فرصت های اقتصادی آلمان در جام جهانی ۲۰۰۶

جام جهانی ۲۰۰۶ آلمان در شرایطی برگزار می شود كه آلمان با مشكلات اقتصادی مواجه است. مسائلی مانند نظام تامین اجتماعی و تعداد زیاد افراد بیكار در آلمان اقتصاد این كشور را با مشكلاتی روبه رو ساخته است. این كشور كه ۳۲ سال قبل (۱۹۷۴) میزبان جام جهانی فوتبال بود، بعد از وحدت آلمان برای اولین بار این فرصت را به دست آورده كه میزبان جام جهانی باشد. اما این رویداد مهم ورزشی چه نقشی در اقتصاد می تواند داشته باشد؟ آیا جام جهانی ۲۰۰۶ فرصت اقتصادی مناسبی برای آلمان فراهم می آورد تا از بار مشكلات اقتصادی خود بكاهد؟ در این صورت این رویداد در چه بخش هایی از اقتصاد آلمان بیشتر تاثیرگذار است؟ در این نوشتار سعی می شود به فرصت های اقتصادی آلمان در جام جهانی ۲۰۰۶ پرداخته شود. از آنجا كه جام جهانی علاوه بر اینكه رویداد مهم ورزشی تلقی می شود، مرتبط با مسائل اقتصادی، امنیتی، سیاسی و فرهنگی است و با توجه به اهمیت این امر برای آلمان در این نوشتار به نقش جام جهانی ۲۰۰۶ در اقتصاد آلمان اشاره می شود. مطلب حاضر این موضوع را عنوان می كند كه جام جهانی ۲۰۰۶ می تواند تاثیری مثبت در اقتصاد آلمان داشته باشد. در این مطلب ضمن توصیف مختصر در مورد اقتصاد آلمان به دیدگاه برخی مقامات و تحلیلگران در زمینه جام جهانی ۲۰۰۶ اشاره می شود و سپس به نقش این رویداد در جهت رفع مشكلات اقتصادی آلمان پرداخته خواهد شد.
‌●تاریخچه اقتصادی آلمان: پس از سال ۱۹۹۰ كه وحدت آلمان در شرایط اقتصادی بسیار مناسبی شكل گرفت، تغییرات چشمگیری در وضعیت اقتصادی این كشور به وجود آمد مازاد صادرات به شدت كاهش یافت، وجود تقاضای فوق العاده برای كالاهای مصرفی در ایالات جدید موجب جذب شدید واردات شد و بدین ترتیب بازار آلمان در دوره ركود اقتصادی جهان به صورت موتوری پیشرو برای كمك به صادرات دیگر كشورها درآمد. سرمایه گذاری خارجی آن به میزان زیادی صرف بازسازی شرق آن كشور شد و در مرحله گذار از اقتصاد برنامه ای سوسیالیستی به اقتصاد اجتماعی بازار مشاغل بسیاری حذف شدند. بین سال های ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۳ تعداد مشاغل حذف شده از ۶/۳ میلیون به ۲/۶ میلیون افزایش یافت كه این امر به معنای افزایش شدید تعداد بیكاران در سال های بعد از وحدت آلمان بود. پس از این دوره (۱۹۹۳- ۱۹۸۹) نشانه های بهبودی نسبی آشكار شد كه یكی از عوامل آن درهم تنیده شدن بیش از پیش اقتصاد ایالات غربی و ایالات جدید و پرداخت های ویژه ایالات غربی به ایالات جدید بود كه تا سال ۲۰۰۲ این شرایط همچنان بر اقتصاد آلمان حاكم بود. اما در سال ۲۰۰۲ اوضاع اقتصادی آلمان در شرایط نامناسبی قرار گرفت؛ بحران جهانی اقتصاد در سال ۲۰۰۱ تاثیر منفی خود را بر وضعیت اقتصادی آلمان نیز به جای گذاشت، كاهش تقاضا در بازار داخلی، تاثیر این بحران در بازار سهام و تشدید روزافزون بحران در خاورمیانه علائم مشخصه این وضعیت بودند. نتیجه چنین وضعیتی ورشكستگی تعداد زیادی از شركت های آلمانی و افزایش بیكاری به بیش از ۴ میلیون نفر در سال بود. در سال های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴ نیز شرایط اقتصادی نابسامانی بر آلمان حاكم بود و به دلیل تحولات شرق آلمان تعداد افراد بیكار در سال ۲۰۰۵ باز هم افزایش یافت. اداره فدرال آمار آلمان اعلام كرد اقتصاد آلمان در سال ۲۰۰۵ تنها ۹/۰درصد رشد داشته است، حال آنكه این رقم در سال ،۲۰۰۴ ۶/۱ درصد بوده است. همچنین كسری بودجه آلمان برای چهارمین سال متوالی از حد مجاز اتحادیه اروپا فراتر رفت. اداره آمار آلمان اعلام كرد كسری بودجه این كشور در سال ۲۰۰۵ به ۹۵ میلیارد دلار یا ۵/۳ درصد تولید ناخالص داخلی رسیده است. این آمار نشان می دهد كه گرچه بزرگترین اقتصاد اروپا نشانه های بهبود را بروز می دهد اما رشد آن آهسته است. دولت تلاش می كند با انجام اصلاحات در بازار كار و نظام تامین اجتماعی امكان اشتغال بیشتری فراهم آورد و بدین منظور برای افراد بیكار چند صدهزار شغل فقط در بخش عمومی در نظر گرفته است. یوهان هلن رئیس اداره آمار آلمان اعلام كرد روی هم رفته اقتصاد آلمان در مسیری مثبت و احتیاط آمیز توسعه یافته است اما در كل وضعیت بازار كار و تقاضای ضعیف داخلی دردسرساز باقی می ماند. آلمان با چندین مشكل دست و پنجه نرم می كند كه یكی از آنها مشكل سیاستگزاران این كشور برای اصلاح و احیای اقتصاد است. تحلیلگران گفته اند كه بازار كار و نظام تامین اجتماعی نیاز مبرم به اصلاحات دارد. پایگاه اینترنتی دویچه وله نوشت: در سال ۲۰۰۵ میلادی كندی رشد اقتصادی، اخراج های دسته جمعی و افزایش تعداد بیكاران محور اصلی بحث نظریه پردازی را در زمینه اقتصاد آلمان تشكیل می دادند. اما از سوی دیگر بسیاری از شركت های آلمانی به سودهای كلان دست یافتند و بهای اوراق سهام بورس در مقایسه با سه سال و نیم گذشته به بالاترین سطح رسید. آنچه اقتصاد آلمان را زنده نگه داشته تقاضای خارجی است به طوری كه در سال گذشته میلادی این كشور شاهد افزایش ۲/۶ درصدی صادرات بوده است. سهم آلمان در تجارت جهانی حدود ۵/۱۰ درصد است. سهم آلمان در تجارت جهانی در سال ۲۰۰۳ حتی از آمریكا هم پیشی گرفت و بدین ترتیب قهرمان جهان در تجارت شد. تجارت خارجی برای رشد اقتصادی و اشتغال حائزاهمیت است. تقریباً از هر چهار شغل در آلمان یك شغل به صادرات وابسته است. در بخش تولید كالا این وابستگی شدیدتر است.
