خطرات غفلت در سرمای ناجوانمرد

آنجا در نوک قله های کوه، سفیدی برف ها حسرت مردم برخی از شهرها را برای دیدن دانه های کوچک برف صد چندان می کند. این پایین اما نصیب ما فقط سوز و سرما است. آدم ها شال و کلاه کرده، به تندی به سوی محلی گرم، گام بر می دارند. سرمای هوا بیداد می کند. سرما مغز استخوان را می سوزاند. زمستان شده است اما مثل این که امسال قرار نیست هوا با ما کمی راه بیاید. انگار این ما هستیم که ناچاریم با زمستان کنار بیاییم. فقط اگر کمی حواسمان را جمع کنیم.
در سرمای شبانه زمستان داخل خانه ها بعضی خواب زندگی می بینند. زندگی از جنسی دیگر. مثل این که گرمای خانه نیز پیغامی گرما بخش برای آنها ندارد. دیگر فایده ای ندارد. هیچ گاه از خواب برنمی خیزند.
سرمای هوا بیداد می کند. سرما مغز استخوان را می سوزاند.
● حوادثی که با سرما می آیند
فصل سرما که آغاز می شود ناخودآگاه گوشمان آماده شنیدن خبر می شود. خبرهایی که مانند هوای سرد زمستان است، وقتی می شنویم تمام بدنمان یخ می کند.
همین چند وقت پیش اصلاً قبل از آن که فصل زمستان سر برسد صفحه حوادث روزنامه ها همه خبری ناگوار داشتند: «اعضای ۴ نفری یک خانواده بر اثر استنشاق گاز منواکسید کربن جان خود را از دست دادند. » هنوز چند روز نگذشته بود که خبر آتش سوزی از طریق وسایل گرما سوز در یک خانه بازهم صفحه روزنامه ها را پر کرد. اصلاً ماجرای حوادث زمستانی فقط اینها نیست.
گازگرفتگی، آتش سوزی، آب گرفتگی و حوادث ناشی از یخبندان خود به خود همراه با زمستان به شهر و خانه ما می آید و در این بین نه تنها ما گرفتار می شویم بلکه بسیاری از دستگاه ها که وظیفه امدادرسانی به شهروندان را برعهده دارند درگیر ماجرا می شوند. در این بین اما وقتی حادثه رخ می دهد اولین تماس ما با ۱۲۵ است. حتی در انواع و اقسام حوادث زمستانی هم آتش نشانی اولین امداد رسان است.
واقعاً چقدر از حوادث زمستانی می دانیم و چقدر برای رویارویی با آنها آماده هستیم مهندس داوود براتی معاون پیشگیری از حریق و حوادث سازمان آتش نشانی از دسته بندی حوادث زمستانی در سازمان آتش نشانی می گوید: «افزایش آتش سوزی، گازگرفتگی، آوار و ریزش ساختمان، آب گرفتگی و یخبندان از مهمترین حوادثی است که معمولاً در زمستان رخ می دهد.» وی سپس توضیح می دهد: «استفاده از وسایل حرارتی در زمستان و افزایش مصرف برق و گاز و نوسانی که در مصرف آنها ایجاد می شود باعث آسیب پذیر شدن اماکن و افزایش ریسک می شود. از طرفی گازگرفتگی و استنشاق گاز منواکسید کربن نیز در فصل سرما افزایش می یابد. نزولات جوی و آوار و ریزش هم باعث ریزش ساختمان هایی که مقاومت کمتری دارند می شوند. از سوی دیگر افزایش نزولات آسمانی آب گرفتگی درنهرها و کانال های آب را منجر می شوند. یخبندان های فصل زمستان و تصادفات و حوادثی که برای عابران رخ می دهد نیزدراین فصل بسیاری از خطرات را برای افراد ایجاد می کنند. اتفاقاتی که می توان با کمی تدبیر و هوشیاری دربرابر آنها ایمن شد.»
