اسیر بسته های رنگارنگ دغدغه های مردم برای خرید نوروزی

ترافیک از قبل از اسفندماه فشار مضاعفی بر روح و روان شهروندان وارد می کند. تمام خیابان های مرکزی شهر مملو از ماشین و عابران است. صدای بوق از هر طرف شنیده می شود و باید خیلی صبوری داشت که یک مسیر ۵دقیقه ای را نیم ساعته طی کنیم.
بازار قلب تپنده هر شهر به حساب می آید. شریان های پر از ماشین به این قلب می پیوندند و چشم شهروندان بر سفره ای از انتخاب های گوناگون باز می شود. فقط چند هفته به شب عید باقی مانده، بچه ها لباس نو می خواهند. بزرگترها روز شماری می کنند تا معوقه ها و عیدی را بگیرند و خرید معمول عید را از سر بگذرانند.
از همه مناطق سطح شهر به بازار یا نمایشگاه های بهاره می آیند تا شاید آن چه را که می خواهند بیابند و با قیمت ارزان تری به خانه ببرند.
خیلی ها می آیند، فقط قیمت می گیرند و می روند تا پول آخر سال برسد! خیلی ها هم یکی و دو قلم می خرند تا به اصطلاح دست پر به خانه بروند. بعضی ها هم خرید چاق و چله ای دارند. ما به گروه آخر از ته دل می گوییم: خوش به حالتان. شما بخرید، ما هم پشت سرتان با همان عیدی آخر سال می رسیم، ولی راستی چرا همیشه نفس نفس زنان می رسیم؟! در این بین فعالیت سازمان بازرسی و نظارت بر قیمت ها هم تشدید می شود.
از اوایل اسفندماه همایش برگزار می کنند. خدا کند همایش امسال حسابی کارساز شود و گام مؤثری بردارند...
امسال هم همچون سال های پیش نمایشگاه های بهاره در سه نقطه حکیمیه، پارک ارم و خاوران برگزار می شود. بر طبق صحبت های برخی مسئولان از جمله رئیس شورای اصناف محمد آزاد، احتمالا در دو نقطه جنوب شهر تهران نیز برای توزیع اقلام مصرفی مردم جایگاه هایی در نظر گرفته می شود. در این نمایشگاه ها معمولا قیمت ها ۱۰ تا ۲۰ درصد ارزان تر خواهد بود، ولی سؤال اساسی این است که آیا این تعداد نمایشگاه پاسخگوی نیاز جمعیت ۷، ۸ میلیونی شهر تهران خواهد بود؟ و اصولا کالاها با چه کیفیتی عرضه می شوند؟
● براساس نیاز واقعی تان بخرید
خیابان کیپ تا کیپ پر از وسیله نقلیه است. موتوری ها دست بردار نیستند و می خواهند از کوچکترین فاصله استفاده کرده و به اصطلاح لایی بکشند. کمی جلوتر یک وانتی بار خالی می کند و نیمی از خیابان را قرق کرده است. راننده جوان تاکسی با بدخلقی دست روی بوق می گذارد و... برای این که حواس راننده را از شلوغی دور کنم، با مقدمه ای به خرید شب عید اشاره کرده و می گویم: شما فرصت کرده ای سری به مغازه ها بزنی؟ وی پاسخ می دهد: «من یک بار در سال آن هم شب عید خرید می کنم. معمولا هم دو دست لباس می خرم، یک دست لباس کار و یک دست لباس مهمانی. امسال به جز برای خودم و خانمم برای دخترم که تازه به دنیا آمده هم باید خرید کنیم. لباس نوزاد خیلی گران است. شاید بی خیال خرید لباس مهمانی شوم.»
از او سؤال می کنم: خرید آجیل، شیرینی و میوه را از کجا انجام می دهید؟ وی این بار با لبخند پاسخ می دهد: «خدا را شکر این چند ساله خرید خوراکی شب عید نداشته ایم، چون به شهرستان می رویم و مهمان می شویم.»
با تعجب می گویم: پس فرار می کنید؟! او دوباره می خندد و می گوید: «همه فامیل هایمان شهرستان هستند، ما منزل مادر زنم اتراق می کنیم. باید هوای دامادشان را داشته باشند.»...
کمی آن طرف تر در شلوغی بازار گم می شوم. نفسم بند می آید. حس می کنم یک لحظه دیگر بایستم، دوام نمی آورم. می آیم در فضای باز، جلوی بازار کنار خانواده ای روی زمین زانو می زنم و گرم گفت و گو می شویم.