آلمان بدون ارتباط با اقتصاد جهانی قادر به ادامه حیات به عنوان یك كشور صنعتی مدرن نیست، طبعاً قابلیت توان اقتصادی و استعداد رقابت آن زمینه ای مهم برای روابط سیاسی خارجی نیز هست. تجارت و همكاری های اقتصادی اعتماد ایجاد كرده و به تثبیت روابط بین المللی كمك می كند. آلمان با مجموعه بازدهی های اقتصادی خود، به عنوان سومین اقتصاد ملی قدرتمند، در جهان نقشی پیشتاز در عرصه بین المللی دارد. این كشور در تجارت جهانی با توجه به میزان صادرات آن در جایگاه اول ایستاده است و برای سرمایه گذاران خارجی كماكان محلی جذاب با زیرساخت هایی بسیار پیشرفته و نیروی كار متخصص و دارای انگیزه بالا است. جهت گیری بین المللی حیات اقتصادی آلمان با كمتر كشور بزرگ صنعتی در جهان قابل مقایسه است. توان رقابت بالای بین المللی آلمان بیش از همه در این بخش آشكار می شود كه بنگاه های اقتصادی در مقابله ای بین المللی با یكدیگر به رقابت می پردازند. صادرات آلمان به رغم كاهش تجارت جهانی رشدی بیش از حد میانگین داشته است. افزایش مستمر سرمایه گذاری های مستقیم شركت های بین المللی در آلمان و نیز شركت های آلمانی در سایر كشورها نشان دهنده موقعیت خوب اقتصاد آلمان در مقایسه با رقبای خارجی است. حتی در عرصه داخلی نیز به رغم مشكلاتی از قبیل بیكاری، بازار آلمان از ثبات قابل ملاحظه ای برخوردار است. در نتیجه ورود گسترده سرمایه به آلمان سرمایه گذاری های مستقیم خارجی در سال ۲۰۰۰ نسبت به آغاز دهه نود سه برابر شد. میزان سرمایه گذاری های مستقیم آلمان در خارج در همان مدت تقریباً چهار برابر شد كه بیشتر جهت دست یافتن به بازارهای جدید بود. جهانی شدن حضور بین المللی شركت ها را ضروری ساخته است. اقتصاد آلمان به این ضرورت پی برده و خود را با آن وفق داده است.●نظراتی در مورد جام جهانی و اقتصاد آلمان
با توجه به مطالب فوق الذكر اهمیت جام جهانی ۲۰۰۶ در آلمان آشكار می شود بدین صورت كه بین تماشاگران و معرفی كالاهای آلمانی و رشد توریسم ارتباطی می تواند وجود داشته باشد. براساس نظر تمامی كارشناسان تاثیر جام جهانی ۲۰۰۶ بر اقتصاد مثبت ارزیابی می شود. گفته می شود كه در ارتباط با جام جهانی تولید ناخالص داخلی آلمان ۳/۰درصد رشد خواهد داشت. تعداد زیاد طرفداران فوتبال در جام جهانی ۲۰۰۶ نه تنها برای تیم های فوتبال بلكه برای اقتصاد آلمان بازار سهام این كشور در سال ۲۰۰۶ صعود می كند. همچنین با توجه به بهبود اقتصاد آلمان نیز مفید است. تحلیلگران می گویند: «شاخص سهام فرانكفورت در سال ۲۰۰۶ صعود می كند. به واسطه رونق روزافزون درآمد شركت های آلمانی و بهبود تدریجی اقتصاد آلمان بازار سهام این كشور در سال ۲۰۰۶ صعود می كند. همچنین با توجه به بهبود اقتصاد آلمان پیش بینی می شود در سال ۲۰۰۶ رشد ناخالص ملی این كشور به میزان ۷/۱ درصد باشد. شركت های آلمانی كه درآمد خوبی از ناحیه صادرات كسب كرده اند، انتظار دارند سوددهی آنها در سال ،۲۰۰۶ ۱۱ درصد افزایش یابد.» پیش بینی می شود سوددهی در بخش اتومبیل، انرژی و نرم افزاری بالا رود خصوصاً اینكه جام جهانی فوتبال در آلمان سوددهی تولیدكنندگان لوازم ورزشی مانند آدیداس را بیمه می كند.
