسیس روزنامه سری، برنامه های خبری تلویزیونی و یك فیلم كمدی ضدتروریستی اشاره كرد.
مقامات ارتش گفته اند كه واحدهای عملیات روانی ارتش نیز، همانند این گروه، به طور پنهانی ایستگاه های تلویزیونی و نویسندگان روزنامه ها را برای اشاعه عقاید و اهدافشان اجیر می كنند. سرهنگ «جیمز تردول»، فرمانده عملیات روانی مركز فرماندهی عملیات ویژه در «تامپا» گفته است: «ما نمی خواهیم بینندگان با تماشای برنامه و پی بردن به نقش دولت آمریكا در تولید آن، تلویزیون خود را خاموش كنند».
سازمان توسعه بین المللی آمریكا نیز فعالیت های خود را به شكل سری انجام می دهد. این سازمان هزینه بیش از ۳۰ایستگاه رادیویی را در كشور افغانستان تأمین می كند، اما شنوندگان برنامه های این ایستگاه ها از این مطلب مطلع نیستند. سازمان فوق در عراق و افغانستان اقدام به توزیع هزاران دستگاه ضبط صوت كرده است كه پیام های ازپیش ضبط شده ای را پخش می كنند اما مقاطعه كار این عملیات به همه اطمینان می دهد كه هیچ ارتباطی با دولت آمریكا ندارد.
از آنجا كه دولت آمریكا ادعای استقرار دموكراسی و آزادی مطبوعات در سراسر جهان را دارد، خود نمی تواند خارج از چارچوب این ادعا عمل كند. بررسی های انجام گرفته از سوی پنتاگون و نظرسنجی های مختلف نشان می دهد كه افشای فعالیت های فوق در سراسر جهان باعث ازبین رفتن اعتبار آمریكا شده است.
حامیان جنگ اطلاعاتی عقیده دارند كه این عملیات بسیار مناسب و تأثیرگذار است. ژنرال «چارلز كرون»، سخنگوی بازنشسته ارتش و استاد دانشكده روزنامه نگاری عقیده دارد كه عملیات روانی، به خصوص در عصر ارتباطات، بخشی اساسی از جنگ به حساب می آید. برای اشغال یك كشور و سرنگون كردن دولت آن، باید به مردم آن گفت كه چرا این كار را انجام می دهید و این مستلزم طراحی برنامه اطلاعاتی وسیع و گسترده ای است.
اما برخی دیگر هشدار می دهند كه جنگ های سری اطلاعاتی ممكن است كاملاً بی نتیجه باشند و یا نتیجه منفی به همراه داشته باشند. «الزمان»، یك روزنامه عراقی، با اعتراض به جنگ تبلیغاتی آمریكا نوشت كه این عمل باعث تحقیر روزنامه های مستقل ملی می شود. باتوجه به مشكلات و مصائب مردم عراق گزارش های جعلی گروه لینكلن درباره استقرار امنیت در این كشور به نظر باورنكردنی می رسند.
دفتر پاسخگویی دولت آمریكا در گزارش اخیر خود اعلام كرد باتوجه به اینكه آمریكا همچنان به تبلیغات خود در خارج از كشور ادامه می دهد، نادرستی این تبلیغات اعتبار اخبار منتشر شده را بیش از پیش زیرسؤال برده است. این دفتر با غیرواقعی خواندن اخبار تصویری كه از شبكه های تلویزیونی آمریكا پخش می شوند، اعلام كرد این اخبار به دلیل مستند نبودن منبع آنها، از صحت كامل برخوردار نیستند.
دولت بوش پس از حملات ۱۱سپتامبر و فشار افكار عمومی مردم آمریكا برای بالابردن محبوبیت و اعتبار این كشور در جهان عرب تصمیم گرفت وجهه كشور وارزش های آن را در دنیا بهبود بخشد.
پس از جنگ سرد اكثر تشكیلات اطلاعاتی دولت، از جمله سازمان اطلاعاتی آمریكا و برخی برنامه های سازمان سیا به حالت تعلیق درآمده بود. مأموران اطلاعاتی آمریكا در این جنگ كه با شوروی سابق داشتند از ترفند طرفداری آمریكا از قربانیان ستمدیده سود بسیار بردند. اما امروزه اكثر مسلمانان، دولت آمریكا را با دولت های مستبدی مانند عربستان سعودی و مصر یكسان می دانند.