محمدعلی رهبر ۶۵ ساله بازنشسته با مدرک فوق لیسانس و حقوق پایه ۲۳۵ هزار تومان به صورت گروهی با خانواده و داماد و عروسش به بازار آمده تا مجموعا با هم خرید کنند.
وی با نگاهی به گذشته های دور و فصل های کودکی اش توضیح می دهد: «بازار همیشه حال و هوای خاص خودش را دارد. به نظر می رسد آن موقع ها رنگ آمیزی بازار جلوه بیشتری داشت. من کودکی ام را در تبریز گذرانده ام. پول مختصری می گرفتیم و برای خرید وسایل سفره هفت سین روانه بازار می شدیم. تمام شادی ما این بود که ماهی قرمز کوچکی داشته باشیم. از ترقه و بمب و نارنجک هم خبری نبود. همه چیز ساده و دلنشین برگزار می شد.»
به بسته های خرید این خانواده نیم نگاهی می اندازم. گلیم کوچک و زیبایی در میان اقلامی که خریده اند، خودنمایی می کند. محمدعلی رهبر می گوید: «به زیبایی این گلیم نگاه کنید، به نقوش حیوانات و رودخانه ای که جریان دارد. به راستی چرا همیشه دنبال جنس خارجی هستیم؟ حتی اگر پول بیشتری برای جنس داخلی بپردازیم، ارزش دارد.»
وی در ادامه حکایتی را تعریف کرده و می گوید: «حضرت سلیمان(ع) از راه حصیربافی امرار معاش می کرد. یک روز کارهای آماده را به شاگردش داد تا به بازار ببرد و بفروشد، ولی هیچ فروشی نداشت. وقتی شاگرد دست خالی برگشت از او پرسید: چرا هیچ نفروختی؟ شاگرد پاسخ می دهد: تقصیر من نیست، خودت شیاطین را به زنجیر کشیده ای. این حکایت برایمان نقل می کند که بسیاری از خریدها براساس نیاز واقعی مردم انجام نمی شود، بلکه هدف های دیگری از جمله چشم و همچشمی ها پشت آن است.»
● چشم و همچشمی ممنوع!
اشرف السادات سبحانی ۲۲ساله و فرشته سازگار ۲۰ساله دو دوست دانشجو هستند که برای خرید شب عید به بازار آمده اند. سبحانی می گوید: «من سالی دوبار در تابستان و آخر اسفند خرید پوشاک دارم و هر بار تا سقف ۱۰۰هزار تومان خرید می کنم. با این ۱۰۰هزارتومان سعی می کنم حتما مانتو و شلوار و کفش و... تهیه کنم، چون نیاز به پوشاک تابستانی و زمستانی دارم.»
فرشته سازگار نیز در ادامه صحبت های دوستش می گوید: «این روزها دخترها خیلی بیشتر از مادرهایشان خرید می کنند، چون دوست دارند شیک پوش باشند. شاید مادرهای ما این قدر غرق زندگی و فراز و نشیب هایش شده اند که به خودشان فکر نمی کنند. من نمی گویم افراطی خرید کنید، و یا برعکس خودتان را نادیده بگیرید، بلکه پیشنهاد می دهم با پولی که دارید جنس خوب و موردنیازتان را بخرید.»
سبحانی نیز پیشنهاد خود را برای یک خرید مناسب چنین بیان می کند: «اولاً باید مراکز خرید را شناسایی کرد. ببینیم کجا کالاهای موردنیاز ما را با کیفیت بهتر و ارزان تر عرضه می کند؟»
وی با لبخند ادامه می دهد: «البته جیب باباها را هم باید درنظر گرفت تا به خانواده فشار وارد نشود.»
تربتی، یک جوان دانشجو نیز برایمان می گوید: «من از نمایشگاه بهاره و فروشگاه شهروند خرید می کنم. انتخاب یک کالا در نمایشگاه های بهاره اغلب خیلی سخت است، چون کیفیت آن قدر بالا نیست که چیزی به چشممان خوب بیاید، البته گستردگی کالاها زیاد است.»
از او سؤال می کنم: آخرین بار چه وقت خرید پوشاک داشته ای؟ وی پاسخ می دهد: «برای عروسی دایی ام خرید شلوار، کاپشن، کفش و پیراهن داشتم. ۱۲۰هزار تومان هم هزینه شد.»
