تئوری توطئه در فرهنگ سیاسی معاصر ایران از مشروطیت تا انقلاب اسلامی

تاریخ نشر : ۸۴۱۲۰۱
تیراژ : ۲۰۰۰
تعداد صفحه : ۲۵۰
نوبت چاپ : ۱
شابک : ۹۶۴-۳۷۶-۲۲۸-۹
رده دیویی : ۳۶۴.۱۰۹۵۵
نوع اثر : تالیف
زبان کتاب : فارسی
قطع : رقعی
جلد : شومیز
محل نشر : تهران
نویسنده : غفاری‌هشجین - زاهد

نگارنده در این پژوهش سعی دارد نشان دهد که تئوری توطئه بخشی از فرهنگ سیاسی معاصر ایران بوده و در اوضاع بحرانی کشور به طور معنی‌داری رشد و رواج یافته است. از جمله عوامل پیدایش و گسترش چنین نگرشی، توطئه و دخالت‌های قدرت‌های خارجی و استبداد سیاسی داخلی بوده است. وی خاطرنشان می‌کند: 'نتیجه‌‌ی کلی که از بررسی نقش استبداد در رشد و رواج تئوری توطئه به دست می‌آید این است که شرایط استبداد حاکم به نوبه‌ی خود در تکوین و گسترش توطئه باوری در فرهنگ سیاسی ایران موثر بوده است شیوه‌ی تفکر مبتنی بر توطئه‌باوری در دوره‌ی مورد مطالعه‌ی ما یعنی از مشروطیت تا انقلاب اسلامی دارای پیامدها و نتایجی بوده است که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از 'این شیوه‌ی تفکر در دوره‌ی مورد مطالعه‌، در برخی از مواقع به عنوان ابزار دفاعی برای دفع خطرات احتمالی و ایجاد هم‌بستگی اجتماعی به کار رفته است. 2- تئوری توطئه در دوره‌ی مورد مطالعه به عنوان ابزاری در قالب شایعات سیاسی و درگیری‌های تبلیغاتی، کاربردهایی برای تضعیف و شکست حریف و انحراف افکار عمومی داشته است. 3- توسل به تئوری در دوره‌ی مورد مطالعه، راه‌ آسان و بی‌دردسری برای فرار از گفت‌وگوهای مستدل و منطقی بوده و چنین تجزیه و تحلیل‌هایی افراد را وادار به ارائه‌ی شواهد و مدارک متقن و معتبر نکرده است. 4- استفاده بیش از حد از این شیوه‌ی تفکر موجب فرافکنی مشکلات و سلب مسئولیت از خود شده و در دوره‌ی مورد مطالعه، نظام پهلوی را در برخورد با چالش‌های سیاسی داخلی و خارجی از واکنش معقول بازداشته است. خلاصه این که تئوری توطئه به عنوان بخشی از فرهنگ سیاسی معاصر ایران در اوضاع بحرانی کشور در دوره‌ی مورد بحث، به طور معنی‌داری رشد و رواج داشته است. توطئه‌ها، دخالت‌ها و رقابت‌های قدرت‌های خارجی و عملکرد آنان در ایران نیز به عنوان مهم‌ترین علت در این‌باره ایفای نقش کرده است. استبداد سیاسی، شرایط مولفه‌های ناشی از آن نیز به نوبه‌ی خود در رشد و رواج شیوه‌ی تفکر مبتنی بر توطئه‌باوری در فرهنگ سیاسی معاصر ایران تاثیر داشته است. این پدیده‌ نتایج و پیامدهایی نیز در عرصه‌ی فرهنگ سیاست و تاریخ ایران به بار آورده است'.