ثروتمندترین فقیران جهان

بولیوی کشوری است محصور در خشکی که با برزیل،پاراگوئه، آرژانتین و شیلی همسایه است.این کشور که در آمریکای جنوبی قرار دارد مدت ها قبل مستعمره اسپانیا بوده است که سرانجام با انقلاب مردمی به استقلال دست پیدا می‌کنند. شغل تعداد زیادی از مردم اسپانیایی زبان بولیوی کشاورزی و دامپروری است.
تاریخ این کشور حاکی از بی ثباتی های سیاسی است به طوری که از زمان استقلال خود از اسپانیا در سال ۱۸۲۵میلادی تاکنون شاهد ۲۰۰ کودتا و ضد کودتا بوده است.
نرخ رشد جمعیت ۵/۱درصد بولیوی همراه با نرخ نسبتا بالای موالید ساختار جمعیتی جوانی را برای این کشور ایجاد کرده است که هر چند در آینده از آن به عنوان نیروی کار می توان برای تولید استفاده شود، اما دو مشکل عمده را ایجاد می کند:
۱) در صورت فراهم نبودن شغل برای این جمعیت، جوانان زیادی بیکار می شوند(آمارها نشان می دهند بیکاران بولیویایی در سالهای اخیر افزایش یافته اند و به نرخی حدود هشت درصد رسیده است)که مشکلات عدیده ای را در پی دارد.
۲) نسبت جمعیت فعال ۱۵ تا ۶۵ ساله(که تولید را بر عهده دارند) نسبت به جمعیت زیر ۱۵ ساله (که مصرف کننده اند)کم می شود و در نتیجه تعداد بیشتری فرزند غیر فغال از نظر اقتصادی به یک فعال وابسته می شوند این امر با توجه به پایین بودن درآمدها سبب می شود هزینه های چندانی صرف آموزش کودکان و نوجوانان نشود که نتیجه آن جمعیت جوان این کشور است که تخصص های چندانی ندارند.
فقدان زیر ساخت ها و نیروی انسانی ماهر این کشور را نیازمند سرمایه گزاری و همکاری خارجی برای بهره برداری از منابعش کرده است.نوع همکاری و سرمایه‌گذاری در این کشور سبب بروز مشکلات فراوانی برای مردم بولیوی شده است. با نفوذ کشورهای بیگانه از جمله آمریکا در حاکمیت سابق بولیوی این کشور نتوانسته بود در زمینه‌های مختلف پیشرفت چندانی کند، این نکته از سیاست‌های کشورهای سلطه طلب است که مردم کشورهای جهان سوم را مصرف‌گرا می‌خواهند و اجازه نمی‌دهند پیشرفت کنند.
حدود ۶۵درصد از جمعیت این کشور زیر خط فقر زندگی می کنند، مقایسه ای درآمد سرانه مردم بولیوی با دیگر کشورها می تواند اختلاف ها را بیشتر نمایان کند: درآمد سرانه هر بولیویایی حدود ۲۸۰۰ دلار است،درحالی که این رقم در آمریکای لاتین ۸۲۰۰ دلار و در آمریکا ۴۲ هزار دلار است.در مورد واحد پول این کشور هم باید به این نکته اشاره کرد که هر هشت بولیویانو(واحد پول بولیوی) تقریبا برابر یک دلار است.
مهم ترین اقلام وارداتی بولیوی محصولات نفتی،کاغذ،گندم،دانه های نباتی است و مهمترین اقلام صادراتی این کشور گاز طبیعی،نفت خام، قلع و روی،جواهرآلات و میوه است. مهمترین شرکای تجاری بولیوی در گذشته برزیل و آرژانتین بوده اند.