وی در ادامه می گوید: «کیفیت کالا در فروشگاه ها نسبت به نمایشگاه های بهاره به مراتب بهتر است، اما به همان نسبت قیمت ها بالاست. من شیوه ام برای خرید این است که کالای باکیفیت خوب بخرم، حتی اگر مجبور شوم هزینه بیشتری بپردازم. کیفیت که خوب باشد، جنس چندین سال کار می کند و کارایی دارد. مثلاً برای خرید کاپشن می توانستم یک جنس معمولی بگیرم، اما جنس خوب برداشتم تا چندین سال بپوشم.»
این دانشجو در تکمیل صحبت هایش به جوان ها پیشنهاد می دهد: «دوستان هم سن وسال من به دور از چشم و همچشمی های مد شده خرید کنید تا خریدی دلخواه و به صرفه داشته باشید.»
● مقابله با سودجویان مؤثر در کنترل قیمت ها
محمد خوش چهره، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس و استاد اقتصاد دانشگاه تهران درمورد گرانی های شب عید این گونه توضیح می دهد: «اصولاً دو جریان در افزایش سطح قیمت ها چه در مقطع زمانی خاص مثل شب عید و چه به صورت یک پدیده فصلی و مکانی دخالت دارند، یکی افزایش هزینه های تولید و دیگری گران فروشی در قالب افزایش سودطلبی فروشندگان است.
قیمت یک کالا مجموع هزینه تمام شده تولید و سود موردنظر را دربر می گیرد. اگر قیمت تولید بالا برود می گویند گرانی (تورم)، اگر سود بالا برود (سود غیرمتعارف) و این شرایط توسط عرضه کننده کالا به خریدار تحمیل شود، اصطلاحاً گران فروشی خواهد بود.»
از خوش چهره سؤال می کنم: گرانی های شب عید متأثر از کدام عامل است؟ پاسخ می دهد: «ریشه افزایش قیمت ها یا ناشی از سیاست های اقتصادی (عامل داخلی) یا ناشی از تورم (واردات کالا) و مسئله تحریم اقتصادی (عوامل بیرونی) مطرح شده است. اما در عین حال عواملی چون افزایش تقاضا، افزایش پول، عوامل روانی و بازارگرمی عرضه کنندگان کالا نیز نقش دارند. بنابراین ازنظر من تلفیقی از همه عوامل مذکور تأثیرگذارند.»
خوش چهره درباره نقش دولت در کنترل قیمت ها توضیح می دهد: «نقش دولت در کاهش سودطلبی ها باید پررنگ باشد. دولت ها معمولاً روش های مختلفی را برای مقابله با سودجویان اتخاذ می کنند. عملکرد دولت ها در چند دهه گذشته نشان می دهد، متأسفانه ابزارهای مناسب را به کار نگرفته اند. واردات بی رویه کالا به تولید داخل به شدت ضربه می زند.
باید برای رفع کاستی های گذشته تلاش دوچندانی صورت گیرد و شیوه های نوینی امتحان شود.»
شکاف قیمت تولید و عرضه را کم کنیم
داود بایرامی ۲۳ساله، از ۱۷سالگی در کار خشکبار بوده است. وی قیمت متوسط آجیل مخلوط شب عید را ۶۰۰۰تومان بیان می کند و می گوید: «چون مغازه ما در بازار واقع شده و این جا همه باهم رقابت دارند، اکثراً سعی می کنند با قیمت کمتر بفروشند تا مشتری بیشتری جذب کنند، اما در مغازه های بالای شهر به کیلویی ۸۰۰۰تومان هم می رسد.»
از بایرامی سؤال می کنم: قیمت های امسال نسبت به سال گذشته چند درصد افزایش داشته است؟ وی پاسخ می دهد: «۸درصد افزایش قیمت تعیین شده است.» دوباره می پرسم: اگر فروشنده ای بیشتر از ۸درصد قیمت ها را بالا ببرد؟ وی می گوید: «ابتدا جریمه نقدی می شوند و بعد مغازه را پلمب می کنند.»
این فروشنده خشکبار در بخش دیگری از صحبت هایش اشاره می کند: «پسته دامغان از باغ کیلویی ۵تا ۶هزارتومان خریداری می شود، اما در تهران و در مغازه های بالای شهر کیلویی ۱۴هزار تومان به فروش می رسد. کنترل قیمت ها باید به گونه ای باشد که این شکاف به حداقل برسد.»
یک کارشناس اقتصادی نیز می گوید: «باید کالا را طوری توزیع کرد که همه مردم بتوانند جنس باکیفیت و ارزان بخرند. متأسفانه نمایشگاه های بهاره به تنهایی نمی توانند پاسخگوی نیاز جمعیت ۷، ۸میلیونی شهر تهران باشند. معمولاً اقشار متوسط و ضعیف از این گونه مراکز خرید می کنند، پس دولت باید تلاش کند که از طریق این مراکز جنس خوب و ارزان به دست مردم برسد.
