«ن» مثل نان، مثل نفت

گران شدن قیمت نان طی یک هفته اخیر و در آستانه انتخابات موجی از اظهار نظرها و واکنش های سیاسی را در پی داشت. به طوری که اقدام اتحادیه نانوایان از سوی استانداری «شیطنت سیاسی» نام گرفت.
جنجال ها در حاشیه این ماجرا تا جایی ادامه یافت که دولت اعلام کرد پس از برگزاری انتخابات قیمت های جدید نان را اعلام خواهد کرد و فروش نان به قیمت بالاتر از قیمت مصوب غیر قانونی است و با آن برخورد خواهد شد. این برخورد در برخورد و پلمب ۱۰ نانوایی متخلف تبلور یافت. حاشیه سیاسی این ماجرا این بود که قیمت نان به عنوان یک کالای حیاتی و پر مصرف جزء کالاهایی است که قیمت آن با دخالت مقامات ارشد سیاسی تعیین می شود.
اتحادیه نانوایان نیز در توجیه اقدام خود اعلام کرده است که دو سال از تثبیت قیمت نان گذشته و این در حالی است که نرخ بیمه، حق کارگران، مالیات، اجاره محل و مهم تر از همه قیمت آرد مصرفی نانوایان بالا رفته است. در های و هوی تبلیغات انتخابانی و مسائل پرتنشی که دولت درگیر آن است، بعد دیگری از اختلاف نظرها نمود پیدا کرد. عده یی از نانوایان با پلمب نانوایی خود بیکار شدند و عده یی توانستند عده دیگر را با اتهامات سیاسی به حاشیه برانند. اما آنچه در این میان از سوی طرفین درگیر نادیده گرفته شد مردمی بودند که هنوز طبق سنت غذایی شان نان در لیست اول و هر روزه خرید خانه است؛ مردمی که هر روز در صف های نانوایی می ایستند تا روزی نیاید که سفره هاشان بی نان گشوده شود.
● مردم ساکت مانده اند
گران شدن ۲۵ درصدی نان طی چند روز گذشته چندان تاثیری در زندگی مردم نگذاشت. اگرچه روزگاری این تغییر قیمت بخشی از تاریخ اعتراضات مردمی و خصوصاً زنان را به خود اختصاص داده بود اما افزایش ناگهانی قیمت نتوانست تکانی به لایه زنده شهر بدهد.
مادربزرگ های همین لایه ۱۰۰ سال پیش به دلیل گرانی و بحران نان سطوری از تاریخ را به خود اختصاص دادند. در تهران زنان در حرم حضرت عبدالعظیم بست نشستند و فریاد الجوع الجوع سردادند.
کامران میرزا، یکی از محتکران گندم و از نزدیکان دربار را محاصره کرده و از اسب پایین می کشند و با چوب و سنگ پاداش احتکارهایش را می دهند. همین زنان مانع حرکت کالسکه ناصرالدین شاه شده و مانع حرکت شاه ایران می شوند. در تبریز نیز زنان به رهبری زینب پاشا انبار گندم تبریز را گشودند و گندم احتکار شده را بین مردم تقسیم کردند. زنان تبریزی معضل نان آن روزشان را آنقدر جدی گرفتند که دانه های طلایی گندم را به خون حاجی قاسم اردبیلی، یکی از محتکران آرد و گندم رنگ کردند. اما چرا امروز صد سال بعد این اتفاق نیفتاد. آیا نان دیگر غذای اول نیست؟ آیا روح اعتراض مرده است؟ نه، هیچ کدام. مردم تنها به قیمت های سلیقه یی نان عادت کرده اند. قیمت نان در شهر تهران به شکل باور نکردنی متغیر است.
● سنگک های ۵۰۰ تومانی
گفت وگو با ساکنان مناطق مختلف شهر تهران حاکی از این بود که مردم سال ها است به قیمت های سلیقه یی نان عادت کرده اند. به رغم اینکه مردم جنوب شهر بیشترین مصرف نان را دارند اغلب افزایش قیمت ها را حس نکرده اند. خانم محمودی ساکن منیریه می گوید که نان خانه اش را مدت ها است ۵۰،۶۰ و ۷۰ تومان خریداری می کند. او می گوید؛ اوایل اعتراض می کردم که چرا هر نانوایی به یک قیمت نان می دهد که نانواها هم می گفتند بروید از هر کدام که ارزان تر می فروشد بخرید.