نکته جالب توجه در مورد این آمارها آن است که مردم بولیوی زندگی فقیرانه خود را روی گنج سپری می کنند.بولیوی بعد از ونزوئلا بزرگ ترین منابع گازی آمریکای لاتین را در اختیار دارد و همچنین چاه های نفت زیادی دارند،این کشور همچنین دارای معادن غنی قلع،روی،سرب،آهن و طلا است. مردم بولیوی تاکنون نفع چندانی از این گنج‌های خدادادی نبرده اند و یکی از ملل کم درآمد دنیا هستند. همچنین بزرگ ترین صحرای نمک جهان در بولیوی قرار دارد که علاوه بر درآمد حاصل از استحصال نمک، درآمد گردشگی را نیز عاید بولیوی می‌کند.
اما علت چیست؟ علت مشکلات امروز بولیوی را باید در نظام اقتصادی این کشور در گذشته جستجو کرد.سیاست های لیبرال اقتصاد آزاد آمریکا در دهه ۱۹۹۰ در قالب توصیه های صندوق بین المللی پول در آمریکای لاتین و از جمله بولیوی به اجرا درآمد و همه امور از جمله انرژی بدست بخش خصوصی سپرده شد، البته با نظارت دولت.
وجود دولتمردان فاسد و شرکت های چند ملیتی غارتگر کافی بود تا ثروت طبیعی مردم بولیوی نفع چندانی به آن ها نرساند؛ ملیت این شرکت ها عمدتا اسپانیایی، فرانسوی، ایتالیایی، انگلیسی و امریکایی بوده است.
حاکمان گذشته بولیوی ویژگی مشترکی داشتند،همه آن ها بعد از رسیدن به قدرت به میهمانی کاخ سفید می رفتند بعد از سفر خود را آماده اجرای سیاست های آمریکا می کردند تا حیات خلوت آمریکایی ها به روشی که سیاستمداران کاخ سفید مایلند، اداره شود.
پروژه های خصوصی سازی و فساد در بولیوی مشکلات زیادی را برای مردم ایجاد کردند؛ در یکی از این موارد در آوریل سال ۲۰۰۰ زمانیکه یکی از شرکت های چند ملیتی روی پروژه خصوصی سازی آب در ناحیه کوچابامای بولیوی کار می کرد،بهای آب افزایش یافت و قانونی مبنی بر ممنوعیت استفاده از آب باران وضع گردید که سبب شد آب از دسترس مردم فقیر این ناحیه خارج شود.با وضع این قانون،تظاهرات خیابانی و جنگ با پلیس و ارتش از سوی آغاز شد و در نهایت قانون ملغی شد.
جان مردم مردمی بولیوی از فساد اقتصادی و اداری،تبعیض و غارت منابعشان به لب رسیده بود،از این رو در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۵ به رئیس جمهوری رای دادند که قصد داشت نظام اقتصادی کشور را تغییر دهد و سرمایه داری را دشمن اصلی بشریت می داند.او معتقد است مردم بولیوی با شکم گرسنه روی گنج خوابیده اند.اولین رئیس جمهور سرخپوست بولیوی نئو لبرالیسم را پاسخی نادرست به فقر می داند و قصد دارد از درآمد نفت و گاز برای تامین آموزش و پرورش و بهداشت رایگان استفاده کند.
اوو مورالس مبانی تفکر سازمانی اش را مقابله با امپریالیسم و نئولبرالیسم اعلام کرد. وی در گام نخست دستمزد اعضای پارلمان و مقامات ارشد این کشور که در گذشته بی حساب افزایش یافته بود را به نصف کاهش داد.رئیس جمهور جدید بولیوی با اشاره به این که الگوی اقتصاد آزاد برای کشورش نامناسب اسب است اعلام کرد که روند خصوصی سازی خدمات پایه و منابع طبیعی باید متوقف شود.