در این صورت است که نظام عادلانه توزیع و نظارت موفق تحقق می یابد.»
هوا بهاری است و فرصت مناسبی دست داده تا با خانواده سری به مغازه های پوشاک بزنی. بچه ها شوق و ذوق عجیبی دارند. سر راست می روی سراغ مغازه ای که از یک ماه پیش نشان کرده ای تا لباس مورد نظر بچه ها را تهیه کنی! با تعجب می بینی که همه برچسب ها خط خورده اند و قیمت جدید با قیمت خط خورده تفاوت چشمگیری دارد.
شهروند مسئولیت پذیر در سکوت شانه بالا نمی اندازد و به سادگی نمی گذرد. شما می توانید یکی از بازرسان مخفی سازمان نظارت و کنترل قیمت ها باشید. اگر هر یک از ما در جایگاه خود فقط کمی احساس مسئولیت داشته باشیم، در طرح کنترل قیمت ها و رفع چالش های خرید شب عید موفق خواهیم بود...
مشکل اساسی این است که وقتی از اصطلاح شکایت بهره می بریم، همه عقب نشینی می کنند، غافل از این که ارتباط با تلفن ۱۲۴ یک نوع مشارکت غیر علنی است.
اما اولاً این شکایت یا دقیق تر بگوییم اطلاع رسانی هزینه ای ندارد. ثانیاً به جای این که خودمان در جایگاه شاکی دوندگی کنیم، بازرسان سازمان نظارت پیگیر کارها خواهند بود. ضمناً می توانید اطمینان داشته باشید که شکایت شما پیگیری خواهد شد و به نتایج خوبی خواهد رسید.
● بازار پارچه و البسه در قرق محصولات چینی
محمد اکافان ۵۵ ساله پارچه فروش، مغازه اش در کوچه مهران واقع شده است.
وی می گوید:«دو بار در سال منتظر فروش مناسب و خوب هستیم، یکی در آغاز سال تحصیلی و دیگری شب عید، اما پارچه های چینی صنف ما را فلج کرده اند. از طرفی مالیات هم سنگین است. مگر خیال می کنید ما چه قدر سود داریم؟ نمایشگاه های بهاره همه انگیزه مان را برای عرضه کالای با کیفیت کور می کنند.»
وی در ادامه می گوید:«می گویید جنس ایرانی بخرید اما آیا متوجه هستید که تولید پارچه داخلی با چه سختی هایی روبروست؟ دستگاه های نساجی ما متعلق به نیم قرن پیش است. در این سیستم فرسوده هزینه تولید بالاست، اما پارچه های چینی چون هزینه تولید پایینی دارند، زیبایی ظاهری هم دارند، ارزان تر هم فروخته می شوند و مشتری خواهان آنهاست.»
وی در بخش دیگری از صحبت هایش اشاره می کند:«الان خیلی ها دست از تولید برداشته اند و به واردات رو آورده اند. اتفاقاً همین قشر هم هستند که با بالاترین قیمت می فروشند و سود بیشتری می برند. سازمان کنترل و نظارت باید ابتدا جلو واردات بی رویه را بگیرد و سپس به برچسب قیمت ها سری بزند.»
ابوالقاسم شیرازی رئیس اتحادیه فروشندگان و تولیدکنندگان پوشاک تهران نیز می گوید:«بیش از ۵۰ درصد پوشاک مورد نیاز کشور در تهران تولید می شود. این میزان پوشاک توسط صنف مختلف از جمله کشبافان، دوخت، خیاطان زنانه و مردانه، پیراهن دوزان، تولیدکنندگان لباس های مجلسی و بچه گانه انجام می شود.»
وی تعداد تولیدکنندگان پوشاک در تهران را بیش از ۲۰ هزار واحد عنوان می کند و می افزاید: « از این تعداد حدود پنج هزار واحد صنفی در زمینه تولید محصولات کشبافی و جوراب فعالیت دارند. همچنین بیش از دو هزار واحد صنفی در زمینه تولید لباس های بچه گانه و مجلسی و بیش از دو هزار واحد دیگر نیز در زمینه تولید لباس های زنانه فعال هستند. این در حالی است که بیش از ۱۵ هزار واحد صنفی در سطح شهر تهران در امر فروش پوشاک فعالیت دارند.»