● قاتل خاموش
اما در کنار تمام این اتفاقات، مهمترین حادثه زمستانی که هر سال قربانیان زیادی را می گیرد گازگرفتگی است.
با وجود آن که کارشناسان زیادی به صورت مکرر در مورد استفاده از وسایل گاز سوز هشدار داده اند اما این قاتل خاموش باز هم هر سال نسبت به گذشته قربانیان بیشتری می گیرد.
این اتفاق در نتیجه استفاده از بخاری و آبگرمکن نفتی و گازی، شومینه های گازی و یا هیزمی، چراغ های خوراک پزی و بخاری نفتی دستی در زمستان صورت می گیرد. به عبارتی در اثر سوختن ناقص مواد و گازها در این وسایل، گاز منواکسید کربن یا اکسید دوکربن ایجاد می شود گازی که فوق العاده خطرناک، سمی و کشنده است. علاوه براین در منازل و ساختمان ها هم استفاده از وسایل گازسوز و گرمایش بدون دودکش، نقص در دودکش و نشت گاز به فضای مسکونی، استفاده از وسایل خوراک پزی جهت گرمایش، به کارگیری روشنایی گازی به مدت طولانی بخصوص در فضای بدون تهویه، ضعف در دودکش شومینه، معیوب بودن مشعل شوفاژ، آبگرمکن های دیواری و زمینی به ویژه وقتی که دودکش مناسب ندارند و اتومبیل روشن در پارکینگ هم از دیگر مواردی است که به تولید این گاز خطرناک منتهی می شود.
این گاز بسیار سمی، بی رنگ، بی بو و بی طعم است و همین خصایص باعث آن شده که به آن «قاتل پنهان» لقب دهند. این گاز اگرچه سبک تر از هواست اما قابلیت انتشارش در محیط بسیار زیاد است و به همین دلیل در تمامی نقاط مثلاً یک اتاق اعم از بالا و پایین به سرعت متراکم می شود و چون هموگلوبین خون میل ترکیبی فوق العاده ای با این گاز دارد پس از ترکیب اکسیژن دیگر به بافت های بدن نمی رسد ازاین رو به سرعت باعث مسمومیت شده و سلسله عصبی فلج می شود و قدرت هرگونه اقدامی از مسموم سلب می شود و مسموم به نوعی به خواب و مرگ آرام تن در می دهد.
به هرصورت آشنا نبودن افراد حتی به صورت ابتدایی با این گاز کشنده و چگونگی ایجاد آن باعث شده که ما درگیر بسیاری از حوادث باشیم درحالی که فقط دانستن این که شرایط بروز و ایجاد آن چگونه است می تواند از بروز پدیده گازگرفتگی و به دنبال آن مسمومیت و در نهایت مرگ جلوگیری کند.
● هر سال ۲۰ درصد افزایش
اما نکته تأسف انگیز در بی توجهی مردم به این مسأله باعث شده است که هر سال آمار جنایات این قاتل خاموش افزایش پیدا کند. این موضوع نکته ای است که معاون پیشگیری از حریق و حوادث سازمان آتش نشانی می گوید: «امسال و از ابتدای شروع سرما گازگرفتگی فقط در تهران ۱۰۰ قربانی داشته است. در سال ۸۵ هم حداقل ۸۰۰ نفر دراثر استنشاق منواکسید کربن از دنیا رفته اند و تعداد زیادی نیز مسموم شده اند اما خوشبختانه با اقدام به موقع نجات پیدا کرده اند.»
به گفته براتی در مقایسه آمار مدت زمان مشابه سال ۸۵ با ۸۶ آمار قربانیان این حادثه ۲۰ درصد افزایش داشته است، علاوه بر این که بر اساس آمار موجود از سال ۸۰ تا کنون نیز آمار کسانی که بر اثر گازگرفتگی جان خود را از دست داده اند درهر سال ۲۰ درصد افزایش آمار داشته است.
