تقابلی چالش برانگیز به شیوه ای دراماتیک

فیلم تلویزیونی «چند متر آنطرف تر» ساخته «فریدون فرهودی» محصول سیمافیلم که جمعه گذشته از شبکه یک پخش شد، برای «فرهودی» که تاکنون بعنوان فیلمنامه نویس آثاری چون «تکیه بر باد»، «تیک»، «پاپیتال» و «حس پنهان» و کارگردانی چند تله فیلم را در کارنامه خود دارد، می تواند نقطه عطفی محسوب شود تا او را به سطحی بالاتر از آنچه هست در میان کارگردانان مولف برساند.
فیلم «چند متر آنطرف تر» ساخته «فریدون فرهودی» هرچند بر محور موقعیت اولیه ای آشنا و کلیشه ای بنا شده، اما در ادامه با انتخاب یک زاویه دید تازه می تواند از نمونه های مشابه فاصله بگیرد و مهم ترین کلیشه اینگونه فیلم ها را احیا کند. کارگردان در «چند متر آنطرف تر» تلاش کرده تقابل چالش برانگیز افراد یک خانواده را به شیوه ای دراماتیک روایت کند و برای این منظور زمان و مکان را محدود به یک موقعیت کوتاه چند ساعته کرده است.
فیلم قصه آشنای جمع شدن افراد یک خانواده با تفکر و نقطه نظرهای مختلف محور کار قرار داده که نمونه های مشابه متعدد در سینمای ایران و جهان دارد، اما بازخوانی خاص خود را از این موقعیت ارائه می دهد. اینگونه است که می توان گفت فیلم «چند متر آنطرف تر» زوایا و نقاطی تازه را پیش چشم مخاطب خود قرار داده است.
یک خطی فیلم قصه دختران و پسرانی است که با وخیم شدن حال پدر دور هم جمع می شوند تا به ظاهر برای وضعیت او تصمیم بگیرند اما در واقع این گردهمایی برای سر و سامان دادن به اموال موروثی و خانه و زمین و... در واقع تقسیم ارث است.
قصه ای که هرچند متکی بر تک موقعیت است، اما پتانسیل خود را در تغییر رویکردها و نقطه نظرهای افراد حاضر دریافت می کند. این خانواده پرجمعیت تشکیل شده از سه خواهر و سه برادر که هر کدام گره هایی در گذشته زندگی خود و در ارتباط نزدیک با پدر خود دارند. حالا قرار است این همجواری چند ساعته پس از مدت ها، پرده از این گره ها و البته بخش هایی پنهان از گذشته خانواده بردارد.
در چنین آثاری اولین و روشن ترین گزینه موضع گیری اکثریت در برابر اقلیتی است که می تواند افراد کوچک تر خانواده را دربربگیرد که بیشتر دمخور پدر بیمار بوده و خودبخود شبهه توطئه برای بالا کشیدن ارث و میراث را ایجاد می کند.
در «چند متر...» نیز هرچند این تعریف اولیه برای چیدمان موقعیت و معرفی شخصیت ها مد نظر قرار گرفته، اما یک نقطه دید جدید باعث شده کلیشه آشنا و همیشگی بشکند. در اینگونه فیلم ها معمولا پدر یا مادری که در بستر بیماری و بی خبری بسر می برد، خودبخود منزه و عاری از خطا و اشتباه است. در واقع قرار گرفتن در موقعیت ضعف است که آنها را در مقابل فرزندان بی مهر و درگیر زندگی روزمره و مادیات، به گونه ای از پیش تعیین شده محق جلوه می دهد.
«چند متر... » هرچند در ابتدا بر همین تعریف تکیه کرده، اما به تدریج نقاط لازم را برای شخصیت پردازی کاراکتر پدر وارد کار کرده تا از کلیشه همیشگی فاصله بگیرد و او را واجد بعد و رنگامیزی خاص کند. اتفاقی که شکل گیری آن پیرامون کاراکتری که در طول فیلم قرار است در بی هوشی و بی خبری باشد، کاری ساده است.
در واقع در طول فیلم است که متوجه می شویم بی مهری فرزندان و تقابل غیر انسانی آنها ریشه در رفتارهای گذشته پدر دارد. این کدهای نه چندان روشن با خوانده شدن وصیت نامه پدر و حلالیت طلبی او از تک تک فرزندان به خاطر آنچه خود می داند در حقشان روا داشته، پاسخی روشن می گیرند. به این ترتیب کلیشه آشنا و نگاه تقدس گونه به این کاراکتر آشنا تعدیل شده و با این رویکرد است که می توان از موضع هر یک از فرزندان با آنها همذات پنداری کرده و... در نهایت آنها را نه سیاه و منفی بلکه خاکستری و در حکم یک قربانی دید.
علاوه بر این پرداخت غیرکلیشه ای فیلم در مقاطع میانی که بسیار متکی بر چرخش شخصیت ها در موضع گیری و تغییر نقطه نظر آنهاست، بسیار متکی بر دیالوگ برای دراماتیزه کردن این سیر است. هر چند در این بخش گفتگوها می توانست پرداختی هنرمندانه تر و ریتمی بهتر داشته باشد(تا تغییر مواضع ناگهانی به نظر نیاید) اما در شکل فعلی هم می تواند در بسیاری از لحظات دراماتیک مخاطب را درگیر کند.
نقطه عطف برجسته فیلم حضور هوشمندانه پدر بعنوان شنونده در اوج جنجال فرزندان است. در شرایطی که او در وضعیت بی خبری مطلق بسرمی برد، این اتفاق (که می تواند تعبیر ماورایی یا واقعی هم داشته باشد)، موقعیتی ایجاد می کند که در چرخش نقطه نظر شخصیت های و تقابل آنها با هم، تاثیری مهم بگذارد. موقعیتی که مخاطب هم می تواند تنبه و شرم آنها را حس کرده و در میان مقاطعی که در فاصله چند ساعت این شخصیت ها طی می کنند، بیش از هر چیز در ذهن مخاطب بماند.
در شخصیت پردازی این شش فرزند و همسران آنها نیز تلاش شده با توجه به مشترک بودن خاستگاه، روحیات خاص و متفاوت هر یک با توجه به شغل های مختلف، تنوع ایجاد کند. به این ترتیب می توان این اشل کوچک افراد یک خانواده و تقابل آنها را به نمونه های فرامتنی نیز ارجاع داد. نکته ای که به نظر می آید می تواند تم فیلم را در زمان های مختلف قابل طرح و بررسی کند.

منبع : روزنامه ابتکار