شیرازی با بیان این که هم اکنون ۷۰ درصد پوشاک مورد نیاز کشور وارداتی است، ادامه می دهد:«تعرفه بالا (صد درصدی) باعث افزایش قیمت کالاهای وارداتی و همچنین افزایش قاچاق شده است. تولید پوشاک داخلی تنها پاسخگوی ۳۰ درصد از نیاز کشور است. واردات و قاچاق کالا از مبادی قانونی و غیرقانونی بازار داخلی را مملو از کالاهای بی کیفیت چینی کرده به طوری که بسیاری از تولیدکنندگان داخلی به جای تولید به واسطه گری و واردات رو آورده اند.»
این مسئول صنفی از برگزاری حراج و فروش فوق العاده پوشاک در اسفند ماه سال جاری خبر می دهد و می گوید: «بیش از هزار واحد صنفی در سطح شهر تهران با ۱۰ درصد زیر قیمت بازار اقدام به فروش فوق العاده خواهند کرد. وجود بیش از ۱۵ هزار واحد صنفی در سطح شهر تهران در امر فروش پوشاک باعث شده که تا حدودی رقابت شکل بگیرد و قیمت ها کاهش پیدا کند.»
محل جغرافیایی متخلف را دقیق عنوان کنید
عباسعلی قلی زاده رئیس سازمان بازرگانی استان تهران پیرامون برنامه ها و طرح های سال جاری این سازمان برای کنترل و نظارت بر قیمت ها و نیز تعدیل آن در روزهای پایانی سال توضیح می دهد: «در اسفند ۸۶، ۱۹ نمایشگاه بهاره در سطح استان تهران برگزار می شود که از این تعداد ۴نمایشگاه (۲ نمایشگاه بیش از سال گذشته) در نقاط مختلف شهر تهران برپا خواهد شد. تعداد غرفه ها ۳۰۶۴ غرفه است که نسبت به سال قبل رشد ۵۰درصدی نشان می دهد. علاوه بر نمایشگاه های بهاره طرح جدید ما اختصاص ۲۵۰ فروشگاه در سطح شهر برای فروش فوق العاده است. منظور از فروش فوق العاده تخفیف خاصی است که درنظر گرفته می شود.»
وی در پاسخ به این سؤال که چرا اغلب مغازه داران از برپایی نمایشگاه بهاره ناراضی اند و ادعا می کنند فروش آنها افت می کند؟ می گوید: «این ادعا به دو سال قبل برمی گردد که دولت برای نمایشگاه های بهاره برنامه ریزی می کرد، اما از سال پیش اصناف خودشان عهده دار برپایی نمایشگاه های بهاره هستند. نمایشگاه های امسال هم صددرصد توسط اصناف اداره می شود. واضح است که اگر کمی و کاستی وجود دارد، خود اصناف باید پاسخگو باشند.»
از رئیس سازمان بازرگانی می پرسم: چرا اکثر مشتریان از کیفیت کالاهای عرضه شده در نمایشگاه گله مند هستند؟ پاسخ می دهد: «کلیه اصناف شرکت کننده باید شناسنامه رسمی و پروانه کسب داشته باشند. مطمئناً همه ضوابط ما را رعایت می کنند، چون باید پاسخگو باشند. به طور کلی اهداف در برپایی این قبیل نمایشگاه ها تأمین تنوع کالا، جلب رضایت مردم و قیمت مناسب است.»
وی ادامه می دهد: «ما از اول اسفندماه دستورالعمل هایی برای ناظرین تهیه کرده ایم. برای نیروهای کهنه کار در کنار نیروهای جدید (ناظرین افتخاری) همایش ها و جلساتی گذاشته ایم تا کاملاً توجیه شوند و در سطح بازار تهران و نمایشگاه ها حضور مؤثر و سازنده ای داشته باشند. طرح ویژه نظارتی از تاریخ ۸۶.۱۲.۱۱ آغاز و تا ۸۷.۱.۱۵ ادامه خواهد داشت.
قلی زاده به مردم این نوید را می دهد که واحد رسیدگی به شکایات مردمی، تلفن ۱۲۴ به طور شبانه روزی پاسخگوی عموم خواهد بود. وی از مردم می خواهد که ضمن تماس تلفنی حتماً محل جغرافیایی مغازه موردنظر را دقیق ذکر کنند، وگرنه ذکر نام خیابان به تنهایی گره گشا نخواهد بود. ضمناً گشت هایی نیز پیش بینی شده تا بر نحوه عملکرد مغازه های هر محله مستقیماً نظارت داشته باشند، درصورت مشاهده تخلف همان جا به سرعت رسیدگی کنند و یا حتی مقابله نمایند.