در سال ،۲۰۰۶ ۱۶ شركت وارد بازارهای سهام آلمان شدند و این درحالی است كه در سال قبل از آن این تعداد شش شركت بود. افزایش شركت ها موجب می شود رقابت در بازارها بالا رود. گرهارد شرودر صدراعظم سابق آلمان اظهار داشت: «در سال ۲۰۰۶ در آلمان اتفاقی رخ می دهد كه نه تنها در ورزش بلكه در صنعت توریسم آلمان نیز برای ما از اهمیت زیادی برخوردار است و منافع زیادی برای این بخش به همراه دارد. ما انتظار داریم بیش از سه میلیون طرفدار فوتبال از اقصی نقاط جهان وارد آلمان شوند كه این مسئله تاثیر مثبتی در اقتصاد آلمان می تواند داشته باشد. همچنین این بازی ها ۳۰ میلیارد تماشاگر تلویزیونی خواهد داشت كه می تواند آشنایی با كشور و فرهنگ ما برای تماشاگران مذكور را به همراه داشته باشد.» شعار «جهان مهمان دوستان خود است» شعار كمیته سازماندهی جام جهانی فوتبال آلمان است كه آنگلا مركل صدراعظم آلمان آن را به این صورت تعبیر می كند: «لذت همگان از جشن فوتبال ۲۰۰۶ همراه با آسایش خاطر و امنیت». گرهارد شرودر نیز عنوان كرد: «این شعار آنچه كه آرزوی ما است و محلی كه ما در آن فعالیت و خدمت می كنیم را كاملاً به وضوح بیان می كند.» وی در مراسم افتتاحیه بورس توریسم بین المللی در مارس ۲۰۰۵ اظهار داشت: «این شعار بدون شك متناسب با حوزه توریسم است همان طور كه هیچ شاخه اقتصادی دیگری به اندازه شاخه توریسم از جهانی شدن و این واقعیت كه جهان ما نه تنها یكی است بلكه روز به روز به هم نزدیك تر می شود، سود نمی برد.» وی گفت: «همانند سال های قبل كه در توریسم و ورود توریست پیشرفت حاصل كرده ایم، در سال ۲۰۰۶ نیز این پیشرفت ادامه خواهد داشت. ما نه تنها در صادرات جهان دارای مقام بالایی هستیم، به دلیل اینكه آلمانی ها سالانه بیش از ۴۰ میلیون سفر خارجی انجام می دهند در این بخش نیز روند رو به رشدی داریم. مهم است بدانیم كه بخش توریسم به میزان زیادی بستگی به موقعیت بین المللی باثبات دارد.» وی همچنین به این موضوع اشاره كرد كه: «ثبات سیاسی و امنیت شرایط قابل توجهی برای رشد اقتصادی هستند. در كشورهای توسعه یافته توریسم، فرصت بزرگی برای توسعه و افزایش رفاه و ایجاد مشاغل و فعالیت های جدید است. وظیفه اقتصاد توریستی این است كه تا حد امكان افراد بسیاری را در این امكانات (فعالیت ها و مشاغل مرتبط با توریسم) سهیم بداند. می دانیم كه پذیرش جهان، مدارا و روحیه تساهل شرایط مهمی در امر گسترش توریسم در یك كشور هستند. زیرا این موارد اساس علاقه به مسافرت هستند.» به همین دلیل گرهارد شرودر گفت وگوی تمدن ها را توصیه می كند و اینكه به جای برخورد تمدن ها، گفت وگوی تمدن ها صورت گیرد. وی می گوید: «اگر ما همدیگر را درست درك كنیم، می توانیم به جای برخورد و مبارزه تمدن ها، برخورد بر سر تمدن ها داشته باشیم. اگر با هم برخورد به معنی دیدار و ملاقات داشته باشیم (مثل زمان حاضر در آلمان كه آمادگی آن را داریم) پذیرای این می شویم تا از یكدیگر آموختنی ها را فراگیریم. البته مبادله فرهنگی رابطه ای یك جانبه نیست. به وسیله گفت وگوی بین جوامع، انسان ها در دنیایی كه روزبه روز تنگ تر می شود همدیگر را بهتر درك می كنند و می توانند برای هم معلم خوبی باشند. چه مكانی می تواند در این زمینه بهتر از نمایشگاه های بین المللی توریستی باشد؟» و اضافه می كند كه: «چه مكانی می تواند بهتر از برلین باشد؟» رئیس اتاق بازرگانی و صنایع آلمان، لودویگ گئورگ می گوید: «جام جهانی باعث ایجاد كار و رشد اقتصادی در آلمان می شود.» اتاق بازرگانی حدود شصت هزار فرصت شغلی و رشد ۳/۱ درصدی را در جام جهانی ۲۰۰۶ آلمان محاسبه كرده است. همچنین فرصت های شغلی زیادی به خصوص در زمینه مواد غذایی، مشاغل مربوط به مهمانداری و اقتصاد امنیتی در جام جهانی ۲۰۰۶ ایجاد می شوند. در حالی كه موسسات پژوهشی آلمان در ژانویه ۲۰۰۶ رشد اقتصادی ۲/۱ درصدی و دولت رشد اقتصادی ۷/۱ درصدی را برای آلمان پیش بینی كرده بودند، صندوق بین المللی پول، صرفاً از یك رشد اقتصادی ۸/۰ درصدی برای آلمان خبر داد. ۶ موسسه برجسته پژوهشی آلمان و همچنین دولت این كشور نیز پیش بینی خود را تصحیح كرده اند و صرفاً از ۶/۰ تا ۷/۰ درصد رشد اقتصادی خبر دادند.
