ماندن یا رفتن

با افزایش فشار از سوی افكار عمومی آمریكا بر جورج بوش برای خارج‌كردن نیروها از عراق، رئیس‌جمهور آمریكا حمایت جمهوریخواهان حاضر در كنگره را نیز از دست داده است.
سناتور «سوزان كالینز» از جمهوریخواهان حاضر در كنگره آمریكا طرحی را برای خلاصی از عراق ارائه داده كه بر اساس آن نیروهای آمریكایی باید هرچه سریع‌تر ماموریت خود در عراق را از درگیری مستقیم با گروه‌های شورشی به آموزش نیروهای عراقی، كنترل مرزهای عراق و مبارزه با تروریسم تغییر دهند اما كارشناسان نظامی می‌گویند انجام هرگونه تغییر در ماموریت نیروهای آمریكایی در عراق از جمله طرح‌های موردنظر سناتور كالینز، مستلزم آن است كه در ابتدا از میزان نیروهای آمریكایی در عراق كاسته شود.
زمانی كه كالینز طرح خود را با «كاندولیزا رایس» در میان می‌گذارد، وزیر امور خارجه آمریكا می‌گوید: «هرچند وزارت خارجه دارای قدرت زیادی است اما ما نمی‌توانیم تغییری را در ماموریت نیروهای خود در عراق ایجاد كنیم و برای این كار باید تا ماه سپتامبر (شهریورماه) و ارائه گزارش از سوی ژنرال «پترائوس» فرمانده نیروهای آمریكایی در عراق صبر كنیم. این سناتور جمهوریخواه در مصاحبه با نیوزویك گفته است: «فشار زیادی بر من وارد می‌شود تا به صف مخالفان سیاست‌های بوش در عراق ملحق نشوم».
اما كالینز در سفری كه به‌تازگی به عراق داشت، در جریان این واقعیت قرار گرفت كه نه‌ فقط «نوری مالكی»، نخست‌وزیر عراق بلكه فرماندهان آمریكایی حاضر در عراق نیز به مثبت بودن استراتژی افزایش شمار نیروها در عراق اعتقادی نداشته و می‌گویند: این طرح سرانجام با شكست مواجه می‌شود.
سوالی كه در اینجا مطرح است، این است كه: «بوش چگونه روند شكست در جنگ عراق را مدیریت می‌كند؟» آمریكایی‌ها به هیچ‌وجه كلمه «شكست» را دوست ندارند و رئیس‌جمهور از به‌كاربردن این كلمه اجتناب كرده و همواره در سخنرانی‌های خود از «پیروزی» در عراق سخن رانده است اما به‌نظر می‌رسد دایره افرادی كه به حرف‌های بوش اطمینان دارند، بسیار كوچك است و این دایره هر روز كوچك‌تر از روز قبل می‌شود و ممكن است این دایره فقط محدود به «دیك چنی» معاون بوش، یك فرمانده ارتش و تعداد بسیار كمی از سناتورهای محافظه‌كار شود. این نكته برای تمام افرادی كه به‌نحوی در جنگ عراق نقش دارند، مشخص شده كه عراق یك طرح شكست‌خورده است و اگر هم این موضوع تاكنون آشكار نشده، به‌زودی همه از آن مطلع می‌شوند. در حقیقت سوال اصلی این نیست كه آمریكا چگونه در عراق پیروز می‌شود بلكه سوال اصلی این است كه آمریكا چگونه می‌تواند از عراق خارج شود.