نزدیک عید که می شود، چون همسایه خانه دست چپی تلویزیون صفحه مسطح بسیار بزرگی خریده است همسایه خانه دست راستی هم هوس خرید ال، سی،دی می کند. زن به همسرش می گوید: «خاله، ۱۰کیلو آجیل مخلوط شب عید خریده، پس ما هم نباید کم بیاوریم. ۵کیلو آبروریزی است، باید بالای ۱۰کیلو خرید کنیم.» حالا اصلا به چشمش نمی آید که تعداد خانواده آنها ۸نفر است و این ها فقط ۳نفرند. دختر به مادرش می گوید:
«دوستم مانتو و شلوار ساتنی کرم با حاشیه گلدوزی خریده، پس پدر هم باید دست کم ۸۰ هزار تومان برای خرید همان مانتو و شلوار پیشکش کند!» اصلا فکر هم نمی کند که پدرش چه فشاری را باید متحمل شود و تازه هنوز هزینه ترم جدید دانشگاه آزادش هم باقی مانده است. شب عیدی بعضی ها واقعا حسود می شوند! احساس می کنند که مثلا تلویزیون آن چنانی، مبلمان آن چنانی، پرده های فاخر جلوی فامیل و آشنا شخصیت می آورد، پس اگر نداشته باشند، از بقیه عقب افتاده اند.
جعفری راننده تاکسی در حالی که از رویکرد تجملاتی برخی مردم و چشم همچشمی ها گله می کند، می گوید: «همسایه آپارتمان بالایی ما چند روز پیش اصرار کرد که یک بعدازظهر به همراه او و خانمش برای تعویض تلویزیونشان به بازار سری بزنم. من با تعجب گفتم: ولی شما که چند ماه پیش تلویزیون خریدید؟ آقای همسایه توضیح داد که خواسته خانم است و لازم الاجرا. مغازه دار هم ماجرا را که شنید گفت: صبر کنید تا بعد از عید، الان باید با ضرر تلویزیون قبلی را بفروشید و با سیصد هزار تومان بیشتر تلویزیون صفحه مسطح بخرید. عجله نکنید، بعد از عید دوباره قیمت ها در بازار وسایل الکتریکی عادی می شود. وقتی دوباره به سمت ماشین برگشتیم، خانم آن چنان اخمی کرده بود که بدون هیچ حرفی برگشتیم و تسلیم خواسته ایشان شدیم.»
● عجله نکنید، وقت باقی است
به شما توصیه می کنیم، چند لحظه صبر کنید، نفس عمیقی بکشید و به این سؤال جواب دهید: «آنهایی که مهمان شما می شوند، چه قدر برای خودتان ارزش قائلند؟ یعنی فقط برای دیدن مبلمان منزلتان می آیند؟»
مراقب باشید ولع خرید وچشم و همچشمی ها سوهان فکر آخرین روزهای سال شما نشود. دلتان را صاف کنید. این بعدازظهری که دست خانواده را گرفته اید و لبخند به لب در بازار می گردید، زیباترین لحظه زندگی تان است، پس این احساس را خراب نکنید. چشم بر هم بگذارید این عید هم می آید و می رود. چه وقت به خانه تکانی دلتان می رسید؟ چه وقت نگاهتان به زندگی متفاوت از دیگران خواهد بود؟ بگذار لااقل این عید بدون کابوس پول و تجملات بگذرد.
«صداقتی» که برای خرید ماشین لباسشویی به بازار آمده است، می گوید: «مردم همیشه شکایت می کنند که پول ندارند، اما الان خواهان وسایلی هستند که تا همین چند مدت پیش ناشناخته بود. یکی از این وسایل ماشین ظرف شویی است که ابتدا در خانه مرفهین سر و کله اش پیدا شد و حالا دارد فراگیر می شود.»
این شهروند ادامه می دهد: «سال گذشته یک ماشین لباسشویی خریدم، حتی خودشان هم نصبش کردند، ولی پس از مدت کوتاهی نیاز به تعمیر پیدا کرد. تعمیرکار که آمد، متوجه شد تعدادی از قطعات قدیمی هستند. اسم این کار را چه می توان گذاشت؟ حتی به مارک وسایل هم اطمینانی نیست.»
محمد حسن نعمت اللهی مسئول هماهنگی امور بازرسی و حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان درباره تخلفات بازار وسایل الکتریکی صراحتا می گوید: «وضع به گونه ای است که حتی اگر خود بنده هم برای خرید وسیله ای به بازار مراجعه کنم، با این که فرد کارآزموده ای به نظر می رسم، ولی احتمال دارد بی آن که بدانم درگیر یک فروشنده متخلف شوم!»