كاخ سفید برای جلب افكار عمومی خارجیان به رئیس یك شركت رسانه ای در واشنگتن متوسل شد. او قبل از جنگ افغانستان برای پاسخگویی سریع دولت آمریكا به ادعاهای طالبان، مراكزی را در واشنگتن، لندن و پاكستان تأسیس كرد.
این شركت در مواقع بحرانی، به عنوان عامل دست نشانده دولت آمریكا وارد عمل شده است. همچنین این شركت در سال های دهه ۹۰، مجلس ملی نوپای عراق را برای به راه انداختن جنگی روانی علیه صدام حسین اجیر كرد.
رندون رئیس این شركت رسانه ای علاوه بر ارایه مشاوره به كاخ سفید با ستاد مشترك ارتش برای تأسیس گروه های كاری مختلف در سراسر دنیا و تحلیل برنامه های رسانه هایی مثل شبكه «الجزیره» قراردادی ۶/۲۷ میلیون دلاری منعقد كرد.
كاخ سفید در همین زمان «جفری جونز»، سرهنگ سابق ارتش را كه فرماندهی گروه عملیات روانی «فورت براگ» را به عهده داشت، برای همكاری در جنگ اطلاعاتی جدید خود استخدام كرد. او كمیته ای مخفی را كه موجودیت آن قبلا افشا نشده بود، هدایت می كرد. این كمیته وظایف متعددی برعهده داشت از دیپلماسی داخلی گرفته كه شامل مواردی مثل برنامه های تحصیلی، بورسیه و برنامه های تبادل تحصیلی می شد، تا عملیات روانی سری.
كمیته فوق حتی سخنان رئیس جمهور را نیز كنترل می كرد. به گفته اعضای كمیته، آنها برای به انزوا كشاندن مسلمانان در سراسر جهان سعی كردند بوش را از گفتن جمله «خداوند آمریكا را حفظ كند» در سخنرانی های خود باز دارند.
این كمیته كه بعدها «كمیسیون همكاری سیاست های اطلاعاتی ضدتروریسم» نام گرفت افرادی را از وزارت خارجه، پنتاگون و تمام سازمان های اطلاعاتی به استخدام خود درآورده بود. «رندون» نیز به زیر گروه كاری ضد تبلیغات در این كمیته مشاوره می داد. گرچه فعالیت آن چند ماه بعد به دلیل اعتراض ها علیه پنتاگون متوقف شد.
در فوریه ۲۰۰۲ برخی مقامات ناشناس به روزنامه نیویورك تایمز گفتند كه پنتاگون مركز جدیدی را به نام «دفتر تأثیرگذاری استراتژیك» تأسیس كرده است كه وظیفه آن ارایه اخبار و گزارش، حتی اخبار و گزارش های جعلی به خبرگزاری های خارجی است. هر چند این خبر تكذیب شد، اما رامسفلد به سرعت دفتر را تعطیل كرد.این رویداد تلاش های جونز برای جلب افكار عمومی در جهان اسلام را با شكست مواجه ساخت. جونز كه در سال جاری از شغل خود استعفا داد، گفته است كه كاخ سفید پس از آن رویداد ثبات خود را از دست داد؛ چند سازمان اطلاعاتی از كار كناره گرفتند و اعضای كمیته با آغاز جنگ عراق پراكنده شدند و كاخ سفید نیز به درخواست ها برای بررسی عملكرد كمیته توجهی نكرد.
پس از جنگ افغانستان و عراق، فعالیت هایی كه در جهت ارائه وجهه ای مثبت از آمریكا صورت می گرفت به یك جنگ سری تبلیغاتی برای مبارزه با شورش های موجود در این دو كشور تبدیل شد. پنتاگون كه هزینه و افراد لازم برای این عملیات را دراختیار داشت، رهبری جنگ تبلیغاتی را به عهده گرفت. پنتاگون همچنین با افزایش بودجه عملیات روانی، برای اولین بار شركت های مقاطعه كار را به كار گرفت. از میان این مقاطعه كاران می توان به گروه «رندون» اشاره كرد كه قراردادی چندین میلیون دلاری برای تحلیل عملیات رسانه ای در بغداد با پنتاگون منعقد كرد. گروه لینكلن نیز یكی دیگر از مقاطعه كاران پنتاگون بود.
