دوبی؛ از بادیه نشینی تا شهر آسمانخراشهای بلند

این روزها خبرهای عجیب و غریب زیادی از دوبی به گوش می رسد . به نظر می رسدسیاستهای این امیر نشین در تسهیل سرمایه گذاری در این کشور موفق از آب درآمده است و سرمایه هنگفتی چه از جانب اعراب و چه از دیگر کشورها به این شهر سرازیر شده است تا این شهر را به مرکز تجاری خاورمیانه و یکی از مدرن ترین شهرهای جهان تبدیل کند .
● دوبی برای جلب ۱۵ میلیون گردشگر شهر گلف می سازد
شیخ نشین دوبی قصد دارد یک شهر عظیم گلف را شامل پنج زمین جدید بازی با هزینه یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار بسازد.
دو شرکت اماراتی این پروژه را در زمینی به مساحت پنج میلیون متر مربع احداث خواهند کرد. این مجموعه شامل پنج زمین گلف، یک آکادمی برای این رشته ورزشی، هتلی شش ستاره، دهکده های گلف و چند بازارچه خواهد بود.
سالم بن دسمال، مدیر عامل مرکز تفریحی دوبی لند که می خواهد دیزنی لند خاورمیانه باشد، اعلام کرد: "شهر گلف دوبی نقش مهمی در دستیابی به اهدافمان برای تبدیل دوبی لند به بزرگترین مرکز تفریح و سرگرمی جهان ایفا خواهد کرد."
آقای بن دسمال امیدوار است دوبی لند سالیانه ۲۰۰ هزار بازدید کننده داشته باشد.
در اکتبر ۲۰۰۴ نیز شرکت ساختمانی نخیل که دو جزیره مصنوعی نخل و جهان را ساخته، اعلام کرده بود که شش زمین گلف جدید با هزینه تقریبی ۱۳۶ تا ۱۶۳ میلیون دلار احداث خواهد کرد.ستارگان جهان مانند تایگر وودز در مسابقات سالیانه گلف دوبی برای تصاحب جایزه دو میلیون و دویست هزار دلاری آن به رقابت می پردازند.
● اقتصاد دوبی پشت فرمان فرمول یک می نشیند
برنی اسکلتون، رئیس اداره کنترل فرمول یک اعلام کرد دوبی از سال آینده به ساخت پیست فرمول یک، با هزینه ۳۶۰ میلیون دلار و به مساحت یک و نیم میلیون متر مربع، همراه با هتل و سالن کنفرانس می پردازد.
با وجود اینکه این امیرنشین پیست اتومبیل رانی دارد ولی تا به امروز میزبانی مسابقات فرمول یک نبوده و تنها کشور میزبان در خاورمیانه بحرین است.
رئیس اتحادیه املاک انیس الجلف گفت: "ما بسیار خوشحال هستیم که امکان همکاری با فدراسیون بین المللی اتومبیلرانی را داریم و قصد داریم یکی از بهترین، زیباترین و هیجان انگیزترین پیست های جهان را بسازیم."
در همین زمینه برنی اسکلتون اطمینان کامل دارد که اتحادیه املاک دوبی از پس این کار برمی آید و می تواند پیستی هیجانی برای تمامی طرفداران فرمول یک بسازد. قرار است این پیست تا سال ۲۰۰۸ آماده برگزاری مسابقات شود.
● بیابان دوبی حالا هم نخل دارد، هم پیست اسکی
بزرگترین پیست اسکی داخل سالن جهان در امیرنشین دوبی گشوده شده است.
گردشگران دوبی از این پس می توانند از گرمای سوزان این امیرنشین به این پارک تفریحی به نام "اسکی دوبی" پناه ببرند که در طول سال پوشیده از برف مصنوعی است.
این پیست به مساحت سه زمین فوتبال در جایی ساخته شده که تا چندی پیش بیابان بوده است.
البته هرکسی که می خواهد اسکی کند، نخست باید مهارت و اعتمادش را اثبات کند. ورودی ۳۵ دلاری این پیست شامل کلیه تجهیزات و لباس اسکی می شود و حتی به اعرابی که مایلند با دشداشه های سنتی خود اسکی بازی کنند، کاپشنهای بلند سیاه رنگی داده می شود.
ارتفاع این سالن مکعبی شکل ۸۵ متر (معادل ۲۵ طبقه) و عرض آن ۸۰ متر است. این پیست پنج شیب با دشواری و طول متفاوت دارد که درازترین شان به ۴۰۰ متر بالغ می شود. هر روز برف تازه تولید می شود و این مرکز می تواند ۱۵۰۰ بازدید کننده را جا دهد.
این پیست به گونه ای طراحی شده که می تواند شش هزار تن برف را نگه دارد، بدون آن که دچار ریزش بهمن شود.
تاکنون دوبی مقصد گردشگرانی بوده است که به دنبال سواحل گرم هستند ولی حالا انتظار می رود این پیست، بخصوص برای ساکنان این امیرنشین، در تابستان که گرمای هوا به ۵۰ درجه سانتیگراد هم می رسد، به جاذبه بزرگی تبدیل شود.