● اختلاف قیمت های غیرقانونی
قیمت ها همه جا اختلاف دارند. یک کیلو گوشت چرخ کرده بین ۶تا ۸هزارتومان تفاوت قیمت دارد. یک تخته فرش د رمیدان امام حسین(ع) با نمونه کاملا مشابه اش در پیروزی ۵۰هزارتومان تفاوت قیمت نشان می دهد. در بازار وسایل الکتریکی تفاوت های این چنینی یک طرف و افزایش بی علت قیمت ها یک سمت دیگر است.
نعمت اللهی توضیح می دهد: «در سیستم اقتصاد کشور برای مبحث قیمت گذاری ترتیب خاصی در نظر گرفته اند. بعضی از کالاها و خدمات توسط مجلس قیمت گذاری می شود، دسته ای دیگر توسط شورای اقتصاد (مراجع دولتی)، گروه سوم توسط سازمان های صنفی و آخرین گروه تولیدکنندگان و واردکنندگان هستند.»
وی ادامه می دهد: «وقتی قیمت گذاری در اختیار افراد اعم از حقیقی و حقوقی قراربگیرد، قیمت های متفاوتی جلوه گر خواهد شد که این مسئله نیز چند دلیل دارد: ممکن است کیفیت متفاوت باشد، ممکن است هزینه تمام شده کالا فرق کند، شخصی از حداکثر سود خود استفاده نکرده و تخفیف قائل شود و یا نهایتاً تخلفی رخ داده باشد.»
فضائلی شهروند دیگری است که یک دست کت و شلوار را ۸۵هزارتومان خریداری کرده است، اما دربرگه شکایت خود ذکر کرده درست چند مغازه آن طرف تر همین کالا را به قیمت ۶۵هزارتومان می فروشند.
نعمت اللهی مسئول هماهنگی امور بازرسی توضیح می دهد: «ما برطبق آدرس نیرو اعزام می کنیم، ولی عملا ممکن است تخلفی صورت نگرفته باشد. مثلا کت و شلوار ۸۵هزارتومانی دوخت و پارچه اصفهان را دارد، اما کت و شلوار ۶۵هزارتومانی با دوخت مشهد تهیه شده است. همه چیز باید در محل بررسی شود. تفاوت ها ممکن است برای مصرف کنندگان مشهود نباشد، ولی در باطن وجود دارند.»
من که قانع نشده ام، آرام می گویم: «یعنی از یک نوع دوخت تا دوخت دیگر ۲۰هزارتومان تفاوت قیمت وجود دارد؟! مگر آن یکی را با چه نخ و پارچه ای دوخته اند؟»
نعمت اللهی ادامه می دهد: «در مورد اقلام خوراکی به ویژه گوشت هم یک چنین وضعی وجود دارد. تهران چندین منطقه دارد و در هر منطقه، لااقل قیمت سرقفلی مغازه ها متفاوتند. مثلا این سمت خیابان سهروردی است و درست کمتر از دو کیلومتر آن طرف تر خیابان سرباز قراردارد، مشخص است که قیمت یک کیلو گوشت چرخ کرده یا حتی مرغ از این خیابان تا آن خیابان تفاوت خواهد داشت. قیمت مرغ حداقل کیلویی ۲۰۰تومان در سهروردی بیشتر است.»
وی خیلی جدی می گوید: «نمی گویم قانونی هست یا نیست، می گویم این مجموعه دلایل است!»
● قوانین مقابله با متخلفین باید تشدید شود
لیلا خرسندی خانم جوان خانه داری است که خودش یک بار از فروشنده مواد غذایی سرکوچه شان به ۱۲۴شکایت کرده است، وی می گوید: «گفتند جریمه اش کردیم، ولی فردا هم که مراجعه کردم، دیدم قیمت هایش تغییری نکرده است.»
یکی از کارکنان واحد ۱۲۴ (رسیدگی به شکایت مردی) توضیح می دهد: «مردم انتظار زیادی از ما دارند. ما طبق قانون می توانیم دفعات اول جریمه کنیم، بعد در صورت ادامه تخلف سر در مغازه پلاکارد نصب می شود و نهایتاً پلمب خواهد شد. نمی شود که خلاف قانون از همان ابتدای کار پلمپ کرد. اگر اعتراضی هم وجود دارد باید قوانین تغییر کنند.»
