صدمات ورزشی و راه‌های جلوگیری از آن

مسأله پیشگیری و توانبخشی در گروه های سنی كودكان و نوجوانان از اهمیت خاصی برخوردار است.جلوگیری از ایجاد صدمات ناشی از استفاده بیش از حد و تروماهای بزرگ و شدید، یكی از وظایف اصلی پزشكان و مربیان است. چون صدمات بافتی و عواقب آن ممكن است دربچه ها بسیار شدید باشد و در سنین بزرگسالی روی سلامت عمومی آنها اثر بگذارد.
مسأله پیشگیری و آموزش در این سنین بسیار مهم و با ارزش است.استفاده از مربیان با تجربه،وسایل و تجهیزات پیشرفته ورزشی كه تناسب با سن ،وزن و رشد و تكامل كودكان و نوجوانان داشته باشد، از تروماهای ورزشی به میزان زیادی كاسته است.صدمات ناشی از استفاده زیاد از حد تعدادی از عوامل مربوط به محیط، نوجوانان را به صدمات ناشی از استفاده بیش ازحد از عضو مستعد می كند.
شناسایی این عوامل در درمان و پیشگیری از این ضربات بسیار مؤثر است و اغلب مجموعه ای از این عوامل در ایجاد این صدمات دخیل هستند.عوامل خطرناك برای ایجاد صدمات ناشی از استفاده بیش از حد خطاهای آموزشی، عدم تعادل ماهیچه، تاندون، اشكالات آناتومیكی، نوع كفش، سطح زمین بازی، بیماری های زمینه ای همراه، عوامل تغذیه ای، عوامل فرهنگی و خطاهای آموزشی سطح آموزش، به ویژه افزایش شدت آن، یكی از بزرگترین عوامل خطرناك در ایجاد صدمات ناشی از استفاده زیاد از حد در بچه ها است. یك سؤال مهم در مورد ورزش كودكان و نوجوانان این است كه برای رشد و نمو یك كودك طبیعی، چه مقدار ورزش لازم است و چه مقدار ورزش می تواند خطرناك باشد و موجب صدمه بافتی شود ؟
هنوز پاسخ دقیقی به این سؤال ها ارایه نشده اما برخی محققان مدت ۲۵ دقیقه ورزش مداوم را برای ۳ تا ۴ بار در هر هفته به عنوان حداقل ورزش مورد نیاز برای سلامتی بچه ها در نظر گرفته اند. برخی دیگر از محققان حداقل یك ساعت فعالیت و ورزش در هر روز را برای بچه ها پیشنهاد كرده اند.
یك بررسی كه روی خانم های جوان ژیمناست انجام شده، نشان داده انجام این ورزش بیش از ۱۶ ساعت در هفته، سبب آسیب شدید مهرهای كمری می شود.تغییراتی كه در تعادل بین قدرت، انعطاف پذیری و پایداری بین گروه های ماهیچه ای كه مفاصل را احاطه می كنند و فیبرهای داخلی آن ایجاد می شود، علت عمده صدمات ناشی از ورزش در این گروه سنی است. (عدم تعادل بین سیستم اسكلتی - عضلانی با پیام فرستاد شده از سیستم عصبی ).
تغییراتی كه در محدوده حركتی مفاصل هنگام كشش و ورزش در نوجوانان ایجاد می شود، یكی از علل عمده آسیب به واحدهای ماهیچه ای - تاندونی است. جهش رشد در نوجوانان از میزان انعطاف پذیری آنها می كاهد. همچنین در این سنین نیرو وقدرت نوجوان در هر دو جنس پسر و دختر افزایش می یابد كه این افزایش قدرت ممكن است هماهنگ نباشد و در نتیجه، منجر به عدم تعادل مفاصل شود. تمرینات مكرر موجب وارد شدن استرس بیش از حد به مفاصل می شود و در نتیجه ممكن است منجر به صدمات عصبی - عروقی و در نهایت عدم تعادل ماهیچه ای و مفصلی شود.
● اشكالات آناتومیكی
به نظم قرار نگرفتن ستون مهره های پایین كمری و اندام تحتانی منجر به ایجاد صدمات ناشی از استفاده بیش از ستون فقرات كمری می شود.خمیدگی به جلوی سر استخوان فمور همراه با چرخش استخوان تیبیا به خارج ( ژنووالگوم ) و پروناسیون اندام تحتانی ممكن است منجر به ایجاد صدمات ناشی از استفاده بیش از حد در حین دوندگی شود كه به ویژه در مفصل زانو ایجاد صدمات شدیدی می كند.
● كفش
در هر ورزشی كه به ویژه با دویدن همراه است، باید نوع كفشی كه استفاده می شود، ویژگی های خاصی داشته باشد ؟ از جمله : دارای فشار مناسب روی پا باشد. جاذب رطوبت باشد. حمایت مكانیكی خوبی داشته باشد و در ورزش های خاص، توانایی جبران تغییراتی را كه در مفاصل و اندام ایجاد می شود، داشته باشد.
● زمین بازی
میزان سختی سطحی كه در آن ورزش انجام می شود، به عنوان ریسك فاكتوری برای صدمه محسوب می شود. زمینی كه با چمن پوشیده شده، در كاهش صدمات ورزشی در بچه ها خیلی مؤثرتر است تا سطحی كه با مواد صنعتی سخت ساخته شده باشد.
● بیماری های زمینه ای همراه
به منظور كاستن صدمات ناشی از ورزش باید تاریخچه دقیقی از بیماری های مزمن و ناتوان كننده دربچه ها به دست آورد. هر نوع آسیب شدید عضلانی و بیماری های عفونی قبلی می تواند در ایجاد صدمات ناشی از ورزش به عنوان عامل تشدیدكننده محسوب شود.
● فاكتورهای تغذیه ای و هورمونی
كودكان و نوجوانان كه به طور مرتب ورزش می كنند، باید از تغذیه صحیح و كافی برخوردار باشند و از مصرف بیش از حد كالری نیز بپرهیزند. كالری مورد نیاز این گروه سنی باید محاسبه و دقیقاً جایگزین شود. مطالعات اخیر نشان داده كه میزان كلسیم و ویتامین در خانم های دونده ای كه به آمنوره مبتلا هستند، پایین است و تراكم مواد معدنی استخوان در خانم های ورزشكار مبتلا به آمنوره، در سطح پایینی قرار دارد. این افراد بیش از گروه كنترل به صدمات ناشی از استفاده بیش از حد و شكستگی ناشی از استرس مبتلا می شوند.
● مسایل فرهنگی
در كشورهای پیشرفته به دلیل كاهش فعالیت در بچه ها و افزایش تماشای تلویزیون و بازی های ویدیویی و استفاده از ماشین به جای پیاده روی،مشكلاتی از قبیل چاقی بیش از حد و عدم فعالیت مناسب، این گروه سنی را شدیداً تهدید می كند. این كودكان از ضعف ماهیچه ای رنج می برند، اگر در یك دوره ورزشی شدید قرار بگیرند، دچار صدمات حاد بدنی می شوند. بنابراین در این قبیل كشورها آموزش ورزش در كودكان بیشتر به تنظیم وزن و مسایل پایه ای توجه دارد تا به آموزش ورزش هایی با مهارت های خاص و پیشرفته.

منبع : روزنامه ابرار ورزشی