نوری مالکی در راه دیدار با دو همسایه غیر عرب

بسیاری از تحلیلگران عرب می گویند که نوری المالکی نخست وزیر عراق در شرایط فعلی در وضعیتی قرار دارد که به جرات می توان گفت که هیچ کس به او حسودی نمی کند.
در واقع مالکی اکنون در وضعیتی است که هیچ کس نمی خواهد جای او باشد اما جایگاه و کرسی اش در نخست وزیری بسیاری را وسوسه کرده و حتی یکی از علل مهم شرایط فعلی وی را به وجود آورده است.
نخست وزیر عراق که با اکثریت آرای ائتلاف عراق یکپارچه جانشین ابراهیم جعفری دیگر رهبر برجسته حزب الدعوه شد امروز از پشت و روبه رو آماج تیغ انتقاد و حتی توطئه ها قرار می گیرد.
قرار است سکاندار قوه مجریه عراق از فردا سه شنبه به ترکیه و ایران سفر کند و با رهبران این دو کشور به گفت وگو بپردازد، فارغ از پرداختن به اهداف سفر مالکی به دو کشور همسایه عراق، چرایی انجام این سفر در این برهه آن هم به دو کشور غیر عرب همسایه عراق جای پرسش بسیار دارد. به گفته برخی از کارشناسان علت قرار نداشتن هیچ کشور عربی در برنامه های سفر مالکی ناخرسندی کشورهای عربی از وی است.
کشوری همچون عربستان که لوای گفت وگو با اسرائیل را برافراشته و در صورت موافقت اسرائیل آماده نشست و گفت وگو با غاصبان سرزمین های عربی (آنگونه که خود آنها آن را توصیف می کنند) شده است تا کنون حاضر نشده نخست وزیر یک کشور عربی را که با انتخاب و رای مردم کشورش به این پست رسیده بپذیرد و هر بار به نحوی از انجام سفر مالکی به عربستان طفره رفته است.
البته این سوای حضور پررنگ نام شاهزاده بندربن سلطان رئیس شورای امنیت ملی عربستان در گزارش های تحلیلی از روند رو به رشد گروه های مذهب گرای افراطی در عراق است به نحوی که برخی از این گزارش ها او را پدر خوانده جوخه های مرگ اهل تسنن فعال در عراق معرفی می کنند.
موضع گیری ریاض چنان واضح و آشکار شده که مسوولان کاخ سفید را هم نگران کرده و این مساله را در دستور کار جلسات عراق خود قرار داده اند.
مجله المشاهد السیاسی در شماره روز شنبه خود به نقل از مسوولان امریکایی خبر داد که یکی از علل تصویب بیست میلیارد دلار قراردادهای تسلیحاتی با عربستان و پنج کشور حوزه جنوبی خلیج فارس متقاعد کردن این کشورها برای همکاری بیشتر با دولت عراق و پایان دادن به آنچه آن را نقش منفی عربستان در عراق توصیف می کنند، است.
به گفته مسوولان امریکایی، عربستانی ها در نشستی که با زلمای خلیل زاد سفیر امریکا در سازمان ملل در ریاض با حضور عبد الله پادشاه عربستان ژانویه گذشته برگزار شد صریحاً به وی خبر دادند که به مالکی اعتمادی ندارند به خصوص که آنها اطلاعاتی در اختیار دارند که وی به مقتدا صدر خبر تلاش امریکا برای دستگیری اش را داده و از وی خواست تا مخفی شود.
اما این تمام مشکلات نخست وزیر کشور آشوب زده عراق نیست بلکه مالکی اکنون در میدان مینی حرکت می کند که برخی از آنها به دست هم پیمانان و حتی همرزمان سابقش در جنگ علیه رژیم صدام حسین کاشته شده است.
جریان هایی از گروه مقتدا صدر هم به تلاش های جعفری پیوسته و بر اساس گزارش های رسیده جعفری تقریباً از حمایت طیف وسیعی از صدری ها هم مطمئن شده است.
این در حالی است که حیدر العبادی یکی از رهبران برجسته حزب الدعوه علت ناکامی های مالکی را در ناکارآمدی مشاورانش دانسته و با رد کردن انتقادهای صورت گرفته تاکید کرد ، همه از ما توقع معجزه دارند در حالی که هیچ یک از ما سابقه حکومتی نداشتیم.
در مقابل اشرف قاضی نماینده دبیر کل سازمان ملل متحد در عراق علت بحران سیاسی در این کشور را نبود اعتماد متقابل بین عراقی ها دانسته و گرایش های سیاسی عراقی ها را دارای آمیزه یی، طایفه یی و قبیله یی توصیف کرد که در هیچ کجای دنیا نمی توان مشابه آن را یافت.
این طایفه گری به خصوص در جبهه توافق کاملاً مشهود است، این جبهه که فراکسیون متشکل از گروه های اهل تسنن در پارلمان عراق است با وجود آنکه معاون رئیس جمهور و رئیس پارلمان را از میان خود انتخاب کرده همچنان چشم به نخست وزیری عراق دوخته است و با کارشکنی های مختلف از ابتدا مانع از حرکت صحیح کابینه مالکی شده و امروز نیز با استعفا و خروج از ساختار کابینه عملاً دولت مالکی را فلج کرده است.
اگر به این مساله از زاویه نظریه توطئه بنگریم خواهیم دید که خروج جبهه توافق از کابینه دقیقاً چندی بعد از بازگشت وزرای فراکسیون صدری ها انجام گرفت تا همچنان دولت مالکی با بحران داخلی به کار خود ادامه دهد.
ولی باز هم این تمام مشکلات آقای مالکی نیست، کردهای عراقی هم با توجه به درک ضعف مالکی با مطرح کردن مجدد خواسته های خود در رابطه با الحاق منطقه نفت خیز کرکوک به کردستان عراق به گروکشی با دولت مالکی می پردازند و حتی از زبان محمود عثمان یکی از رهبران شان بار دیگر تهدید کردند در صورت عدم تحقق سریع خواسته خود از کابینه مالکی خارج خواهند شد تا بدین شکل سه ضلع قدرت عراق فشار خود را بر مالکی وارد کنند.
البته در این میان نباید از نقش ایاد علاوی هم که پیش از جعفری بر کرسی مالکی تکیه زده بود غافل بود، او هم از شش ماه پیش تحرکات وسیع منطقه یی و داخلی را برای تشکیل ائتلافی که بتواند وی را جانشین مالکی سازد، آغاز کرد و حتی در همین چارچوب با دشمن خود مقتدا صدر هم در کوفه دیدار و گفت وگو کرد و در تابستان گرم و طاقت فرسای بغداد عازم مناطق ییلاقی شمال عراق شد تا با مسعود بارزانی هم در مورد تشکیل این ائتلاف گفت وگو کند.
به گفته برخی از مشاوران مالکی جرج بوش هم در اعمال فشار بر مالکی جهت تحقق خواسته های خود در عراق دست کمی از بقیه ندارد و در گفت وگوهایش که هر دو هفته یک بار از طریق ویدئو کنفرانس انجام می پذیرد، شدید ترین فشارها را بر نخست وزیر عراق برای ثبت حداقل یک موفقیت وارد می کند.
شاید فراهم کردن زمینه گفت وگوی امریکا و ایران در عراق همانند امضای حکم اعدام صدام حسین از دستاوردهای مهم دولت مالکی باشد، اما هرگز این اقدامات برای رئیس جمهور امریکا که کمتر از دو ماه از مهلت کنگره به وی باقی مانده دستاوردی محسوب نمی شود.

سید عماد حسینی

منبع : روزنامه اعتماد