نعمت اللهی اشاره به آمار توضیح می دهد: «ده ماه اول سال ۱۳۸۶ در سطح کشور ۲۶هزار و ۳۴۳ گزارش تخلف از ناظران افتخاری گرفته ایم. ۱۶۳هزار و ۶۴۴ مورد گزارش مردمی دریافت کرده ایم. بیش از یک میلیون و ۹۲۴هزارمورد بازرسی انجام داده ایم و ۱۶۱هزار و ۶۰۱پرونده تشکیل شده است. ۲۲۲هزارو۲۸۹ مورد تخلف کشف کرده ایم که ممکن است از واحد دو تا سه تخلف ثبت شده باشد و سرانجام بیش از ۷میلیارد ریال جبران خسارت در حق شاکی شده است»
وی در ادامه می گوید: «کالاها و خدماتی که در ایام نوروز برای ما مهم هستند، عبارتند از: البسه و پوشاک، آجیل و خشکبار، شیرینی، لبنیات، گوشت، قند و شکر، روغن نباتی، برنج و میوه و تره بار. مکان هایی که عرضه فعالیت بازرسین ما را تشکیل می دهند عبارتند از: وسایل حمل و نقل برون شهری، اماکن تفریحی، واحدهای اقامتی، رستوران ها، نمایشگاه ها، حراج ها و مکان های فروش فوق العاده در سطح شهر.»
● اعداد و ارقام چه می گویند؟
سازمان امور بازرسی و حمایت موظف است ماهیانه گزارشاتی حول دو محور کمبود کالا و گرانی کالا در هر استانی تهیه کند. طی هفته سوم بهمن ماه۸۶ گزارشات مربوط به کمبود کالا از سطح کشور ۳۳درصد و گرانی کالا ۶۷درصد بوده است.
به طوری که طی این مدت از مجموع ۲۵۲۲مورد خبر و گزارش مربوط به کمبود کالاها بیشترین گزارش ها مربوط به شیر یارانه ای و فرآورده های سوختی به ترتیب با سهم ۷۹و ۱۱درصد بوده است و از مجموع ۵۲۱۵ مورد خبر دریافتی درخصوص گرانی کالاها و خدمات، بیشترین گزارش ها مربوط به میوه و تره بار و گوشت قرمز هر کدام با ۱۴درصد بوده است.
گفتنی است اخبار و گزارش های مردمی از کمبود و گرانی کالاها و خدمات در مقایسه با هفته قبل آن به ترتیب ۳درصد کاهش و ۰.۵درصد افزایش داشته است، به طوری که بیشترین افزایش درخصوص گرانی کالاها و خدمات مربوط به مصالح ساختمانی (شن، ماسه و آجر) و حمل ونقل درون و برون شهری به ترتیب با ۲۰۲و ۷۸درصد بوده است.
● و این عید نیز بگذرد
چرا همیشه خیال می کنیم هر تغییری باید هزینه بردار باشد؟ موج گرانی شب عید یک پدیده غیرقابل انکار است، پس لااقل شما کمی با تفکر به خرید شب عید بروید عقل را در گرو چشمان قرار ندهید. محمدی یک فرهنگی می گوید: «یادم می آید مادربزرگ های ما برای خرید شب عید دخل می گذاشتند، یعنی در طول سال پول های کوچک جمع می کردند تا خرید شب عید آسان شود توصیه من به خانم های خانه دار این است که این قدر وسایل خانه را نو و کهنه نکنند هرچه قدر به این تجملات دامن بزنیم، فردا جوان های خودمان گرفتار می شوند. البته همین الان هم پیامدهای زندگی تجملاتی را در مدل زندگی نسل جدید می بینیم.» یک جامعه شناس نیز در تکمیل صحبت های این شهروند می گوید: «عید می آید که دل ها نو شود. همه می توانند با صرف هزینه کم و به کار بردن سلیقه فضای خانه شان را گرم تر و تازه کنند. به سلیقه خودتان رومیزی کوچکی گلدوزی کنید و در دکوراسیون اتاق بگنجانید، می بینید که چه قدر فضا عوض می شود و هر بار که یکی از مهمانان تعریف می کند، چه قدر اعتماد به نفس و انرژی مثبت به دست می آورید. محبت ها را زیاد کنید و به بچه هایتان یاد بدهید ارزش هر انسانی به رنگ اتاق دل اوست، نه به گرانی مبلمان اتاق پذیرایی اش. افسوس که این روزها چه قدر دور افتاده ایم و این عید نیز بگذرد.»

گالیا توانگر

منبع : روزنامه کیهان