بهداشت جسمانی و آنچه روزه داران باید بدانند

برخی از افراد سیگاری تصور می كنند كه مصرف سیگار پس از صرف افطار به هضم غذا كمك می كند، در حالی كه كشیدن سیگار پس از صرف غذا رفلاكس معده را تشدید می كند. دكتر «ناصر ابراهیمی دریانی» فوق تخصص گوارش و استاد دانشگاه علوم پزشكی تهران اظهار داشت: در طی ماه رمضان بدن انسان با روزه داری دچار كمبود نمی شود، بلكه انرژی لازم از طریق سوختن سه ماده غذایی پروتئین، چربی و قند تأمین می شود؛ با سوختن یك گرم پروتئین چهار گرم كالری، یك گرم چربی و ۹ گرم كالری و یك گرم قند، ۴ كالری در بدن ایجاد می شود. وی افزود: مغز انسان در یك ساعت به پنج گرم گلوكز نیاز دارد و آن را با خوردن غذا تأمین می كند.
به طور كلی ارگان های حیاتی نظیر قلب، كبد، كلیه و مغز حدود ۱۰درصد از وزن بدن را تشكیل می دهند، اما حدود ۷۰ درصد سوخت انرژی به صرف این ارگانها می رسد. وی ادامه داد: غذا بخصوص گلوكز اضافی در كبد را به صورت گلیكوژن ذخیره می كند و سپس در طی روزه داری انرژی لازم را از سوخت این گلیكوژن كه تبدیل به گلوكز می شود تأمین كرده و اگر روزه داری طولانی باشد بدن از سوخت و ساز چربی ها استفاده می كند. دكتر ابراهیمی دریانی تصریح كرد: یكی از اثرات مفید روزه داری سوزندان چربی های تجمع یافته و نیز باعث كاهش وزن می شود اما همه ی این موارد مستلزم این است كه فواید بهداشت جسمانی را با خوردن زیاد در وقت افطار و سحر از بین نبریم.
این فوق تخصص با بیان اینكه مصرف زیاد افطار و سحر عوارضی به دنبال دارد، خاطرنشان كرد: در زمان افطار باید ابتدا خرما یا شیر مصرف شود، زیرا ۱۰۰ گرم خرما، حدود ۷۰۰ كالری ایجاد می كند كه برای بدن بسیار مفید است و همچنین برای پیشگیری از بروز یبوست از نان و پنیر به همراه سبزیجات استفاده شود.
وی با اشاره به مشكلات گوارشی احتمالی در طی ماه رمضان یادآور شد: سوء هاضمه كه معمولاً به صورت ترش كردن بروز می كند به ویژه در مبتلایان به رفلاكس (بازگشت اسید معده به مری) پس از صرف غذا احساس ترشی، سوزش پشت جناغ دارند كه برای جلوگیری از بروز این حالت افراد باید افطار و شام را سبك میل كنند. این استاد دانشگاه گفت: برخی افراد تصور می كنند خوابیدن پس از صرف غذا به هضم غذا كمك می كند در حالی كه حتی درازكشیدن پس از صرف غذا حالت رفلاكس را تشدید می كند.
به گفته وی، مصرف آب و نوشابه وسط غذای سحر یا افطار نیز موجب تشدید رفلاكس می شود. وی با اشاره به بروز یبوست در بسیاری از روزه داران تصریح كرد: مصرف زیاد غذاهای شیرین و چرب نظیر زولبیا و بامیه در طی ماه رمضان تخلیه ی موادغذایی توسط معده را كند و در ایجاد یبوست مؤثر است؛ بنابراین باید در زمان افطار از سالاد، سبزیجات و روغن زیتون استفاده شود و همچنین در فاصله بین سحر و افطار مایعات بیشتر مصرف كرده و از نانهای سبوس دار استفاده و از خوردن تنقلات در ساعات بین افطار و سحر پرهیز كنند.
وی افزود: افرادی كه دچار زخم معده یا اثنی عشر هستند باید از گرفتن روزه خودداری كنند اما بیمارانی كه زخم اثنی عشر آنها حاد نیست می توانند با مصرف داروها با تجویز پزشك اقدام به روزه داری كنند. وی اضافه كرد: افراد جوان كه مبتلا به دیابت هستند و برای بهبود بیماری باید انسولین را به طور مداوم ترزیق كنند نیز نمی توانند روزه بگیرند اما افراد دیابتی چاق كه قرص مصرف می كنند می توانند روزه بگیرند چون روزه داری برای آنان مفید و موجب كاهش وزن آنان می شود.