مدیران دوبی امیدوارند افزودن این جاذبه ۲۷۲ میلیون دلاری بر شمار گردشگران بیافزاید. در حقیقت بزرگترین پیست اسکی داخل سالن تازه ترین پروژه این امیرنشین بلند پرواز بعد از ساخت بزرگترین جزیره مصنوعی و بلندترین ساختمان جهان است.
● اسبها برای دوبی بازاریابی می کنند
مسابقات جام جهانی اسبدوانی دوبی همیشه بزرگترین رویداد اجتماعی سال در این شیخ نشین و شاید تمام شیخ نشین های خلیج فارس است و دهمین دوره این تورنمنت که با پیروزی اسب Roses in May خاتمه یافت، مستثنی نبود.
امسال مجموعا ۲۰۰ اسب از ۲۰ کشور جهان به دوبی آمده بودند و در نهایت این اسب آمریکایی "رزهای ماه مه" بود که با پیمودن مسیر دو هزار متری این میدان، صاحب خود را برنده جایزه ای شش میلیون دلاری (به عبارتی سه هزار دلار برای هر متر) کرد.
تمام بخشهای جامعه دوبی در این رویداد اسبدوانی که مجموه جوایزش به بیش از ۱۵ میلیون دلار بالغ می شود، حضور دارند. در میدان بیابانی این تورنمنت که در ۱۵ کیلومتری این شهر امارات واقع شده است، دشداشه های سفید رنگ مردان سودانی با کلاه های رنگارنگ زنان غربی تضاد آشکار داشت.
کارگران جنوب آسیا که در طول هفته در پروژه های عمرانی دوبی کار کرده اند، از روی سکوی تماشاگران ناظر این مسابقات بودند و جایگاه های ویژه بالای سرشان که مخصوص مدیران شرکتهاست، لبریز از شامپاین بود.
هیچ کسی حاضر نیست فاش کند هزینه برگزاری این مسابقات که شامل انتقال اسبها از سراسر جهان می شود، چقدر است. ورود و پارکینگ برای همه رایگان است و برای همین است که کارگران و خانواده هایشان می توانند در کنار دوستداران ثروتمند اسب سواری به تفریح بپردازند.
در حاشیه این تورنمنت که هواپیمایی امارات حامی مالی اش است، زنان همچنین برای کسب عنوان خوشپوش ترین زن به رقابت می پردازند و لباسهای بلند و کلاه های رنگین خود را به رخ می کشند.
قماربازی در امارات غیرقانونی است، ولی تماشاگران مسابقات اسبدوانی ترغیب می شوند در رقابت پیشگویی نتیجه شرکت کنند و بخت خود را برای گرفتن جایزه ۲۵ هزار دلاری محک بزنند.
از همین رو، بنگاه های شرط بندی، جام جهانی اسبدوانی دوبی را از نظر درآمدزایی همسطح مسابقات بزرگ بریتانیا و هنگ کنگ می دانند. همچنین جوایز غیرنقدی ازجمله اتومبیلهای مجلل مانند رولزرویس به آنها اعطا می شود.
این تورنمنت از زمان آغازش بسیار رشد کرده و اکنون بهترین سوارکاران دنیا با اسبهایشان در آن به رقابت می پردازند. در سالیان اخیر، آمریکایی ها فاتح بی رقیب این مسابقات بوده اند.
جام جهانی اسبدوانی به عنوان راهی برای ارتقای وجهه بین المللی دوبی جهت جذب گردشگر و افزایش جذب سرمایه گذاری طراحی شده بود. رشد محبوبیت این مسابقات به موازات رشد اقتصادی این شیخ نشین سریع بوده و کارشناسان معتقدند این تورنمنت معتبر اسبدوانی در موفقیت اقتصادی دوبی موثر بوده است.
مت هووارد، سخنگوی این مسابقات می گوید: "این رویداد اساسا ابزاری جهت بازاریابی برای دوبی است."
● دوبی اولین بنیانگذار بورس الماس در خاورمیانه
در نشست سالیانه &#۰۳۹;شورای جهانی الماس&#۰۳۹;، که در دوبی برگزار شده، این شیخ نشین امارات متحده عربی اعلام کرد که اولین بازار داد و ستد الماس در این منطقه را برپا کرده است.
مقامات دوبی همچنین گفته اند که مقر اولین بورس الماس در این منطقه پس از اتمام ساخت &#۰۳۹;برج الماس&#۰۳۹; به این ساختمان منتقل خواهد شد.
آنها همچنین می گویند تجارت الماس در امارات متحده عربی سریعتر از هر کالای دیگر رشد داشته و بورس الماس با هدف بهره برداری از رشد سریع بازار الماس تجاری در سراسر منطقه خاورمیانه تاسیس شده است.
● قاچاق الماس
در همین حال، گلوبال ویتنس، یک گروه فشار که مقر آن در بریتانیاست، صنعت بین المللی خرده فروشی الماس را متهم کرده نتوانسته از قاچاق الماس، که "آتش جنگ در برخی کشورها را شعله ور نگاه می دارد"، جلوگیری کند.
این گروه خرده فروشان الماس در آمریکا، بزرگترین بازار خرده فروشی الماس برای مصارف تزئینی در جهان، را مورد تحقیق قرار داده است.
