بوی خوش تریاک

جشن امسال پیروزی مجاهدین در افغانستان به صحنه مضحکی تبدیل شد. هنگام رژه نیروهای مسلح در برابر رئیس‌جمهور چند گلوله به سویش شلیک شد. سربازان هر یک به سویی گریختند. کرزای سراسیمه فرار کرد. دولت و اقتدار مرکزی بار دیگر به سخره گرفته شد.
از کلمه دولت، آنچه نخست به ذهن متبادر می‌شود قدرتی است مقهورکننده که بتواند در چارچوب سرزمینی خود بالاترین اقتدار را اعمال کرده و دیگران را مطیع اوامر و نواهی خود کند. در افغانستان اما دولت به این معنا محلی از اعراب ندارد. اقتدار دولت در خوشبینانه‌ترین حالتش بر بیشتر از ۳۰ درصد خاک کشور گسترده نیست. در شمال ژنرال عطا، خود دولتی است. در مناطق جنوبی و شرقی کشور، دولت کمترین کنترل را دارد. این شهرها با توافق بزرگان محلی و طالبان اداره می‌شود. طالبانی که قدرت و حضورشان در جنوب و مناطق پشتون‌نشین انکار‌ناپذیر است و حیطه عمل و اقتدارشان به مراتب بیش از دولت و نیروهای دولتی است. هر از گاهی می‌شود طالبان را دید که در صفوف منظم از جلوی چشمانت رژه می‌روند. مرز با پاکستان هم تنها مرزی در جهان است که احتیاج به پاسپورت و ویزا ندارد. می‌توانی همراه چند طالب یا همراه یک قافله تریاک صبح از قندهار یا هلمند حرکت کرده و بعد از ظهر در پیشاور چای سبز افغانی بنوشی. دولت در افغانستان یک مترسک است، یک روبناست.
دولت واقعی، دولت تریاک است. مافیای مواد مخدر است که هم در ساختار پوسیده و فاسد دولت مهم‌ترین نقش را بازی می‌کنند و هم بازی‌گردانان واقعی افغانستان‌اند. اکنون اردیبهشت‌ماه است و فصل نشترزدن بوته‌های رسیده تریاک. هر روز صبح می‌توانی در میدان بزرگ لشکرگاه مرکز ولایت هلمند که بیشترین میزان خشخاش در آنجا تولید می‌شود، صدها نفر روزمزد را ببینی که برای نشتر زدن و برداشت تریاک از اقصی نقاط افغانستان آمده‌اند. چند تایی کارخانه تبدیل خشخاش به فرآورده‌های دیگر را هم می‌شود آنجا دید گرچه بیشترشان به پاکستان ترانزیت می‌شوند. اکثر زمین‌داران بزرگ خشخاش یا نمایندگانی در کابل دارند که از طریق آنها در بدنه دولت و نیروهای امنیتی نفوذ کرده یا با مافیای بزرگ دولتی مواد مخدر در ارتباطند. سال‌های گذشته در مطبوعات افغانستان مسئله همکاری برادر رئیس‌جمهور، کرزای، با این مافیا سروصدای زیادی را ایجاد کرد.
اما جالب‌تر از آن حضور نیروهای خارجی برای امنیت و حفاظت از صلح است. ۴۰ درصد تریاک افغانستان در ولایت هلمند تولید می‌شود و امنیت این استان را ۸ هزار سرباز انگلیسی بر عهده دارند. اما جالب توجه‌ترین بخش قضیه همزیستی شبهه‌ناک این نیروها با طالبان است. در هلمند از دولت تنها نامی باقی است و عملا کنترل به دست طالبان است. شریعت اسلامی مورد نظر آنها اجرا می‌شود. بر ورود و خروج وسایل نقلیه توسط آنها تعرفه تعریف شده و خرج راه گرفته می‌شود. طالبان در این شهر کمترین چالش را با نیروهای انگلیسی داشته و کمترین تلفات را هم بر آنها وارد می‌کند. به گفته بسیاری از شاهدان عینی بارها ستون‌های نیروهای انگلیسی هنگام عبور از کنار ستون‌های طالبان دیده شده‌اند که با نگاهی همدیگر را بدرقه کرده‌اند. تروریسم در افغانستان به یک صنعت تبدیل شده است. بسیاری از انتحارکنندگان در پاکستان آموزش می‌بینند و سپس به افغانستان فرستاده می‌شوند. دیده شده است که بسیاری برای از بین بردن دشمنان خود با پرداخت پول این تروریست‌ها را به خدمت گرفته‌اند تا علیه افراد مورد نظر آنها حمله انتحاری صورت دهند.
نیروهای انگلیسی از بلای این تروریست‌های صنعتی هم کمترین آسیب را دیده‌اند در حالی‌که بیشترین رویارویی را با طالبان دارند. طالبان تنها یک گروه شورشی با ایدئولوژی خرابکارانه نیست. آنچه از طالب دیده می‌شود چون یخ روی آب است در حالی‌که قسمت بیشتر حجمش در زیر آب است. طالبان در پیچیده‌ترین و مهم‌ترین بازی‌های سیاسی افغانستان حضور دارد. در سطح ملی و جهانی بزرگ‌ترین لابی‌ها را انجام می‌دهد؛ با دولت، با نیروهای خارجی مستقر در افغانستان، با پاکستان و با مافیای جهانی مواد مخدر. اصلی‌ترین منبع تغذیه طالبان و بزرگ‌ترین کارویژه‌اش مواد مخدر است. طالبان بر گردن شاهرگ حیاتی اقتصاد افغانستانـ مواد مخدرـ سوار است. کشوری که بزرگ‌ترین مزارع خشخاش جهان را در خود دارد. تلاش‌های جامعه جهانی برای صلح‌سازی و ایجاد ثبات و آرامش و مبارزه با تروریسم و طالبان با وضعیت موجود عملا ناکام مانده است. طالبان اژدهای هزار سری شده که از تریاک تغذیه کرده و در تمام سرزمین افغانستان ریشه دوانده است پس دولت تنها یک مترسک و عروسک خیمه شب‌بازی بیش نیست. دولت واقعی، دولت تریاک طالبان است.

عزیز نوری

منبع : روزنامه کارگزاران