این مساله به عنوان یك مخمصه برای آمریكا مطرح است؛ مخمصه‌ای كه پاسخ درستی برای آن وجود ندارد. خارج شدن سریع از عراق و رهاكردن مردم این كشور در باتلاق موجود و یا باقی‌ماندن در عراق و شاهد مرگ نیروهای آمریكایی بودن، كدام‌یك چاره كار است؟
و این در حالی است كه عراق در یك جنگ داخلی تمام‌عیار غوطه‌ور است. در چنین وضعیتی خارج‌كردن نیروها از عراق چه معنایی خواهد داشت؟
موضوع شكست در عراق را می‌توان به‌راحتی در پشت پرده جبهه‌گیری‌هایی كه در كپیتال هیل صورت می‌‌گیرد، مشاهده كرد. برخی از دموكرات‌ها راه‌حل‌هایی را برای خروج نیروهای آمریكایی از عراق ظرف چند ماه پیشنهاد می‌كنند و این در حالی است كه این دموكرات‌ها به‌خوبی از این نكته آگاهی دارند كه پیشنهادهای آنها هیچ شانسی برای تصویب‌شدن و در نهایت مورد تایید قرارگرفتن از سوی بوش ندارد. از سوی دیگر جمهوریخواهان در این بین به ۲ دسته تقسیم شده‌اند؛ عده‌ای خواهان حفظ وضع موجود در عراق بوده و عده‌ای دیگر (به‌خصوص افرادی كه خواهان انتخاب مجدد در كنگره هستند) طرح خروج مرحله‌ای نیروها از عراق تا ماه مارس آینده را پیشنهاد می‌كنند. هیچ دلیل محكمی برای اینكه ثابت كند خروج تدریجی نیروها پایانی خوش برای جنگ عراق است وجود ندارد اما این احتمال وجود دارد كه بوش تا بهار سال آینده در برابر این فشارها مقاومت كند و به مخالفان خود نشان دهد كه استراتژی افزایش نیروها، امنیت را در عراق برقرار كرده است! اما تا آن زمان بوش هیچ گزینه دیگری به غیر از كاهش شمار نیروها در عراق نخواهد داشت و این كار را می‌تواند با بهانه‌های بسیار پیش‌پا افتاده از قبیل فرسایش نیروها به دلیل درازاكشیدن زمان جنگ كه هم‌اكنون بیش از جنگ جهانی دوم طول كشیده، انجام دهد.
سیاستمداران می‌گویند: افكار عمومی بر ضد بوش است و در حالی كه عراق در حال سوختن است، واشنگتن در اندیشه حقه‌بازی است. هیچ‌چیز روشن و مشخصی رخ نمی‌دهد اما فشارها بر كاخ سفید افزایش می‌یابد تا بتواند بوش را متوجه حقیقت كند؛ حقیقتی كه می‌گوید مردم آمریكا از یك جنگ بدون پایان برای نجات كشوری كه نمی‌تواند خود را نجات دهد حمایت نمی‌كنند. بر اساس یك نظرسنجی جدید كه توسط نیوزویك انجام شده، ۵۴ درصد مردم آمریكا مخالف دادن مهلت به بوش تا بهار سال آینده بوده و ۶۵ درصد نیز معتقدند دولت عراق قدرت لازم برای كنترل عراق را ندارد.
با این وجود بعد از انتشار گزارش هفته گذشته نیویورك‌تایمز مبنی بر وجود اختلاف كاخ سفید درباره مساله عراق ۲ تن از اعضای دولت آمریكا اعلام كردند كه هیچ اختلافی در دولت وجود نداشته و كاخ سفید با آرامش به‌كار خود ادامه می‌دهد اما سناتور كالینز در این باره می‌گوید: در مهمانی شامی كه چندی پیش در سنا داشتیم، چنی نیز حضور داشت اما وی صحبت چندانی درباره عراق نكرد. معاون رئیس‌جمهور فقط به این نكته اشاره كرد كه كاخ سفید درباره مساله عراق متحد بوده و یك گام به جلو برداشته است.
اما با وجود این اختلاف‌ها بوش همچنان به مبارزه‌جویی خود ادامه می‌دهد. رئیس‌جمهور آمریكا در جمع خبرنگاران اعلام كرده بود: فكر نمی‌كنم كنگره قصد ترك جنگ را داشته باشد و این در حالی بود كه كنگره رای به خروج نیروها از عراق تا آوریل ۲۰۰۸ داده بود. بوش در ادامه گفته بود: «فكر می‌كنم بهتر است كنگره در اندیشه تامین نیازهای مالی ارتش باشد». اما نزدیكان بوش می‌گویند در جلسات محرمانه، رئیس‌جمهور بسیار انعطاف‌پذیر ظاهر می‌شود. برای مثال، زمانی كه بوش با سناتور «گوردون اسمیت» درباره مسائل عراق صحبت می‌كرد، به‌راحتی بحث را عوض كرده و موضوع را به ماجرای دفن پسر اسمیت كشاند و این در حالی است كه موضوع ذكر شده یك امر كاملا شخصی برای اسمیت محسوب می‌شود زیرا پسر ۲۱ ساله او در سال ۲۰۰۳ اقدام به خودكشی كرده بود. اسمیت درگفت‌وگوی خصوصی با بوش به وی گفته بود: مخالفان جنگ عراق دردهایی كه یك خانواده در زمان دفن فرزند خود متحمل می‌شود را حس می‌كنند و این (دفن فرزندان) كاری است كه ما زیاد انجامش می‌دهیم».