قاچاق الماس عامل استمرار برخی از خونین ترین جنگ ها، از جمله جنگ در لیبریا و جمهوری دموکراتیک کنگو بوده است.
همچنین بیم آن می رود که از در آمد حاصل از قاچاق الماس برای تامین مالی گروه های تروریستی استفاده می شود.
پیشتر عرضه کنندگان بین المللی الماس موافقت کرده بود برای جلوگیری از این شکل از تجارت الماس، یک سیستم نظارتی، موسوم به "روند کیمبرلی"، را برای کنترل عملکر این صنعت برقرار کند.
اما، گلوبال ویتنس می گوید آنان موفق به اعمال طرح پیشنهادی خود نبوده است.
الی ایژاکوف، رئیس شورای جهانی الماس، گفت او اذعان دارد که برای ممانعت از تخطی از قانون خرده فروشی الماس، باید بیشتر تلاش شود، اما او متذکر شد که به اجرا درآوردن روند کیمبرلی وقت گیر و دشوار است.
● ژاپنی ها با ۵/۳ میلیارد دلار گره ترافیک دوبی را باز می کنند
قرارداد سه و نیم میلیارد دلاری احداث راه آهن شهری دوبی در امارات به کنسرسیومی به رهبری ژاپنی ها واگذار شد.
گروه صنایع سنگین میتسوبیشی رهبری عملیات ساخت این سیستم حمل و نقل پیشرفته درون شهری را بر عهده خواهد داشت.
در حالی که راه بندان در این شهر امارات هر روز سنگین تر می شود، قاسم سلطان مدیر کل شهرداری دبی اعلام کرد که این پروژه تقریبا ۷۰ کیلومتری باید ظرف پنج سال تکمیل شود.
کنسرسیوم پیروز موسوم به "رابط سریع دوبی" بر رقابت شرکت آلستوم فرانسه، بمباردیه کانادا و زیمنس آلمان غلبه کرد.
این قرارداد در جریان مراسمی در دوبی اعلام شد و قرار است عملیات احداث از ماه ژوییه آغاز شود.
این سیستم مترو دو خط خواهد داشت که بیشتر نقاط مهم دوبی را از طریق ایستگاه های زیرزمینی و سطحی پوشش خواهد داد.
اولین فاز این پروژه به طول ۵۲ کیلومتر بین رشیدیه و منطقه صنعتی جبل علی احداث خواهد شد. فاز دوم نیز فرودگاه بین المللی دوبی را به مرکز شهر متصل خواهد کرد.
کنسرسیوم برنده که شامل شرکتی از ترکیه نیز می شود، همچنین موفق شده است قراردادی ۱۵ ساله برای نگهداری این مترو با مقامات امارات امضا کند.● دوربینهای سرعت سنج دوبی هم عکس چاپ می کنند و هم دلار
دوبی برای کاهش میزان تصادفات در بزرگراه های خطرناک خود چندی است که دوربین سرعت سنج نصب کرده تا رانندگان متخلف را شناسایی کند، ولی اخیراً یک شرکت حاضر شده است بالای این دوربینها آگهی تبلیغاتی نصب کند.
بسیاری از مردم دوبی، منطق تجاری شرکت هیولت پاکارد، غول فناوری جهان، را برای آمیختن نام خود با دستگاهی که در این شهر عموماً منفور است، به زیر سوال برده اند.
اما این شرکت می گوید این کارزار تبلیغاتی نه تنها بخشی از هزینه های نگهداری این شهر را تامین می کند بلکه می کوشد رانندگان را ترغیب کند که نگرش مثبتی به رانندگی داشته باشند.
بزرگراه اصلی شیخ زاید که پایتخت تجاری خلیج فارس را به ابوظبی، پایتخت امارات، متصل می کند، یکی از بالاترین آمار سرانه تصادف جاده ای در دنیا را داراست.
بهر حال، امارات کشوری است که اتومبیلهای پرشتاب و براق، نشانه منزلت والای اجتماعی تلقی می شوند و به نظر می آید در این کشور سرعت، اعتیادآور است.
● نقطه سیاه تبلیغات
در دوبی ملغمه ای از ملیتها که هر کدام سبک و مقررات خاص خود را برای رانندگی دارند، از میان باندهای بزرگراه های ویراژ می دهند تا به مقصد برسند.
گمان می رود دوربینهای سرعت سنج که هر چند کیلومتر به چند کیلومتر نصب شده اند، در سالیان اخیر از میزان تصادفها کاسته باشند ولی بسیاری از مردم هنوز احساس می کنند که هرگاه در جاده می رانند، مرگ در تعقیبشان است.
علاوه بر این خطر، دومین جنبه محسوس جاده شیخ زاید، حجم تبلیغاتی است که در امتداد این شاهراه نگاه را می فریبند و حالا برای اولین بار دوربینهای سرعت سنج نیز آگهی نشان می دهند.
جعبه های زشت نارنجی رنگی دور این دروبینها نصب شده که پیامهایی را مانند "ایمن برانید" و "از سرعت خود بکاهید" به زبان انگلیسی و "فرزندانتان در خانه منتظر شما هستند" به زبان عربی به چشم می کوبند.
