آیا ساختارهای روایی طنز در ایران مردانه است؟

مدتی است که طنزهای تلویزیونی و رادیویی به لحاظ ساختار روایی آن مورد توجه من قرار گرفته است. البته اگر بنا باشد کلیشه‏های طنز را در ایران پی بگیریم چیزهای عجیب و غریبی پیدا نمی‏کنیم. ما سالهاست که به این کلیشه‏ها عادت کردیم و در عین حال با آن کلیشه‏ها می خندیم!(کلیشه هائی چون ازدواج دو جوان، تمسخر طبقات پائین و شهرستانی،ازدواج مجدد مرد متاهل ...).
اما در این تامل کوتاه مایلم به کلیشه‏هایی بپردازم که نشان دهندهٔ ساختار روائی مردانه طنز در رسانه‏هاست. در اینجا نمی‏خواهم که روابط جنسیتی در طنزهای ایرانی را دنبال کنم و صرفا به ذکر یک نکته اکتفا می‏کنم.
یکی از کلیشه‏های طنز ایرانی داشتن زن دوم برای مرد ایرانی است. در بسیاری از طنزها مرد ایرانی یا زن دومی اختیار می کند یا در پیرامون آن حرف می زند یا حداقل زن بازیگر در تخیل خود این گمان را پی می‏گیرد. در هر شکل آن، سوژهٔ زنِ دوم برای مرد به عنوان کلیشه‏ای طنزآمیز تصور می شود. این کلیشه طنز آمیز برای مردان البته لذت بخش و فرح زاست اما آیا این ماجرا برای زنان مخاطب به همان اندازه جذاب است؟ می‏دانیم که زن ایرانی وقتی طنزهای جمعه‏ایرانی(برنامه رادیویی طنز) گوش می‏‏کند یا سریال تلویزیونی چارخونه و نظایر آن را نگاه می‏کند ممکن است همانند مرد ایرانی بخندد اما من فکر می کنم که در اینجا زن ایرانی در جای خود قرار نگرفته است بلکه در موقعیت مردان قرار گرفته است. چرا که اساسا لذتِ داشتن زنِ دوم، سوژه‏ای مردانه است و برعکس، این امر قاعدتا باید برای زنان رنج آور باشد. بنابراین زنان صرفا در موقعیت مردانه می‏توانند از این طنزها لذت ببرند. فکر می‏کنم که در همه جا زنانِ داستانِ طنز تنها موضوع خنده برای مردانند و زنان مخاطب نیز برای لذت بردن از داستان مردانهٔ طنز راهی ندارند که ناخواسته به موقعیت مردانهٔ لذت تن دردهند. پس هنگامی که زنان مخاطب از طنزها لذت می برند در واقع به تدریج بر هژمونی مردانهٔ ساختارهای زندگی صحه می‏گذارند. آنها در جریان طنز عملِ مردانه را تحسین می‏کنند بدون آنکه قصد چنین کاری را داشته باشند.

عباس کاظمی
http://kazemia.persianblog.ir

منبع : مطالب ارسال شده