گزیده ای از استیگلیتز

جوزف استیگلیتز، استاد دانشگاه استانفورد و برنده جایزه نوبل اقتصاد در سال ۲۰۰۱ میلادی، یکی از پر سرو صدا ترین اقتصاددانان معاصر جهان محسوب می شود. شهرت استیگلیتز بیشتر به انتقادهای تند وی از توصیه های صندوق بین المللی پول و بانک جهانی (موسوم به سیاست های تعدیل اقتصادی یا اجماع واشنگتنی) برمی گردد. استیگلیتز در سال۱۹۹۷ به ریاست اقتصاددانان بانک جهانی برگزیده شد و اندکی بعد فهمید توصیه های یکسان این بانک به کشورهای جهان سوم بدون در نظر گرفتن اقتضائات ساختاری و نهادی این کشورها نه تنها آنها را به توسعه اقتصادی نرسانده بلکه مشکلات این کشورها را حادتر هم کرده است. انتقادهای استیگلیتز از عملکرد بانک جهانی به تدریج از سال ۱۹۹۸ شروع شد و چنان محکم و موثر بود که در سال ۲۰۰۰ میلادی منجر به عزل و اخراج وی از این نهاد مالی بین المللی شد. وی از سال ۲۰۰۰ به دانشگاه بازگشت و به تحقیق روی تخصص خود یعنی نقش اطلاعات در اقتصاد و نیز موضوعاتی که تازه به آنها علاقمند شده است (جهانی شدن و توسعه اقتصادی در جهان سوم) پرداخت. کتابهای جهانی شدن و مسایل آن و پیشگامان توسعه؛ آینده در چشم انداز (به همراه جرالد می‏یر) از وی به زبان فارسی ترجمه شده و هم اکنون در بازار کتاب موجود است. پاره ای از نضریات وی را مرور می کنیم:
ـ مسئله مهم در رابطه با بحث خصوصی سازی این است که به نقش بخش دولتی و خصوصی توجه نماییم. و باید بگویم که در واقع عمومیت و تعمیم برای مشخص نمودن دقیق نقش دولت و بخش خصوصی وجود ندارد و این مسئله بستگی به موقعیت های مختلفی دارد و نمی توان آن را یک مسئله ثابت و قابل تعمیم در نظر گرفت.
تاریخچه خصوصی سازی مسایل بسیاری را به ما می آموزد. خصوصی سازی های موفق بسیاری وجود دارند مثلاً خصوصی سازی که باعث افزایش بهره وری می شوند، خصوصی سازی که باعث دستیابی بیشتر به منابع الکتریسته، آب و ... می شوند. و البته لازم به ذکر است که مسئله خصوصی سازی در برخی موارد باعث ایجاد مشکل شده است. بنابراین تاریخچه آن نشان می دهد که گاهی باعث ایجاد توسعه، بهره وری و افزایش کارآیی شده و گاهی مشکلاتی را نیز ایجاد نموده است. و چنانچه به درستی انجام نشود مسئله توسعه را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
این حقیقت که آزادسازی تجاری در بیشتر موارد نتوانسته به وعده های خود جامه عمل بپوشاند و درعوض به بیکاری بیشتر منجر شده است، علت برانگیخته شدن اعتراضات علیه آن است. امروزه کشورهای نوظهور برای گشودن بازارهای خود تحت فشار نظامی نیستند، اما زیرفشار قدرت اقتصادی با تهدید به تحریم یا متوقف کردن کمکهای موردنیاز آنها در مواقع بحران قرار دارند.
چین که بیشترین سرمایه گذاری خارجی در آن صورت گرفته، به هیچیک از نسخه های غربیان درمورد آزادسازی کامل بازار سرمایه وقعی نگذاشته است. تاریخی طولانی از قراردادهای «غیرعادلانه» وجود دارد که دولتهای غربی برای اجرای آنها زور به کار برده اند. سرمایه گذاری مستقیم خارجی تنها به بهای تضعیف فرایندهای مردم سالاری به دست می آیند. این مطلب بویژه درمورد سرمایه گذاری در معادن، نفت و دیگر ذخایر طبیعی صحت دارد که خارجیان انگیزه زیادی برای بهره برداری از آنها با بهای پایینی دارند. اشتباهات مربوط به آزادسـازی تجاری و بـازار سرمایـه و خصوصی سازی حاکی از خطاهای توالی انجام اصلاحات در مقیاسی بزرگند. ترتیب توالی و سرعت اصلاحات چنـــــانچه درست انتخاب شود، می تواند کشور را قادر کند تا به تدریج به منافع کارایی دست یابد، بدون اینکه مجبور به تحمل هزینه های اجتماعی آن باشد.

privatization.blogfa.com