● ورد زبان مردم
هیولت پاکارد که نشان تجاری اش این دوربینها را آراسته، می گوید که توصیه مردم به مراعات احتیاط بیشتر هنگام رانندگی، بخشی از حسن شهروندی برای بنگاه هاست، ولی بسیاری از تحلیلگران معتقدند این کارزار تبلیغاتی فقط وجهه این شرکت رایانه سازی را خدشه دار می کند.
آنها می گویند از آنجا که مردم جریمه ۱۳۵ دلاری رانندگی با سرعت غیر مجاز را با نام هیولت پاکارد آمیخته می دانند، این تبلیغات می تواند به نفع رقبای این پیشتاز بازار رایانه و چاپگر تمام شود.
این شرکت نمی گوید برای آن که امتیاز نصب آگهی روی دوربینهای سرعت سنج را به دست بیاورد، چه مبلغی و به کدام واحد مسئول در دوبی، پلیس، شهرداری یا اداره توسعه اقتصادی، پرداخته است.
صرف نظر از این که این تبلیغات می تواند آگاهی عمومی درباره نام تجاری هیولت پاکارد را تقویت کند یا از سرعت و تصادفها بکاهد، این شرکت توانسته است نام خود را ورد زبان مردم دوبی سازد.
آنچه به نفع رانندگان تمام شده است، این که دوربینهای سرعت سنج آسانتر به چشم می آیند و در نتیجه مجرمان احتمالی وقت کافی دارند که پا روی ترمز بگذارند و نگذارند دروبینها تصویر تخلفشان را ثبت کنند.
● چشم انداز پیشرفت بی سابقه اقتصادی دوبی
دوبی که یکی از هفت شیخ نشین امارات متحده عربی است، به سرعت در حال توسعه است. این شهر که اکثر جمعیت یک میلیون و دویست هزار نفری آن خارجی هستند، سال گذشته پذیرای پنج و نیم میلیون گردشگر بود و قصد دارد تا سال ۲۰۱۰ سالانه ۱۵ میلیون مسافر جذب کند.
دوبی در سه دهه گذشته رشد خیره کننده ای داشته و ساختمانها و هتلهای جدید مرتبا در این پهنه ۳۰ کیلومتری از خلیج فارس احداث می شود.
در حال حاضر بلندترین برج جهان در این شهر بنا می شود. همچنین اولین هتل هفت ستاره جهان در دوبی واقع شده است.
فرانک گاردنر خبرنگاری که اخیراً از دوبی بازدید کرده است ، اولین سفر خود به دوبی در۲۵ سال قبل را به یاد می آورد یعنی هنگامی که مخالفین با احداث فرودگاه برای دوبی، استدلالشان این بود که هنگامی که شیخ نشین شارجه در نزدیکی، دارای فرودگاه است ساختن فرودگاهی برای دوبی چه فایده ای خواهد داشت؟
فرانگ گاردنر می گوید که خانواده آل مکتوم که بر دوبی حکومت می کرد برای بندری که زمانی تنها در ارتباط با صید مروارید و قاچاق طلا مطرح می شد برنامه های بلند پروازانه ای داشت.
در حال حاضر آسمان خراش هایی که سر به آسمان می سایند در دوبی دیده می شوند و مسابقه ساختن مجتمع های مسکونی برای روس ها، بریتانیایی ها و دیگران جریان دارد.
بسیاری از این خریداران تمام پس انداز خود را برای خرید خانه هایی که هنوز ساخته نشده اند مصرف کرده اند.
● لاس وگاس خلیج فارس
این خبرنگار می افزاید روزی خواهد آمد که بلندترین ساختمان دنیا در دوبی خواهد بود. وی می گوید پول کلانی در دوبی وجود دارد که بخش اعظم آن از کشورهای همسایه دوبی در خلیج فارس که دارای درآمد قابل توجه نفتی هستند می آید.
به نظر جان گاردنر دوبی "لاس وگاس" خلیج فارس است. جایی که قمار و برخی سرگرمی های دیگر ممکن است رسما ممنوع باشد ولی احتمال دارد کسانی باشند که در پشت درهای بسته این تفریحات را فراهم می آورند.
او به این موضوع اشاره می کند که در حالی که شخص در یکی از بازارهای متعدد خرید، که دستگاه تهویه دارند نشسته است، می تواند زنان خودفروش را ببیند که با استفاده از "بلوتوث"، سرگرم معامله با مشتری هستند.
با این دستگاه بی سیم، اشخاص علاقمند می توانند در برد معینی، با تلفن همراه خود برای شخص دیگری پیام بفرستند بدون این که شماره تلفن او را بدانند.
دوبی اقشار مختلف را جلب می کند. بیل کلینتون اخیرا همزمان با ریچارد برانسون در دوبی بود. مایکل جکسون نیز دردوبی دیده شده است.
فرانک گاردنر البته به گرمای نزدیک به ۳۰ درجه سانتیگراد (در پاییز) در دوبی اشاره می کند ولی می گوید در دوبی یک پیست اسکی سربسته درست شده که با دستگاه تهویه، همیشه هوا را درحد سرمای هوای مناطق کوهستانی آلپ نگاه می دارد و کودکان را می توان دید که با لباس های گرم اسکی در این پیست اسکی می کنند.