بوش در پاسخ گفته بود: «من این نكته را درك می‌كنم زیرا از طرف چند هزار خانواده صحبت می‌كنم».
سناتور اسمیت در تشریح وضعیت بوش می‌گوید: رئیس‌جمهور در قبال مسوولیت خود در برابر مردم آمریكا حرفی نزد اما من فكر می‌كنم این مساله، مشكل‌ترین بخش از وظایف او باشد و از این نكته نیز آگاهی دارم كه مسوول‌بودن در قبال همه مردم چه وظیفه سنگینی است اما اسمیت معتقد است كه دلهره‌های بوش باعث نشده تا در محاسبات رئیس‌جمهور تغییری ایجاد شود. اسمیت می‌گوید: روش بوش این است كه از قدرت ما كاسته شده و به قدرت آنها اضافه شده اما من سعی می‌كنم تا باور كنم این قضیه فقط یك سراب است.
اسمیت، نخست‌وزیر عراق را یك «نی‌ نحیف» و شكننده توصیف كرده و می‌گوید: مهم‌ترین مساله موجود در بحث‌های جمهوریخواهان، موضوع نوری‌المالكی و بحران عراق است. ایده بخشی از كسانی كه از طرح كاهش شمار نیروها حمایت می‌كنند، تحت فشار قرار‌دادن المالكی و دیگر رهبران عراق برای حل مناقشات میان خود است.
اسمیت می‌گوید: به‌نظر من تا زمانی كه فقط سربازان عراقی دردها و رنج‌های كشورشان را متحمل می‌شوند و سیاستمداران این كشور با این دردها و رنج‌ها بیگانه هستند، بحران عراق حل نمی‌شود. نشانه‌هایی وجود دارد كه حكایت از لبریز‌شدن كاسه صبر كاخ‌سفید در مورد المالكی و همكاران او دارد. در همین رابطه یك مقام رسمی كاخ‌سفید كه خواست نامش فاش نشود، اعلام كرد: كاخ سفید طرحی را در دست بررسی دارد كه بر اساس آن المالكی و سایر سیاستمداران عراق را در یك اتاق حبس كند و این حبس تا زمانی كه این افراد در مورد مسائلی از قبیل تقسیم درآمدهای نفتی به توافق نرسیده‌اند، ادامه داشته باشد اما آیا سران گروه‌های عراقی به این مهم دست می‌یابند؟ پاسخ‌دادن به این پرسش، خود نیازمند صرف زمان زیادی است.
۱۸ نفر از جمهوریخواهان حاضر در كنگره آمریكا به دموكرات‌ها ملحق شده‌اند تا به این وسیله از وتوی طرح تغییر استراتژی در عراق توسط رئیس‌جمهور جلوگیری كنند اما در حال حاضر فقط در حدود ۱۰ نفر از جمهوریخواهان حاضر به مخالفت با بوش هستند. برای مثال می‌توان به سناتور جان‌وارنر از سناتورهای نام‌آشنای جمهوریخواه اشاره كرد.
جان وارنر سرانجام تصمیم خود را گرفت و به دیگر سناتور جمهوریخواه ریچارد لوگار پیوست تا به اتفاق هم برای خروج نیروهای آمریكایی از عراق تلاش كنند. این سناتورهای جمهوریخواه طرحی را در دست دارند كه بر اساس آن دولت یا باید نیروها را از عراق خارج كند و یا اینكه در ماموریت نیروها در عراق تغییر اساسی اعمال كند و این تغییرات نباید بلافاصله بعد از ارائه گزارش از سوی ژنرال پترائوس در عراق اعمال شود.
وارنر در پاسخ به این پرسش نیوزویك كه آیا این اقدام به‌معنای قطع امید از دولت است؟ پاسخ داد: من این كار را به‌معنای قطع امید از بوش تفسیر نمی‌كنم، بلكه هدف ما چیز دیگری است، در حالی كه واشنگتن منتظر گزارش ژنرال پترائوس درباره تحولات عراق است. این ژنرال پرآوازه از عراق نظاره‌گر رقص دیپلماتیك سیاستمداران آمریكاست كه با تردید در حال انجام است اما خود پترائوس در این باره می‌گوید: فرماندهان كمی را در سراسر تاریخ سراغ دارم كه با مواردی چون نیروی بیشتر، زمان بیشتر و وحدت بیشتر میان نیروهای خود مخالف بوده و از آن اجتناب كنند اما اگر من فقط بتوانم یكی از این موارد را انتخاب كنم، قطعا خواستار دریافت زمان بیشتر خواهم بود.