وی اگر چه غفلت مردم را یکی از موضوعات تأثیرگذار در این موضوع می داند اما تأکید می کند: «استاندارد نبودن وسایل تولید شده گرمایشی و نبود نظارت بر آنها و ارائه محصولات مختلف توسط تولیدکنندگان گمنام باعث شده است که هر سال تعداد بیشتری از مردم گرفتار حادثه شوند. بخصوص آن که با بروز یک حادثه نه تنها جان مردم با خطر مواجه می شود بلکه دستگاه های دیگری مانند مراکز درمانی، اورژانس، پلیس و محاکم قضایی نیز باید هزینه های بسیاری را برای به سامان رساندن این موضوع بپردازند. بنابراین لازم است تا مردم خودشان، به صورت آگاهانه در جهت افزایش ایمنی وسایل مورد استفاده مشارکت داشته باشند.
به هر صورت تردیدی نیست که مهمترین عامل بروز این نوع حوادث غفلت و آگاه نبودن مردم است چرا که اگر غیراز این بود در برابر هشدارهای مکرر کارشناسان لااقل هر سال با آمار پایین تری از قربانیان این حادثه روبرو می شدیم اما مثل این که چون این قاتل پنهان غیرقابل حس و لمس است و بی بو و بی رنگ، مردم هنوز کشنده بودن آن را باور ندارند و برای همین به راحتی تسلیم و قربانی آن می شوند.
● بازی با آتش
ماجرای آتش سوزی های زمستانی به دلیل استفاده از وسایل گرمایشی در فصل سرما نیز ماجرایی است که امسال بخصوص با اجرایی شدن طرح سهمیه بندی بنزین افزایش بیشتری داشته است. حمل ونقل و خرید و فروش بنزین به صورت غیر قانونی و خارج از روش هایی که معمول بوده توسط برخی افراد به واسطه رسیدن به سود آنهم در مقابل خطراتی که جان آدم ها را تهدید می کند گویا برای دلالان بنزین آنچنان اهمیتی ندارد. این موضوع را می توان از لابه لای حوادثی که رخ داده است، فهمید. حوادث بسیاری که بارها شنیده ایم مثلاً این خبر که ذخیره سازی ۱۰۰۰ لیتر بنزین در بشکه های ۵۰ لیتری در زیرزمین یک خانه و روشن کردن آتش برای گرم شدن توسط فرزند خانواده به آتش سوزی مهیبی منجر شد.
اتفاقاتی از این دست در حالی رخ داده است که سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی تهران بارها و بارها نسبت به ذخیره و نگهداری بنزین در اماکن مسکونی و غیر مسکونی هشدار داده است. به گفته براتی با وجود آن که مدت زمان زیادی از اجرای طرح سهمیه بندی بنزین نمی گذرد، اما حریق و حوادث متعددی در سراسر کشور اتفاق افتاده که منجر به صدمات جانی و مالی فراوان شده است و نه تنها فرد خطاکار را در معرض خطر قرار داده است بلکه خانواده، همسایه و حتی مأموران آتش نشانی هم از گزند خطرات آن ایمن نبوده اند.
و بالاخره این که براتی هشدار می دهد: «شهروندان نباید تحت هیچ شرایطی بنزین را در منازل و محیط های کار خود نگهداری کنند، بلکه بنزین باید فقط در باک خودرو آن هم با رعایت نکات پیشگیری از جمله بازدید و تست سیستم سوخت رسانی و رفع معایب آن در حداقل زمان مورد استفاده قرار بگیرد.»
خطر همیشه نزدیک است و احتیاط تدبیر عاقلان. تا پایان زمستان هنوز روزها و شب های زیادی باقی مانده. مرگ نیز ساده است ونزدیک. یادمان باشد کاری نکنیم که وقتی زمستان می رود زیبایی بهار را نبینیم.

غزل شاهنده

منبع : مجله خانواده سبز