گاردنر این سئوال را مطرح می کند که آیا این رونق اقتصادی دوبی ادامه خواهد یافت یا مانند حبابی خواهد ترکید؟
● نگرانی های امنیتی
فرانک گاردنر می گوید این سئوال برای بسیاری وجود دارد که چرا شبکه القاعده هنوز به این بندر حمله نکرده است؟
۶ سال قبل تنها ۲۰ هزار بریتانیایی در دوبی زندگی می کردند ولی اکنون این رقم دست کم ۵ برابر است.
عراق فاصله زیادی با ساحل دوبی ندارد و دارای بنیادگرایانی است که کمر به قتل غربی ها می بندند.
فرانک گاردنر می گوید تا قبل از این که به خود او در عربستان سعودی حمله شود، سعی می کرد احتمال این گونه حملات تروریستی را از ذهن خود دور کند ولی اکنون اعتراف می کند که هنگامی که در سفر اخیر،هواپیمای او وارد فرودگاه دوبی می شد احتمال ضعیف حمله تروریستی به دوبی به مغز او خطور کرد.وضعیت بیست سال پیش شهر دوبی با آنچه که اکنون در این شهر دیده می شود کاملاً متفاوت بوده است. بازرگانان و بازاریان ایرانی که سابقه فعالیت اقتصادی شان در دوبی به آن سالها می رسد می گویند که چند دهه قبل دوبی شهری کوچک یا روستایی بزرگ در دامان یک کویر گرم و خشک و بی انتها بود و تصور چنین آینده ای برای آن بعید به نظر می رسید.
یکی از طرح هایی که اکنون در حال اجراست، طرحی موسوم به "تاریخ رو به اوج" است: ایجاد یک برج بلند که ۶۰۰ متر از بلند ترین برج جهان مرتفع تر خواهد بود. قاعده این برج در عمق ۵۰ متری زمین و در فضایی به مساحت ۱۲۰ هکتار قرار گرفته است.
تاکنون بیشتر از ۲۰ طبقه این ساختمان ساخته شده است. کف برج که شبیه گل سه شاخه زنبق عربی است باید ۱۵۴ طبقه را تحمل کند و برج باید مثل یک تیر آسمان را بشکافد. طبیعتاً زندگی در طبقات بالای این برج، یعنی زندگی در آسمان. یک طرح بلند پروازانه که می تواند نشانی از ظرفیت بالای اقتصادی دوبی باشد.
مقامات در دوبی ادعا کرده اند که رشد اقتصادی این امیر نشین کوچک در سال ۲۰۰۵ میلادی حدود ۱۶ درصد بوده است. این رقم نزدیک به دو برابر رشد اقتصادی موفق ترین کشورهای جهان توصیف شده است.
در این شکی نیست که دوبی اکنون در منطقه یک قطب اقتصادی است ولی چگونه دوبی به جایگاهی اینچنین دست یافته است؟
● بازرگانی، ماهیگیری و صید مروارید
بازرگانی از اواسط قرن نوزدهم تا دهه ۳۰ میلادی از قرن بیستم که دوبی جمعیتی حدود ۲۰ هزار تن داشته است، در میان اهالی در کنار پیشه هایی مانند ماهیگیری و صید مروارید معمول بوده است.
ادی اوسالیوان (Eddie Osullivan) سردبیر هفته نامه میدل ایست اکونومیک دایجست Middle East Economic Digests)) که دفتر آن در شهر دوبی است، توسعه بازرگانی با استفاده از این زمینه تاریخی را از عوامل مهم رشد اقتصادی دوبی می داند.
او می گوید: "دوبی برای صدها سال موقعیت یک بندر آزاد را داشته است. اکنون این موقعیت تقویت شده و این شهر در منطقه از این نظر بی همتاست. سالانه حدود ۶ میلیون کانتینر در دو بندری که در دوبی ایجاد شده، بار اندازی می شود. قرار است طی ۵ سال آینده این رقم به دو برابر افزایش یابد."
● ابزارهای فراوان برای سرمایه گذاران
ولی آیا فقط موقعیت بندری با وجود کشورهایی مانند ایران، عراق و یمن در منطقه و نیز سابقه تاریخی نه چندان طولانی تجارت برای توسعه اقتصادی دوبی کافی بوده است؟
به نظر ناصر هاشم پور بازرگان ایرانی مقیم دوبی، ابزارهای لازم برای توسعه بازرگانی و جلب سرمایه گذاری خارجی نیز در دوبی فراهم شده است. آقای هاشم پور می گوید که سرمایه مانند آب در مسیری جاری می شود که موانع کمتری داشته باشد و در دوبی سعی شده است تا موانع سرمایه گذاری از راه برداشته شود.
او می گوید در این شهر بیمه، بانک، بندر، سیستم حمل و نقل کالا، قوانین سهل و آسان و هر آنچه که برای سرمایه گذاری لازم است فراهم شده است.