چگونگی به دست آوردن قراردادهای ۲۵ میلیون دلاری با پنتاگون از سوی گروه لینكلن معلوم نیست. طبق اسناد موجود، «كریستین بیلی» ۳۰ ساله و «پیگ كریگ»، ۳۱ ساله قبل از تأسیس گروه لینكلن در سال ۲۰۰۴ مشاغل پیش پا افتاده ای داشتند و هیچ سابقه ای در حوزه روابط عمومی یا رسانه نداشتند.
هدف اولیه این شركت فراهم كردن مقدمات گسترش سرمایه گذاری و تجارت در عراق بود. این گروه كه با نام «عراق اكس» فعالیت خود را آغاز كرده بود، در اوایل كار خود در جهت تأمین امنیت و نوسازی ساختمان های ارتش فعالیت می كرد. «عراق اكس» همچنین یك سری فعالیت های كوتاه مدت اینترنتی نیز راه اندازی كرد. سپس در اوایل سال ۲۰۰۴ میلادی همكاری خود را با گروه رندون آغاز كرد و برای راه اندازی فعالیت های تبلیغاتی در عراق به منظور آگاه سازی مردم این كشور از اهداف ائتلاف و جلب حمایت افكار عمومی قراردادی پنج میلیون دلاری با پنتاگون منعقد كرد. پس از آن این شركت به گروه لینكلن تغییر نام داد. چگونگی همكاری این شركت با گروه «رندون» در ابهام قرار دارد؛ چرا كه فقط چند هفته بعد از انعقاد قرارداد فوق، گروه رندون از كار كناره گیری كرد. به گفته دو كارمند سابق گروه لینكلن، این گروه پس از چند ماه به حوزه عملیات روانی و اطلاعاتی وارد شد. آنها هم چنین گفته اند كه این گروه با پنتاگون سه قرارداد چند میلیون دلاری دیگر نیز منعقد كرده است.
وظیفه این شركت مقابله با اطلاعات جعلی و نادرست مطبوعات عراق بود. رسانه های عراقی تا قبل از سقوط صدام حسین با كمك صدمیلیون دلاری آمریكا، پیشرفت خوبی كرده بودند. هم اكنون نزدیك ۲۰۰ روزنامه و ۱۵ الی ۱۷ ایستگاه تلویزیونی عراقی در این كشور به فعالیت مشغول هستند. اكثر این مراكز تحت كنترل احزاب سیاسی مختلف قرار دارند كه به اشاعه اخبار كمابیش جعلی و نادرست آمریكایی و یا ضدآمریكایی می پردازند.
گروه لینكلن از پایگاه نظامی «كمپ ویكتوری» به انتشار تبلیغات و برنامه می پردازد. درواقع كارمندان این گروه در كنار سربازان مشغول به كار هستند. یكی از كارمندان سابق گروه لینكلن كه به دلیل سری بودن فعالیت های این گروه خواست نامش فاش نشود، گفته است كه افسران ارتشی فعالیت های این گروه و جزئیات مربوط به هزینه و محل چاپ مقالات را تحت كنترل دارند. وی گفته است «تقریبا هیچ یك از فعالیت های ما بدون تصویب فرماندهی به انجام نمی رسید.».
كارمندان وظیفه داشتند اخباری را كه سربازان نوشته بودند، دریافت كنند و آنها را پس از ترجمه به زبان عربی دراختیار روزنامه ها قرار دهند. گروه لینكلن برای چاپ این مقالات آژانس های تبلیغاتی و روزنامه نگاران عرب را اجیر كرده بود.
اسنادی كه از سوی یك كارمند سابق این گروه دراختیار روزنامه نیویورك تایمز قرار گرفته است، نشان می دهد كه گروه لینكلن برای چاپ مقالات و تبلیغات خود حدود ۴۰ تا ۲۰۰۰ دلار به روزنامه ها رشوه می داد. طبق اسناد پنتاگون این گروه بیش از ۱۰۰۰ مقاله در ۱۲ تا ۱۵ روزنامه عربی به چاپ رساند؛ اما نشریات هرگز به اطلاع مخاطبان نمی رساندند كه این مقالات از سوی ارتش آمریكا تهیه می شود.
سربازان آمریكایی معمولاً گزارش ها را از زبان عراقی ها بیان می كردند. مطالبی مثل «ما عراقی ها باید دولت خود را تشكیل دهیم. عراق كشور ماست» و یا «زمان آن فرا رسیده كه مردم عادی عراق، من، تو، همسایه، خانواده و دوستان ما گرد هم آییم» این گزارش ها بسیار به چشم می خورد.
