وداع ژنرال بدون یونیفرم با قدرت

معادلات سیاسی سرزمین پشتوها مانند داستانهای جنایی آگاتاکریستی سخت و پیچیده هستند.در ماورای هرحادثه ای که در پاکستان رخ می دهد باید به دنبال یک،دو،سه و بلکه دهها سرنخ گشت.هرچند طی ۷سال اخیر بیشتر این سرنخها به آن سوی آتلانتیک ختم شده است اما پیچیدگی ذاتی معمای پاکستان را نباید فراموش کرد.اخیرا در پاکستان اتفاق نادری رخ داده است.یک رئیس جمهور،پس از ۹ سال حضور در قدرت،بدون ترور یا مرگ مشکوک یا کودتا از سمت خود کناره گیری کرده است.!اما این مهم است که چرا تاریخ با مشرف مانند بسیاری از روسای جمهور دیگر پاکستان معامله نکرد.معمولا پاکستان با سیاستمداران خود بر پایه رحم و خویشتنداری رفتار نمی کند.
خصوصا سیاستمداری که ۹ سال پر از بحران و دردسر را سپری کرده باشد. پرویز مشرف دوازدهمین رئیس‌جمهور پاکستان بود. او همچنین رئیس ستاد ارتش پاکستان و نیز چهارمین ژنرال پاکستانی بود که در پی کودتا، بر این کشور حکومت کرد. مشرف در تاریخ ۱۲ اکتبر ۱۹۹۹ با برکنار کردن نواز شریف نخست‌وزیر منتخب به قدرت رسید و به این وسیله عالی‌ترین مقام اجرایی کشور را تصاحب نمود. پس از آن و در پی انجام یک همه‌پرسی که در تاریخ ۲۰ ژوئن ۲۰۰۱ برگزار شد، خود را رئیس‌جمهور پاکستان اعلام کرد.مشرف هنوز طعم قدرت را به خوبی نجشیده بود که بدترین خیمه شب بازی کاخ سفید با اکران فیلم ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ آغاز شد. مشرف در پی حادثه ۱۱ سپتامبر بر سر دوراهی “طالبان”و”آمریکا”قرار گرفت.کالین پاول وزیر امور خارجه وقت ایالات متحده آمریکا علنا به مشرف هشدار داده بود که راه خود را انتخاب کند. سرانجام در پی حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ در ایالات متحده آمریکا، مشرف علیه دولت طالبان در افغانستان وبه نفع دولت آمریکا وارد عمل شد. مشرف موافقت کرد تا آمریکا از۳ پایگاه هوایی پاکستان برای آزادی پایدار عملیاتی استفاده نماید. . سیاست عقبگرد مشرف و کمک به ارتش آمریکا که برای عملیات بمباران توسط آمریکا لازم بود به سرعت موجب غلبه بر رژیم طالبان شد. مشرف به مردم پاکستان خطاب نمود با اینکه وی از طالبان حمایت می کرده، اما پاکستان از حمایت آنها برگشته، چرا که پاکستان درگیر خطر (حمله) از سوی اتحاد هند و آمریکا است.
مشرف طی مصاحبه ای با برنامه “۶۰دقیقه “ از اخبار سی بی سی در تاریخ ۲۴سپتامبر۲۰۰۶شرح داد که چگونه معاون سابق وزیر امور خارجه آمریکا ریچارد آرمیتاژ که قبلا مشرف را مدیری بادرایت نامیده بود کمی پس حملات ۱۱سپتامبر ۲۰۰۱پاکستان را تهدید به اقدام نظامی کرده بود . طبق گفته مشرف، آرمیتاژ هشدار داد: “ برای بمباران شدن آماده شوید.” مشرف بخش اعظم حیات سیاسی خود را در “ایهام”و”دوگانگی”پشت سرگذاشت.دهه پایانی قرن بیستم مصادف با تشکیل مثلثی بود که در سه راس آن “واشنگتن”، “اسلام‌آباد” و “کابل” قرار داشتند. این مثلث در قالبی نامرئی شکل گرفته بود، اگرچه خود را در صورتی آشکار جلوه داد. “بیل کلینتون”، “نواز شریف” و “اسامه بن لادن”‌که سه بازیگر اصلی و هدایتگر این “معادله پشت پرده” بودند، مثلثی را تعریف نمودند که مساحت آن را “تحدید قدرت ایران” تشکیل می‌داد. اما زمانی که تنها یکی از طرف‌های معامله توانست از شکل اولیه خود خارج شده و چهره‌ای ثانویه بیابد، معادله به شکل کامل دگرگون شد. شاید در ظاهر امر اداره یک مثلث از یک مربع یا چند ضلعی که در عالم سیاست و در قالبی ناآشکار شکل گرفته به مراتب آسان‌تر باشد، اما تکلیف مثلثی که “آمریکا”‌راس آن و “القاعده”‌و “اسلام‌آباد” دو منتهی‌الیه قاعده آن باشند از همان اول مشخص بود! با سر کار