سرمایه گذاری شرکتهای بزرگ اقتصادی به نظر هادی موتمنی بازرگان ایرانی مقیم دوبی با جذب مهاجران و تامین نیروی انسانی قوام یافته است. مهاجرانی که یا سرمایه های مالی و تخصصی با خود داشته اند یا نیروی کار خود را بی دریغ در بازار دوبی به مصرف رسانده اند.
آقای موتمنی به گوناگونی ترکیب جمعیت مهاجران اشاره می کند و می گوید حدود هفتاد درصد جمعیت فعلی شهر دوبی را مهاجرانی که از آفریقا، خاور دور، آسیای میانه، مناطق دور و نزدیک خاورمیانه و حتی اروپا تشکیل می دهند که برای کار به دوبی آمده اند.
● پایگاه امن در منطقه ای بحرانی
خاورمیانه در دهه های اخیر یا خود کانون بحران بوده و یا کشورهایی بحران زده مانند افغانستان را در جوار داشته است. اگرچه وجود چندین جنگ ویرانگر در دهه های اخیر و مناقشات سیاسی پی در پی برای منطقه مصیبت بار بوده است اما به نظر رضا قاسمی کارشناس مسائل اقتصادی، برای امارات متحده عربی و خصوصاً شهر دوبی فرصت هایی طلایی را فراهم کرده است.

آقای قاسمی می گوید بحران در کشورهای همجوار باعث شده تا آنانی که سرمایه ای در کف داشته اند و راه خارج از وطن را در پیش گرفته اند، دوبی را نیز به عنوان یکی از مقصدهای خود انتخاب کنند.
او می گوید جنگ ایران وعراق، جنگ خلیج فارس، وضعیت نابسامان اقتصادی در آسیای میانه و برخی از کشورهای شبه قاره هند و بعد جنگ های بعدی در منطقه، اتفاقاتی بود که یکی پس از دیگری موقعیت دوبی را به عنوان پایگاهی امن برای تجارت در منطقه تقویت کرد.
● شکارچی فرصت ها
ولی آیا فرصت ها به خودی خود برای توسعه اقتصادی کشوری مفید است؟ به نظر کارشناسان علم اقتصاد زیرکی مدیریت سیاسی و اقتصادی یک کشور عاملی تعیین کننده در شکار فرصت ها و تبیدل آنها به زمینه ها و بعد موفقیت های اقتصادی است.
اگرچه برخی مدیریت اقتصادی دستگاه حاکمه در امارات متحده عربی را کارآمد ارزیابی می کنند، برخی نیز بر این عقیده اند که اراده قدرت های بزرگ در این میان تعیین کننده بوده است. طرفداران این نظر، از نیاز قدرت های فرا منطقه ای به بازاری امن در کنار بزرگترین منبع انرژی جهان سخن می گویند و این نیاز را دلیل عمده رشد اقتصادی دوبی ارزیابی می کنند.
به نظر رضا قاسمی اگرچه نمی توان پذیرفت که همه چیز در ید قدرت های بزرگ اداره شده است، از طرفی نیز نمی توان عوامل قدرتمندی مانند کشورهای غربی را از معادله رشد اقتصادی کشوری بیرون دانست.
آقای قاسمی می گوید: "به نظر من در دنیای کنونی همه چیز به هم ربط دارد. اگر بگوییم که فقط حکومت اینجا توانسته است تنها با اتخاذ سیاست هایی خشک بازرگانان را به دوبی و امارات متحده بکشاند بدون اینکه با کشورهای غربی تعاملی داشته باشد، حقیقت ندارد. به هر حال کشورهایی که می توانند با خارجی ها رابطه ای نزدیک تر برقرار کنند و سطح روابط خود را دوستانه تر نگه دارند از این حسن روابط استفاه می کنند. برای فعالیت در اقتصاد جهانی، باید بر مبنای رابطه ای دو طرفه به دیگران کمک کرد و کمک هایی را نیز دریافت کرد."
● گردشگری در بیابان
آمارهای رسمی نشان می دهد که در میان کشورهایی که اقتصادی متکی به نفت داشته اند امارات متحده عربی و دوبی به عنوان یکی از امیرنشین های این کشور در حد قابل ملاحظه ای درآمدهای غیر نفتی اش را افزایش داده است. هم اکنون تمام درآمد نفتی امیر نشین دوبی با وجود قیمت بالای نفت، فقط حدود ۷ تا ۱۰ درصد درآمد کل این امارت را تشکیل می دهد. با تمام اینها نفت همواره به عنوان یکی از پشتوانه های توسعه اقتصادی مطرح بوده است.
این پشتوانه به نحو محسوسی در خدمت پروژه های ابتکاری برای توسعه درآمدهای غیر نفتی قرار گرفته است. از جمله در زمینه ایجاد جاذبه های گردشگری!
در سال گذشته دوبی پذیرای حدود ۵ میلیون گردشگر یعنی سه برابر جمعیت ساکنانش بوده است.