پترائوس كه تاكنون در مورد اختلاف‌نظر خود با رهبران عراقی صبر پیشه كرده، همواره با تاسف از زمانی كه برای او در نظر گرفته‌اند، یاد می‌كند.
پترائوس معتقد است: برای فرونشاندن ناآرامی‌های عراق كه نظیر آن را در ایرلند شمالی و یوگسلاوی سابق دیده‌ایم، مدت زمان زیادی لازم است و به‌نظر من در حدود ۱۰ سال طول می‌كشد تا بحران عراق ریشه‌كن شود.
اعزام ۳۰هزار نیروی اضافی به عراق كه از ژانویه آغاز شد تا ماه ژوئن طول كشید (نزدیك به ۷ ماه) و فقط در ماه گذشته بود كه ژنرال ریموند اودیرنو، فرمانده نیروهای عملیاتی در عراق توانست با در اختیار داشتن تعداد مناسب نیروها دو حلقه امنیتی را به دور بغداد تشكیل دهد و با این كار از فعالیت گروه‌های شورشی در اطراف پایتخت عراق جلوگیری كند. به‌نظر می‌رسد هم‌اكنون نیروهای آمریكایی توانسته‌اند تا اندازه‌ای اوضاع بغداد را تحت كنترل درآورند اما به‌محض خروج این نیروها از بغداد، مجددا ناآرامی‌ها در این شهر افزایش می‌یابد.
به‌نظر می‌رسد طرح آمریكا برای محاصره بغداد و دستگیری نیروهای القاعده كه در ماه ژوئن انجام گرفت، با شكست مواجه شده زیرا اعضای القاعده پیش از آمدن نیروهای آمریكایی شهر را تخلیه كرده و پس از گذشت چند هفته، چند روز قبل فرماندهان آمریكایی متوجه شدند كه اعضای القاعده در شهر كوچكی به نام «شروین» گردهم آمده‌اند. نیروهای آمریكایی پس از اطلاع‌یافتن از این خبر، راه‌های ارتباطی به شهر شروین را مسدود كرده و با حمله به این شهر توانستند ۴۰ نفر از اعضای القاعده را از پای درآورند.
بر اساس نظر برخی كارشناسان، كاهش تعداد نیروها و یا تغییر ماموریت آنها در عراق نیز چاره كار نیست و نمی‌تواند نتایج مثبتی را به همراه داشته باشد و شاید از همین رو باشد كه برخی از فرماندهان آمریكایی طرح مورد نظر كنگره مبنی بر كاهش شمار نیروها در عراق را مورد ریشخند قرار می‌دهند.
در همین رابطه ژنرال «باری مك‌كافری» از فرماندهان بازنشسته ارتش آمریكا با اشاره به گزارش بیكر ـ همیلتون كه خواهان ادغام نیروهای آمریكایی با عراقی شده بود، می‌گوید: این كار همانند ارائه طرحی برای كشتن سربازان آمریكایی است.
اگر كشتار نیروهای آمریكایی در عراق همچنان ادامه داشته باشد و شمار این كشته‌ها به تعداد زیادی برسد، فشارهای سیاسی نیز برای خروج نیروها از عراق افزایش می‌یابد. مقامات پنتاگون معتقدند بوش بعید است به طرح خروج نیروها از عراق تن در دهد اما گفته می‌شود ژنرال «پیترپیس»، رئیس ستاد مشترك ارتش آمریكا به واحدهایی دستور داده تا رویدادهایی را كه ممكن است در اثر خروج نیروها از عراق در این كشور رخ بدهد را پیش‌بینی كنند. یكی از این رویدادها این است؛ خروج نیروها از عراق ممكن است حداقل ۹ ماه و حداكثر ۲ سال طول بكشد. خروج در ۹ ماه به‌معنای خروج فوری از عراق است و اگر چنین اتفاقی بیفتد، نیروهای آمریكایی تحت شرایط ویژه از عراق خارج می‌شوند. این رویداد را می‌توان به این شكل نیز تعبیر كرد كه نیروهای آمریكایی برای آنكه بتوانند از عراق خارج شوند، باید همچنان به جنگ ادامه دهند. ژنرال مك‌كافری معتقد است با خروج نیروها، كابوسی از كمین‌گاه و حملات گاه و بی‌گاه از سوی آوارگان عراقی به سراغمان خواهد آمد، در حقیقت خروج از عراق به همان اندازه وحشتناك است كه ماندن در آن.

منبع : روزنامه تهران امروز