وی در روز اول ماه می سال ۲۰۰۶ همزمان با روز کارگر تصمیم تاریخی دولتش را اعلام کرد؛ وی صنعت نفت و گاز را در کشورش ملی اعلام کرد. مورالس در این روز از پایان دوران غارت منابع طبیعی بولیوی توسط بیگانگان خبر داد و گفت:"شرکت های چند ملیتی شش ماه فرصت دارند خود را با شرایط جدید دولت منطبق سازند و در غیر این صورت باید خاک بولیوی را ترک نمایند."اولین شرط دولت این بود که سهم شرکت های خارجی سرمایه گذار در این بخش تنها ۱۸ درصد باشد و مابقی به خزانه دولت واریز شود. این تصمیم با واکنش منفی اتحادیه اروپا،آمریکا و آژانس بین المللی انرژی مواجه شد.
نفت و گاز(که مصرف آن در سالهای اخیر افزایش یافته است) به عنوان کالایی استراتژیک برای تامین انرژی هستند و قدرت های بزرگ جهان با در اختیار داشتن آن توسط دولت هایی مستقل مخالفند.بی شک یکی از مسائل مهم آینده انرژی است و برخی قدرت های اقتصادی جهان می کوشند در جنگ برای تامین انرژی خود موفق باشند حتی اگر به قیمت فقیر شدن مردمان سایر مناطق باشد؛ توجه به این نکات باعث می‌شود بیش از پیش به اهمیت اقدام رئیس جمهور بولیوی پی ببریم.
از نظر اقتصادی عقلانی است که دولت ها درصورت عدم موفقیت در خصوصی سازی های پیشین، بار دیگر شرکت ها را تحت کنترل خود در بیاورند و بهتر است صنایع اصلی و مادر به بخش خصوصی واگذار نشوند. جوزف استیگلیتز از اقتصاد دانان سابق بانک جهانی و نویسنده کتاب "عملی کردن جهانی سازی" می گوید دولت هایی که از نظر منابع بسیار غنی هستند حق دارند که از شکست نسخه خصوصی سازی عصبانی باشند.دکتر استیگلیتز در آخرین تحلیل خود گفته است::وقتی ما خصوصی سازی می کنیم باید برای جلوگیری یا کاهش فساد بتوانیم بر آن نظارت داشته باشیم و وقتی ملی سازی می کنیم باید مطمئن شویم که از تخصص های لازم برخوردار هستیم."
رئیس جمهور بولیوی گفت دولتش از تجربه تلخ و شیرین دوستان استفاده خواهد کرد،دوستانی یکرنگ و دارای حسن نیت. مورالس تاکید کرد:"ما با معامله کردن و مشارکت کردن با خارجی مخالفت نداریم، ولی معامله منصفانه.ما شریک می‌خواهیم نه آقا بالا سر و توطئه گر"
مورالس و رهبرانی چون او سوسیالیست هایی هستند که تحت تاثیر مارکسیسیت قرار ندارند، بلکه ضد امپریالیست های عدالتخواهی هستند که هدف آن ها تامین منافع مردم است.
رئیس جمهور بولیوی راه دشواری برای موفقیت دارد، این کشور بدهی های سنگینی به صندوق بین المللی پول و بانک جهانی(که تحت نفوذ آمریکا هستند)دارد و این سازمان ها می کوشند به واسطه این بدهی ها سیاست های اقتصادی مورد نظرشان را به بولیوی تحمیل کنند.
تولید نفت و گاز بولیوی به بیشترین میزان خود طی سالهای اخیر رسیده است.این کشور از شرکت در اوپک گازی(که به پیشنهاد ایران شکل می گیرد)خبر داده است. وزارت انرژی بولیوی اعلام کرد:این کشور در حال حاضر قادر به تامین تقاضای گاز مورد نیاز برزیل و آرژانتین خواهد بود ولی برای تامین تقاضاهای جدید نیازمند ۸۰۰ میلیون دلار سرمایه گذاری خارجی طی سه سال آینده خواهد بود.دولت بولیوی قصد دارد همکاری در استخراج منابعش را با شرکت های دولتی کشورهای دوست نظیر شرکت ملی نفت ایران صورت دهد.

محمدرضا مشایخی

منبع : رجا نیوز