ناصر هاشم پور به نگاهی تخصصی در این زمینه اشاره دارد که توانسته است یک بیابان برهوت را از نظر جاذبه های توریستی قابل رقابت با کشورهایی باستانی قرار دهد که هرکدام از سابقه تاریخی چندین هزار ساله در همسایگی دوبی برخوردارند. او می گوید دوبی به خودی خود جاذبه ای برای گردشگران ندارد، فقط استفاده از یک مدیریت کارآمد است که باعث می شود چنین جاذبه هایی از هیچ و بر روی یک شنزار ایجاد شود.
به نظر می آید ایجاد یک پیست اسکی در بیابانی با درجه حرارت ۵۰ درجه سانتی گراد که توجه زیادی را به خود جلب کرده، در این راستا باشد. ارتفاع این سالن اسکی مکعبی شکل ۸۵ متر معادل یک ساختمان ۲۰ طبقه و عرض آن ۸۰ متر است. هر روز برف تازه تولید می شود و این مرکز می تواند ۱۵۰۰ بازدید کننده را در خودش جای بدهد.
این مرکز عجیب ترین پیست اسکی جهان و بزرگترین پیست داخل سالن جهان است. این پروژه ۲۷۲ میلیون دلار هزینه داشته و در راستای توسعه صنعت گردشگری ایجاد شده است.
توسعه صنعت توریسم با جاذبه های ابتکاری و بازرگانی پر رونق، زمینه را برای سود بردن از یک فرصت اقتصادی نوین دیگر نیز فراهم کرده است: هوانوردی.
● غولهای پرنده
بر اساس آمارهای رسمی تاکنون امارات متحده عربی حدود ۶۰ میلیارد دلار در چندین پروژه توسعه فرودگاهها، خرید و اجاره هواپیماهای مدرن و نیز راه اندازی خطوط هوایی جدید سرمایه گذاری کرده است که سهم دوبی در این زمینه بیشتر از چهل میلیارد دلار بوده است.
تنها "امارات ایر لاین" شرکت هوایی متعلق به امارات متحده عربی در سال گذشته با صرف ۹ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار، ۴۲ هواپیمای بویینگ ۷۷۷ را به خدمت گرفته و در مجموع دارای سرمایه ای بالغ بر ۳۶ میلیارد دلار بوده است.
ادی او سالیوان مدیر مسئول هفته نامه اقتصادی میدل ایست اکونومیک دایجست می گوید: "فرودگاه بین المللی دوبی، پر رونق ترین فرودگاه در میان کشورهای عربی است. سال قبل سه و نیم میلیون مسافر از این فرودگاه استفاده کردند. قرار بر این است که تا سال ۲۰۱۲ این رقم به ۷۰ میلیون نفر برسد. همچنین قرار است با راه اندازی یک فرودگاه عظیم دیگر در منطقه "جبل علی" ظرفیت نهایی به رقمی بیشتر از صد میلیون مسافر در سال برسد که این بی نظیر خواهد بود."● پشت پرده
با تمام اینها، همه نگاه ها به وضعیت موجود در دوبی ستایشگرانه نیست. در واقع توسعه صنعت هوانوری، گسترش بازرگانی، جلب توریسم، ساخت و ساز فراوان و دیگر زمینه های اقتصادی در دوبی مسئله امنیت این فعالیت ها را در دراز مدت در کانون توجه همگان قرار داده است. بسیاری می خواهند بدانند که نگاه گروه های تروریستی به دوبی چگونه است.
نگرانیها البته در زمینه امنیت و تروریسم تا جایی پیش رفت که در رابطه با واگذاری شش بندر آمریکایی به یک شرکت اماراتی میان رهبران آمریکا دو دستگی ایجاد شد.
جرج بوش از واگذاری این بنادر به شرکت اماراتی DP World حمایت کرد و نگرانی های امنیتی را قابل توجه ندانست اما یکی از اعضای کنگره ادعاهایی را در زمینه فعالیت گروه های ترویستی، قاچاق اسلحه و نیز فساد در بندرگاه های دوبی مطرح کرد. از جمله پیتر کینگ رییس کمیته امنیت داخلی مجلس نمایندگان آمریکا خواستار توقف این معامله شد.
آقای کینگ گفت: "القاعده در امارات متحده عربی حضوری گسترده دارد، و این کشور جزء سه کشوری بوده که حکومت طالبان را در افغانستان به رسمیت شناخت. این شرکت اداره بندر دوبی را هم در اختیار دارد و به ما گزارش هایی رسیده که این بندر نقش گسترده ای در قاچاق اسلحه دارد و فساد مالی زیادی نیز در آن دیده می شود."
این ادعاها از سوی مقامات امارات متحده عربی رد شده است. برخی کارشناسان وضعیت امنیتی در دوبی را با شهری مانند لاس وگاس در آمریکا قابل مقایسه می دانند. این میزان از امنیت البته یک سئوال بزرگ را مطرح کرده است.
باوجود ترس از فعالیت گروه های تندرو تروریستی در اقصی نقاط جهان از جمله در همسایگی دوبی یعنی عربستان و قطر، آیا توافقی پشت پرده با آنان انجام شده است؟ آیا ادعاها در زمینه فعالیت اقتصادی گروههای افراطی و نیاز آنان به امنیت در این منطقه صحیح است؟
● رشد نا متوازن، دیکتاتوری مثبت!