نانواهای گران فروش هم می گفتند که دیگران خمیر کمتری را برای نان می گذارند. به هر حال دیگر اعتراض فایده یی نداشت. او می گوید که در یک مسیر ۴۰۰ متری ۳ نانوایی در مسیر خانه اش است و هر کدام به یک قیمت نان می فروشند. مردم غربی ترین شهرک تهران نیز نان خانه هایشان را به قیمتی بالاتر از معمول و البته متغیر خریداری می کنند. یکی از ساکنان شهرک اکباتان می گوید ما نان لواش را بسته یی می خریم که آن هم در هر سوپرمارکت یک قیمت خاص دارد.
یعنی یک مارک مشخص نان را بین ۲۰۰ تا ۳۵۰ تومان می خریم. نان سنگک هم اگر بدون کنجد باشد ۲۰۰ و اگر کنجددار باشد ۳۰۰ تومان است. این قیمت ها در این یک هفته تغییری نکرده. مادر من هم در پاسداران نان سنگک معمولی را ۳۰۰ تومان می خرد.
حین تهیه این گزارش یکی از همکارانم که ساکن شرق تهران است از سنگک ۵۰۰ تومانی در شهرک غرب می گوید که البته خود مشتری همین جا است و این مسیر را هر هفته طی می کند. البته اوضاع نان سنگک بهتر از همه نان ها است. خراسانی ها نان محلی - ملی شان را به بیرون از مرزها هم فرستاده اند. نان سنگک ایرانی در کانادا و امریکا به قیمت ۳ دلار فروخته می شود.آخرین قیمت مصوب نان در ایران به این قرار است؛ لواش ۱۵، بربری ۵۵، سنگک ۱۰۰ و تافتون ۶۵ تومان. البته به جرأت می توان گفت که هیچ تهرانی نان را به این قیمت ها نمی خرد.
● سفره تهی از نان و نفت
نانواها هم حرف های خود را دارند. آنها هم مثل مردم و مثل همه افرادی که دستی در جنجال ها و روابط سیاسی ندارند در این افزایش و تزلزل قیمت ها متضرر شده اند. یکی از نانواها می گوید؛ قیمت نان را در این چند سال تغییر نداده اند ولی همه قیمت ها بالا رفته. نانواها هم هزینه و خرج دارند. مجبورند این هزینه ها را به نوعی جبران کنند.
مثلاً وزن خمیر را کمتر می گیرند یا با مقدار کمی کنجد نان را به دو برابر قیمت می فروشند. اتحادیه نانوایان نیز اعلام کرده است که در سال های اخیر تثبیت قیمت ها فقط برای نانوایان بوده و کارگران نانوایی با همان قیمت گذشته کار می کنند در حالی که کارگران دیگر ۲۰ درصد افزایش درآمد داشته اند.
ابراهیم خلیلی، رئیس این اتحادیه می گوید که عدم افزایش قیمت نان باعث شده این اتحادیه نتواند به حقوق حقه نانوایان رسیدگی کند، چرا که ۶۰ تا ۷۰ درصد هزینه های نانوایی را حقوق کارگران تشکیل می دهد. در رابطه با افزایش قیمت نان نایب رئیس شورای اطلاع رسانی دولت اعلام کرده است که دولت تاکنون تصمیمی برای افزایش قیمت نان نگرفته است. پاریاب در آخرین اظهار نظر خود اعلام کرده است که افزایش قیمت نان باید در شورای اقتصاد بررسی شود و تا این نشست قیمت قبلی نان معتبر است.
افزایش یا کاهش یا ثبات قیمت ها ظاهراً چندان به مردمی مربوط نیست که به هر بهانه یی مجبورند بهای کم کاری ها یا سیاست بازی های مسوولان را بپردازند. آنها نان را با عناوین مختلف مثل آرد آزاد و کنجدی و... به قیمت های غیر مصوب می خرند مثل هزاران کالای دیگر. سبد خانوار ایرانی هیچ قیمتی ندارد. مهم سفره هایی است که نانش هنوز سامان نگرفته، می خواست پذیرای رایحه نفت باشد.

الناز انصاری

منبع : روزنامه اعتماد