اما به عقیده یكی از كارمندان سابق گروه لینكلن این ترفند در پنهان كردن نقش دولت آمریكا در جنگ اطلاعاتی چندان كارساز نبوده است. وی می گوید: «اكثر عراقی ها می دانند كه آمریكا در این كار دست دارد».
طبق اسناد پنتاگون ارتش دركشورهای همسایه عراق مثل عربستان سعودی، سوریه و اردن نیز چنین فعالیت هایی داشته است. یك سخنگوی پنتاگون اعلام كرد كه گروه لینكلن در این زمینه برنامه هایی را طراحی كرده است. بعداً این اظهارات تكذیب شد. طبق اسناد پنتاگون و اظهارات یكی از مقامات سابق گروه لینكلن، این گروه پیشنهاد داده است در مجلات، روزنامه ها و پایگاه های خبری مقاله هایی از سوی این گروه به چاپ برسد، اما فرماندهان ارتش آمریكا از ترس این كه دسترسی جهانی به سایت های اینترنتی ممكن است نقض كننده قانون منع فعالیت های تبلیغاتی پنتاگون در داخل آمریكا شود، این عملیات را متوقف كردند.
فعالیت های رسانه ای پنتاگون در افغانستان بلافاصله پس از سرنگونی طالبان آغاز شد. در این كشور ۳۵۰ مجله و روزنامه و ۶۸ ایستگاه رادیویی و تلویزیونی به فعالیت مشغول هستند. اكثر این رسانه ها مستقل بوده و تعداد اندكی نیز به دولت وابسته اند. آمریكا برای حمایت از رسانه ها و آموزش روزنامه نگاری هزینه زیادی صرف كرده است. اما خوانندگان و مخاطبان محلی از نقش دولت آمریكا در سازمان دهی این رسانه ها كاملاً بی خبر هستند.
مقامات وزارت دفاع اعلام كرده اند كه پنتاگون ایستگاه رادیویی طالبان را تصرف كرد و پس از تغییر نام دادن آن به «رادیو صلح» برنامه هایی را با لهجه های محلی تولید و پخش می كند. به گفته سرهنگ «جیمز یونتز» سخنگوی سابق ارتش آمریكا در افغانستان، برنامه های این ایستگاه شامل موسیقی، خبر و پیام های مربوط به خدمت عمومی است. اخبار این شبكه كه گاهی اوقات به «مركز اطلاع رسانی بین المللی» نسبت داده می شوند، در راستای اهداف دولت آمریكا بوده و وقایع را به نفع آن تفسیر می كنند. ارتش آمریكا در افغانستان روزنامه ای نیز به همین نام (صلح) منتشر می كند.
سازمان توسعه بین المللی آمریكا نیز به همین ترتیب حمایت خود از ایستگاه های رادیویی افغانستان را از طریق سازمان اینترنیوز از مردم افغانستان پنهان می كند. طبق اسناد غیرسری كه بیشتر آنها در اینترنت قابل دسترسی هستند، حمایت اینترنیوز از ایستگاه های رادیویی افغانستان افشا شده است.
نمایندگی سازمان توسعه بین المللی آمریكا در افغانستان، طی نامه ای الكترونیكی كه از سوی «پگی ابان»، سخنگوی آن نوشته شده دلیل پنهان كاری را این گونه توضیح می دهد: «ما می خواهیم این عقیده را كه ایستگاه های رادیویی كاملاً مستقل هستند، همچنان معتبر بماند». «جیمز كاندر»، یكی از مسئولان سازمان نیز گفته است كه سری نگه داشتن این فعالیت ها درمناطق جنگی دلایل امنیتی دارد و به منظور حفظ اعتبار دولت آمریكا صورت می پذیرد.
نقش آمریكا در كمك به سازمان غیرانتفاعی نیز انكار شده است. این سازمان در عراق و افغانستان ده ها هزار دستگاه ضبط صوت توزیع كرده بود كه در راستای تشویق مردم برای شركت در انتخابات تبلیغ می كردند. «ریك ایفلند،» رییس این سازمان گفته است پیام های فوق مطابق با اصول فرهنگی مردم این كشورها بوده و امكان توسعه دموكراسی، آزادی و حقوق بشر در خاورمیانه را فراهم می كنند.

منبع : روزنامه کیهان