نتیجه: جام جهانی ۲۰۰۶ آلمان نه تنها با اقتصاد بلكه با مسائل فرهنگی، سیاسی و امنیتی آلمان نیز مرتبط است. نمایشگاه های مختلفی كه در راستای این رویداد ورزشی در آلمان برگزار می شود، از جمله نمایشگاه توپ فوتبال كه در آن هنرمندان مختلفی از نقاط مختلف جهان شركت كرده اند و فعالیت های مختلفی از قبیل خدمات توریستی و مشاغلی كه در متن به آنها اشاره شد همه و همه می توانند در كاهش مشكلات اقتصادی كه آلمان با آنها مواجه است مفید واقع شوند. ایجاد اشتغال و كاهش معضل بیكاری در آلمان از مواردی است كه می توان از جام جهانی ۲۰۰۶ آلمان انتظار آن را داشت. البته همانند گذشته بخش اعظم رشد اقتصاد آلمان مرهون تقاضای خارجی كالاهای آلمانی خواهد بود و از طرف دیگر رشد سرمایه گذاری نیز می تواند موجب این امر شود كه شركت ها از درآمدهای بالا برای افزایش ظرفیت بهره مند شوند. با وجود اینكه آلمان با توجه به میزان صادرات دارای مقام اول در جهان است، ولی این امر نتوانسته است اقتصاد داخلی را از حالت ركود خارج كند. صادرات، كالاهایی تكنولوژیك بر هستند و از لحاظ داخلی تاثیر گذار نیستند و نیروی انسانی كاربر حركت اقتصادی شتاب دهنده ای را به وجود می آورد. رشد فعلی اقتصاد آلمان كه به صورت آهسته است، از طریق ایجاد اشتغال می تواند در سطح بالاتری ادامه یابد و تغییرات مثبت آن بر بازار كار باعث بهبود اوضاع بازار كار خواهد شد. اما به دلیل اینكه در جام جهانی ۲۰۰۶ بیشتر مشاغل مربوط به مواد غذایی و مهمانداری و این قبیل خدمات ایجاد می شوند، پس از جام جهانی مطمئناً فعالیت در این حوزه ها كمتر خواهد شد و معضل بیكاری همچنان دردسرساز باقی خواهد ماند. بدین ترتیب جام جهانی ۲۰۰۶ آلمان فرصتی در اختیار این كشور قرار می دهد تا هر چند برای مدتی اقتصاد آن رونق یابد و در صورت برنامه ریزی صحیح و انجام اصلاحات در بازار كار و نظام تامین اجتماعی كه دولت آلمان آن را از مهم ترین وظایف خود می داند در درازمدت نیز اقتصاد این كشور رشد سریع تری نسبت به گذشته داشته باشد.
جام جهانی ۲۰۰۶ تاثیر مستقیم بر اقتصاد آلمان خواهد گذاشت. وجود توریست و تماشاگران به صورت غیرمستقیم موجب معرفی كالاهای آلمانی خواهد شد و برای تبلیغات كالاهای آلمانی بسترسازی مناسبی به وجود خواهد آمد. بنابراین جام جهانی ۲۰۰۶ در میان مدت تاثیر مثبتی بر اقتصاد آلمان می تواند داشته باشد و در نهایت دوره زمانی تاثیرات غیرمستقیم بیشتر خواهد بود.

فرشته عزیزی

منبع : روزنامه شرق