انتقاد دیگری که هر از گاهی بر دوبی وارد می شود اینست که توسعه اقتصادی این امارت نیمه خود مختار در توازن با توسعه مولفه های دیگری مانند توسعه سیاسی، فرهنگی و اجتماعی نیست.
همزمان با سفر اخیر کاندولیزا رایس وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا به امارات متحده عربی برخی از اعضای کنگره، دولت بوش را به دلیل نزدیکی بیش از حد با این کشور مورد انتقاد قرار دادند.
آنها استدلال می کنند که در امارات متحده عربی مردم در تعیین زمامداران تاثیری ندارند، مطبوعات ضمن حرمان از آزادی به ستایش خانواده های حاکم وادار هستند وحقوق کارگران خارجی به گستردگی نقض می شود.
غلام رضا سلمی کارشناس اقتصادی بر این عقیده است که با وجود فقدان بستری فرهنگی در امارات متحده عربی، نوعی از "دیکتاتوری مثبت"، زمان لازم برای رشد اقتصادی را کوتاه کرده است.
ولی این رشد اقتصادی که به عقیده برخی تحلیل گران از رهگذر سیر طبیعی مدرنیته حاصل نشده است، تا چه اندازه قابل اعتماد است؟
غلام رضا سلمی می گوید: "چاره ای نیست، برای اینکه زمان رسیدن به رشد اقتصادی را کوتاه کرد، باید چیزهایی را به جامعه تحمیل کرد. ولی نباید فراموش کرد که در این صورت کشورهایی که پیشینه طبیعی را طی نکرده اند، دچار نوعی از تزلزل هستند. اگر نظم حاکم بر این جوامع از بین برود، فروپاشی آنچه تاکنون ایجاد شده است، دور از انتظار نیست".
● و بازهم بلند پروازی
با تمام اینها دوبی با پروژه های عظیم ساختمانی اش به پیش می رود.
هشتمین، بعد از عجایب هفتگانه جهان! این شعار پدید آورندگان چهار جزیره مصنوعی در آبهای خلیج فارس و در سواحل دوبی است.
جزیره ای به شکل یک درخت نخل که شاخه های این نخل در دل آبهای خلیج فارس منشعب شده است. قرار است روی تنه و شاخه های این جزیره نخلی شکل، آسمانخراش ها، برج ها، مجموعه های تجاری و مسکونی و ویلاهای گرانقیمت و مجلل ساخته شود.
یکی دیگر از این جزایر که به شکل نقشه جهان طراحی شده، قرار است متشکل از ۳۰۰ جزیره کوچک باشد که ترسیمی از ۵ قاره جهان خواهد بود.
با ایجاد این جزایر مصنوعی، طول برخورداری دوبی از منطقه ساحلی از ۶۰ کیلومتر به ۱۲۰۰ کیلومتر افزایش پیدا می کند. تاکنون برای این پروژه یک میلیارد و ۶۵۰ میلیون متر مکعب ماسه و ۸۷ میلیون تن صخره و تخته سنگهای عظیم جابجا شده است.
● دوبی از نگاه آمار
▪ رشد اقتصادی دوبی بر مبنای تولید ناخالص ملی یا GDP در سال ۲۰۰۵، ۱۶ درصد بوده است.
▪ میزان درآمدهای دوبی در سال ۲۰۰۵ حدود ۱۳۶ میلیارد درهم، معادل ۳۷ میلیارد دلار بوده است.
▪ میزان برآورد شده درآمدهای دوبی در سال ۲۰۰۶ حدود ۱۵۰ میلیارد درهم معادل بیش از ۴۰ میلیارد دلار است.
▪ سهم درآمدهای غیر نفتی در سال ۲۰۰۵، حدود ۱۲۸ میلیارد درهم، نزدیک به ۳۵ میلیارد دلار و یا حدود ۹۰ درصد کل درآمدها بوده است.
▪ رشد اقتصادی دوبی در بخش های غیر نفتی در سال ۲۰۰۵ حدود چهارده و نود و دو صدم درصد بوده است.
▪ رشد صنعت نفت در سال ۲۰۰۵ معادل ۱۸ درصد بوده و درآمدهای آن از شش میلیارد و هفتصد میلیون درهم (حدود یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار) به هفت میلیارد و نهصد میلیون درهم معادل دو میلیارد و یکصد و پنجاه میلیون دلار رسیده است.
▪ حدود ۵۰ درصد درآمدهای دوبی از محل گردشگری و بازرگانی بوده است و جذب سرمایه در بخش مسکن و ساخت و ساز، ارائه خدمات، نفت و موارد دیگر بقیه درآمدهای این شهر را تشکیل می دهد.
رضا قاسمی کارشناس مسائل اقتصادی بر این عقیده است که دوبی از نظر مساحت، وسعت زیادی ندارد و به این دلیل تامین امنیت و کنترل آن برای نیروهای امنیتی چندان دشوار نیست.
آقای قاسمی می افزاید: "ضمن مراقبت دولت و تلاش برای تامین امنیت، گروه های افراطی نیز ترجیح داده اند که از موقعیت اقتصادی این شهر استفاده کنند."

منبع : نشریه موج