این فوق تخصص تصریح كرد: ۲۰درصد این بیماران دچار كبد چرب هستند كه به همین دلیل كبد آنها كوچك شده و به سیروز كبدی منجر می شود كه در این افراد روزه گرفتن مانعی ندارد.
وی معتقد است كه بیمارانی كه دچار فشارخون بالا هستند همچنین بیماران قلبی پیشرفته، بیماران كلیوی و مبتلایان به سیروز كبدی نیز قادر به روزه داری نیستند به ویژه روزه داری در مبتلایان به سیروز كبدی به دلیل اینكه در كبد آنها گلوكز نمی تواند به صورت گلیكوژن ذخیره و در موقع روزه داری استفاده شود، مضر است و افراد دچار آسم و صرع نیز نباید روزه بگیرند. دكتر ابراهیی دریانی در پایان با یادآوری اینكه مصرف زیاد و ناگهانی غذا در زمان افطار و سحر برای افراد مضر است، تأكید كرد: افراد از فعالیت سنگین بدنی پس از افطار و سحر خودداری كرده و همچنین از صحبت كردن بین صرف غذا به دلیل ورود هوا به معده پرهیز كنند.
● توصیه های پزشكی در ماه رمضان
▪ در روز بیش از دو بار مسواك بزنید. تا از بوی بد دهان در طول روز در امان باشید.
▪ از مصرف بیش از حد قند و غذاهای شیرین جلوگیری كنید، تا بعد از ماه رمضان دچار افزایش وزن نشوید.
▪ همراه غذا خود به هیچ وجه آب و مایعات زیاد ننوشید.
▪ حتماً وعده سحری را به طور كامل بخورید تا از بروز صدماتی در سیستم عصبی، چشم و قلب جلوگیری كنید.
▪ پس از خوردن سحری حداقل یك ساعت برای هضم غذا بیدار بمانید.
▪ كودكانی كه تمایل دارند روزه بگیرند باید حتماً در طول روز استراحت كافی داشته باشند و بعد از افطار آب، كلسیم و پروتئین بدن آنها با مصرف تمام مواد غذایی تأمین شود.
▪ نوجوانان هنگام افطار و سحر، مواد پروتئینی و قندی بیشتری مصرف كنند.
▪ از خوردن غذاهای تند، پر ادویه و سرخ كردنی در این ایام بپرهیزید.
▪ مصرف آب و انواع نوشیدنی تازه چون آب میوه تازه را فراموش نكنید. از زمان افطار تا هنگام خواب، حداقل چهار لیوان آب بنوشید.
▪ از خوراكی هایی كه باعث تسهیل عملكرد دستگاه گوارش می شوند مانند انجیر، گلابی، آلوی خیس شده و... استفاده كنید.
▪ عادات تغذیه ای مفید را جایگزین تغذیه نامناسب گذشته بكنید. برای این منظور سعی كنید هر روز عادت های قبلی را كنار بگذارید تا در پایان ماه مبارك تحولی جدی در تغذیه و در نتیجه سلامتی شما حاصل شود.
▪ سعی نكنید حذف وعده ناهار را در زمان افطار جبران كنید؛ این بی توجهی و زیاده خوری چیزی جز سنگینی، احساس كلافگی، خواب آلودگی و سستی و گاه اسهال و استفراغ در بر نخواهد داشت.
▪ غذا را آهسته و سرفرصت میل كنید. بگذارید پیام های حسی ـ گوارشی آرام آرام به مغز برسند.
● تغذیه در رمضان
روزه داری در ماه رمضان تأثیرات مثبتی بر درمان بسیاری از بیماری های روحی و جسمی دارد و علاوه بر آن یك ماه عادت كردن به شیوه مناسب غذا خوردن فرصتی است برای فراگرفتن و درونی كردن آن.
اما بد نیست بدانید پزشكان متخصص تغذیه كه همواره فواید متعددی برای روزه داری برمی شمرند، طریقه نادرست تغذیه در ایام روزه داری را هم عامل بروز بسیاری از ناراحتی های جسمی می دانند. به همین دلیل لازم است كه روزه داران با آگاهی بیشتر درباره مصرف موادغذایی در سحر و افطار در حفظ سلامت خود كوشا باشند.

منبع : موسسه اطلاع‌رسانی طعام اسرار