قربانی ۱۱ سپتامبر شیلیایی‌ها

تا پیش از ۱۱ سپتامبر ،۲۰۰۱ این روز برای آزادیخواهان جهان، بیانگر سركوب عنان گسیخته مردم شیلی به دست سیا (سازمان اطلاعاتی ایالات متحده آمریكا) بود. در روز ۱۱ سپتامبر سال ۱۹۷۴ ژنرال آگوستو پینوشه، سالوادور آلنده رئیس جمهوری مردمی شیلی را با كمك و پشتیبانی آمریكا، برانداخت و قوانین فاشیستی را بر كشور شیلی حكمفرما كرد. طی هفته های اول كودتا، پینوشه و ارتش شیلی، جنبش های كارگری را كه در زمان حكومت مردمی آلنده اوج گرفته بود، در هم كوبیدند. معترضان، به خاطر ده ها هزار فرد شكنجه شده به وسیله دولت پینوشه و برای اجرای عدالت،درگیر مبارزه ای سخت شدند.
روز دهم دسامبر امسال پینوشه در سن ۹۱ سالگی بر اثر حمله قلبی مرد و از عدالتی كه مردم شیلی سال ها به دنبال آن بودند، گریخت. او مسئول شگنجه و مرگ هزاران شیلیایی بود.
با اعلام مرگ پینوشه، تونی فراتو، سخنگوی كاخ سفید، متملقانه برای قربانیان پینوشه ابراز احساسات كرد: «دیكتاتوری پینوشه در شیلی نماد یكی از سخت ترین دوران تاریخ ملت ها بود. امروز ما به قربانیان و خانواده های آن ها در آن رژیم می اندیشیم». ولی دولت آمریكا مسئول آن ده ها هزار قربانی است. كودتای ۱۹۷۳ در واشنگتن طراحی شد، حكومت پینوشه ۱۷ سال حمایت كامل دولت های آمریكا را با خود داشت و هنری كیسینجر به عنوان معمار این كودتا شناخته می شود.
در مبارزات انتخاباتی سالوادور آلنده، برای ریاست جمهوری در سال ،۱۹۷۰ دولت نیكسون، سازماندهی وسیعی را در مخالفت با او آغاز كرد؛ زیرا آنها می دانستند در صورت انتخاب آلنده، ملی شدن مس شیلی كه در حال وقوع هم بود، شدت می گرفت. سیا با راهنمایی های ریچارد نیكسون و هنری كیسینجر، آنچه را لازم بود برای شكست آلنده انجام دادند. مس شیلی كه در انحصار كمپانی های آناكوندا و كنه كات یوتا بود با كمك شركت مخابراتی ITT كه ۷۰ درصد سهام تلفن شیلی را در مالكیت خود داشت، مقدمات كودتا را در شیلی فراهم آوردند.
در آن زمان شیلی ۸۰ درصد درآمد ملی خود را از معادن مس خود به دست می آورد. ولی بیشتر ثروت كشور به صندوق شركت های آناكوندا و كنه كات یوتا سرازیر می شد كه بیشترین سهم مس شیلی را در اختیار داشتند. نورمن گال، صاحبنظر اقتصاد در سال ۱۹۷۲ نوشت: «در سال ۱۹۷۶ چون جنگ ویتنام تقاضا و بهای مس را به طور بی سابقه ای افزایش داده بود، سهم شركت های آناكوندا و كنه كات یوتا از هر سهم ۴‎/۳۱ دلاری به ۴‎/۰۵ دلار رسید». در آغاز دهه ،۱۹۶۰ تقاضای مردم برای ملی شدن صنایع مس شیلی و كنترل آن منابع به وسیله دولت، به اوج رسید كه سرانجام به ناچار حق مالكیت عمومی بر سهم ۵۰ درصدی پذیرفته شد. وقتی انتخابات ۱۹۷۰ نزدیك می شد، برنامه های رادیكال آلنده تهدیدی برای منافع آمریكا در سراسر آمریكای لاتین به نظر می رسید.
رئیس جمهوری شیلی پیش از سالوادور آلنده، ادوارد فری، از حزب دموكرات ـ مسیحی، پیشنهاد ملی كردن محدود را با پرداخت خسارت به كمپانی های آمریكایی مطرح كرده بود. ولی در سال ۱۹۷۱ آلنده با رأی قاطع و یكپارچه كنگره شیلی، كنترل كامل بر مس كشور را بدون پرداخت غرامت به اجرا درآورد. كابینه آلنده به این نتیجه رسیده بود كه شركت های آناكوندا و كنه كات یوتا، سودهای كلانی را خیلی بیشتر از آنچه دفاتر آن ها نشان می داد، از مس شیلی برمی دارند.
آلنده یك رجل مردمی در روند سوسیال ـ دموكراسی شیلی بود. او معتقد بود كه دولت انتخابی او خواهد توانست جنبش مردمی را به آرامی و بدون تنش، از طریق ملی كردن و اصلاحات اساسی و ریشه ای به انجام برساند؛ در حالی كه هنوز متكی به پلیس، نیروهای مسلح، دادگاه ها و سایر مؤسسات رسمی سرمایه داری بود. با انجام اصلاحات اساسی و در نتیجه افزایش مردمی كه خواهان رهایی از سلطه آمریكا بودند، سرمایه داران شیلی و طبقه متوسط آن به وسیله سرمایه داری آمریكا بسیج شدند. آن ها اقتصاد شیلی را با تحریم، تعطیلی و وقفه در صنایع متزلزل كردند.