آمدن بوش پسر و حضور نومحافظه‌کاران افراطی در اتاق‌های فکر آمریکا، کاخ سفید از شکل اولیه خود در زمان “بیل کلینتون”‌خارج شد. باید اذعان داشت که قبل از وقوع حادثه ۱۱سپتامبر ۲۰۰۱، این مثلث از هم فروپاشیده بود. پس از حمله مستقیم آمریکا به حکومت طالبان یکی دیگر از رئوس مثلث مذکور نیز از هم پاشید تا حداقل رابطه خطی میان اسلام‌آباد- طالبان نیز از بین برود. پس از اشغال عراق و سقوط صدام حسین آمریکا دریافت که باید به هر نحو ممکن مثلث از هم پاشیده شده سالهای ۱۹۹۴-۲۰۰۰را احیا کند. اما بوش و چنی فرصتی جهت تعریف مجدد این ساختار هندسی در قالبی نامرئی نداشتند. در کنار دوگانگی رفتاری مشرف و تضادهای آنتاگونیستی شکل گرفته در ذهن رئیس جمهور مستعفی پاکستان،معادلات سیاسی اسلا م آباد هرلحظه سخت تر و پیچیده تر می شدند.در حادثه مسجد لعل اسلام آباد،ناتوانی نظامی مشرف و ارتش در برابر طلاب بیش از پیش به چشم خورد.حادثه ای که یکی از اصلی ترین مقدمات کناره گیری مشرف از ارتش محسوب می شد.پس از حادثه مسجد لعل اختیار امور داخلی پاکستان از دست مشرف خارج شد.
تحرکات مخالفان دولت پاکستان در ایالات سرحدی و وزیرستان شمالی به حدی رسیده یود که ارتش از مهار کامل آنها عاجز مانده بود.بازگشت نواز شریف و بی نظیر بوتو به معادلات سیاسی پاکستان بدترین ضربه ای بود که بر پیکره مشرف وارد شد.در اینجا بازی قاعده مند شکل گرفته میان دموکراتها و جمهوریخواهان آمریکا،”پاکستان بی قاعده”را تحت تاثیر خود قرار داد.در حالی که اکثر جمهوریخواهان افراطی از تداوم حضور پرویز مشرف در قدرت حمایت می کردند برخی دموکراتها و جمهوریخواهان سنتی خواهان حضور نوازشریف یا بوتو به جای وی بودند.اما مسئله از این نیز بدتر شد!ترور بی نظیر بوتو در ایالت راولپندی پاکستان،(جایی که قبلا مشرف نیز در آن مورد سوء قصد قرار گرفته بود) مشرف را تا یک قدمی سقوط از قدرت پیش برد.اما چه کسی ضربه پایانی و کشنده را بر پیکره ناتوان مشرف وارد ساخته است؟ آیا تهدیدات حزب مردم یا مسلم لیگ(شاخه نواز) در استعفای مشرف موثر بوده است؟آیا مشرف از استیضاح خود واهمه داشته است؟آیا مشرف از ترور خود بیمناک بوده است؟اینها همه فرضیاتی هستند که در تیتر برخی منابع خبری به عنوان عوامل استعفای مشرف مطرح شده است اما واقعیت مسئله چیست؟ هرچند عوامل مذکور در استعفای مشرف تاثیرگذار بوده است،اما به عقیده نگارنده رد پای ایالات متحده آمریکا دراین برهه قابل مشاهده است.
همان گونه که اشاره شد،تاریخ مصرف “ژنرال بدون یونیفرم”برای بسیاری از دموکراتها و جمهوریخواهان سنتی پایان یافته است.نومحافظه کاران واشنگتن نیز به عنوان اصلی ترین حامیان مشرف توان ادامه حمایتهای خود از وی را ندارند.آنچه مسلم است اینکه کاخ سفید قصد دارد سکان کشتی اسلا م آبادرا به سوی دیگری هدایت نماید.مسئله ای که با تداوم حضور مشرف در اسلا م آباد همخوانی ندارد.درمیان افرادی که برای جانشین احتمالی پرویز مشرف و تصدی سمت ریاست جمهوری پاکستان مطرح هستند، چند شخصیت بیش از بقیه مورد توجه ناظران هستند. از میان این شخصیت هاآصف علی زرداری یکی از دو رهبر حزب مردم پاکستان و سناتور سابق این کشور، نواز شریف نخست وزیر سابق و رقیب دیرینه مشرف ، و محمد میان سومرو رئیس مجلس سنای پاکستان بیش از بقیه برای تصدی سمت ریاست جمهوری پاکستان مطرح هستند. ژنرال بدون یونیفرم بیش از اینکه قربانی پیچیدگی سیاسی ذاتی سرزمین پشتوها باشد یکی از اصلی ترین قربانیان بازتعریف مثلث “اسلام آباد-واشنگتن-القاعده “بود.بدون شک ردپای آمریکا را بعدها می توان در کتاب خاطرات رئیس جمهور مستعفی پاکستان مشاهده نمود.

منبع : روزنامه رسالت