آلنده بر این گمان بود كه ارتش و پلیس در این منازعه بی طرف خواهند ماند و «از قانون اساسی دفاع خواهند كرد». وقتی در سال ۱۹۷۲ و ۱۹۷۳ خطر كودتا بیشتر شد، آلنده به جای این كه دانش آموزان، دانشجویان و طرفداران خود را بسیج كند، به سازمان های موجود هوادار آمریكا و سرمایه داران دل خوش كرد.
این در حالی بود كه فیدل كاسترو رئیس جمهوری كوبا حمایت راسخ خود را از مبارزات مردم شیلی و آلنده اعلام كرد. البته خود آلنده هم به خوبی می دانست كه مسیر صلح آمیز برای دستیابی به اصلاحات موردنظر او را آمریكا در هم خواهد شكست. در ملاقاتی بین این ۲ رهبر، كاسترو اسلحه ای اتوماتیك به آلنده هدیه كرد.
با تحریم اقتصادی شیلی به وسیله بانك های جهانی و مداخله و دستكاری در بازار جهانی مس و خرابكاری در صنایع به وسیله سرمایه داران شیلیایی، برای انقلابی های شیلی روشن بود كه برخورد و رویارویی نزدیك است.
آلنده با عمیق تر شدن بحران، در ۲۳ آگوست ،۱۹۷۳ به اقدام عجیبی دست زد. او آگوستو پینوشه را به فرماندهی كل قوا گماشت و پینوشه ۱۸ روز بعد سلاح ها را به طرف مردم برگرداند. صبح روز ۱۱ سپتامبر وقتی تانك ها، كاخ ریاست جمهوری را در سانتیاگو احاطه كردند، نیروهای پینوشه به كاخ حمله بردند و در همان حال هواپیماها آنجا را بمباران كردند. در داخل كاخ، آلنده و كارمندان كاخ به مقاومت دست زدند تا این كه نیروهای فاشیستی به داخل كاخ هجوم بردند و آلنده كشته شد. تا بعدازظهر همه دفاتر دولتی در كشور به تصرف نظامیان درآمده بود.
در هفته های بعد از كودتا، هزاران انقلابی، روشنفكر، اعضای اتحادیه ها و حامیان آلنده دستگیر و در استادیوم ملی سانتیاگو، تحت شكنجه قرار گرفتند و بسیاری از آن ها نیز اعدام شدند. كنگره به حال تعلیق درآمد؛ فعالیت اتحادیه های كارگری و احزاب سیاسی ممنوع شدند و مراحل قانونی احضار به دادگاه ها حذف شد. هزاران فرد جوان و انقلابی هم در ماه ها و سال های بعد كشته شدند.
پینوشه یكی از ستون های «عملیات كركس» در جبهه ضدشورشی بود كه به جز شیلی ۶ دولت راستگرای دیگر آمریكای لاتین، یعنی آرژانتین، برزیل، پاراگوئه، اروگوئه و بولیوی را دربرمی گرفت. آن ها همه در شكنجه و قتل مخالفان دیكتاتوری در شیلی شركت داشتند.
با رهبری سیا، بازوی بلند قوانین دیكتاتوری پینوشه در سال ۱۹۷۶ به خیابان های واشنگتن نیز رسید. در ۲۱ سپتامبر ،۷۶ جاسوسان پلیس مخفی پینوشه همراه با تروریست های كوبایی، بمبی را در اتومبیل اورلاندو لته لی میر كه در زمان آلنده وزیر خارجه بود، كار گذاشتند و او و معاونش را در یك انفجار كشتند.
در دوران حكومت پینوشه یك میلیون شیلیایی به خارج از كشور مهاجرت كردند و به كشورهای دیگر پناهنده شدند. امروز بسیاری از مردم در شیلی و در خارج از آن، مرگ پینوشه را جشن می گیرند، اگرچه خشم موجهی هم وجود دارد از این كه او هرگز به خاطر جنایاتش محاكمه نشد.
رسانه های مربوط به سرمایه داری بزرگ، امروز سركوب های وحشیانه زمان پینوشه را ناچیز جلوه می دهند ولی بیشتر آن ها انتقادهای خود را با این تفسیر كه او شیلی را به یك «معجزه اقتصادی» سوق داد، تعدیل می كنند.
خصوصی سازی دوباره صنایع و خراب كردن زندگی كارگران و استانداردهای زمان حكومت ترور و وحشت پینوشه، ۴۹ درصد جمعیت را تا سال ۱۹۸۷ به خط فقر رساند. امروز ثروتمندترین مردم شیلی كه ۱۰ درصد كل جمعیت آن را تشكیل می دهند،۴۷ درصد ثروت كشور را در دست دارند.

نوشته: گلوریا لاریوا برگردان: پوراندخت مجلسی
منبع: پی.اس.ال

منبع : روزنامه ایران