صدا،آهن،دود

وسایل نقلیه برخاسته از نیازها، خواسته ها و امیال ما انسان ها هستند که براساس نحوه استفاده و بهره برداری ما از آنها، این امکانات قادرند تأثیرات بسیاری را با شدت های متفاوت(مثبت یا منفی) بر تمام یا اغلب ابعاد و جوانب حیات جسمی و روحی ما انسان ها برجای گذارند. این امر در عصر سراسر ماشینی امروز و با روند رو به رشد تعداد و تنوع وسایل حمل و نقل عمومی و خصوصی که برای مقاصد مختلف در خیابان های شهری و جاده های بین شهری، در تردد هستند و خصوصاً با عنایت به اثرات نامطلوب این رشد فزاینده بر چارچوب زندگی خصوصی و اجتماعی بشری و محیط زیست موجودات، از جمله اتلاف میلیون ها ساعت از وقت بسیار گرانقدر شهروندان در صف های طویل اتومبیل ها، صرفه هزینه های چند صدمیلیونی و حتی میلیاردی برای احداث راه ها و خیابان های جدید و یا مرمت و بازسازی خیابان های فعلی و نیز تأثیرات منفی این روند بر وضعیت منابع طبیعی در زمینه احداث و گسترش خیابان ها (۱)و سایر تأسیسات مرتبط با سیستم حمل و نقل بار و مسافر در سطح شهرها، از بین رفتن و تخریب هسته مرکزی شهرها، افزایش میزان تصادفات و کاهش سطح ایمنی افراد و افزایش میزان مرگ و میر، ازدیاد میزان لطمات جسمی و روحی، آلودگی های صوتی، ایجاد دود و آلودگی هوا، لرزش در ساختمان و از بین رفتن آرامش حتی در خصوصی ترین فضاهای زندگی بشر، سلب شدن ابتدایی ترین سرگرمی ها و تفریحات از شهروندان و کاهش کیفیت زندگی خصوصاً در ابرشهرها و... که انسان ها را مجبور کرده است در اغلب ساختمانها با بستن پنجره ها و محرومیت از هوای کاملاً پاک طبیعی، کشیدن حفاظ ها و پرده ها با این قضیه کنار بیایند(سازش اجباری).
خواسته یا ناخواسته ترافیک و به خصوص نوع ساکن آن جزئی از پیکره و منظره شهرها به حساب می آید. اما آنچه در این میان بسیار تعیین کننده و حیاتی است اینکه باید این ترافیک با مدیریت مبتنی بر دانش و تکنولوژی روز دنیا و با برنامه ریزی صحیح و اصولی مطابق با شرایط حاکم بر هر شهر و منطقه، به درستی هدایت و کنترل شود، تا در خدمت بهبود سیمای مطلوب شهری باشد نه هدردهی سرمایه های جسمی و روحی و مادی و معنوی ملی و مردمی.
باتوجه به شرایط گفته شده فوق و کمبود و به عبارت صحیح تر نبود یک مدیریت کارآمد، قوی و البته مجهز به امکانات و اطلاعات کامل و مدرن و نیز برخوردار از نیروی کارماهر و متخصص و کارآزموده و نیز فقدان برنامه ریزی برای کنترل، تنظیم و هدایت بار ترافیکی سیستم های حمل ونقل به طور صحیح و اصولی برای بهره برداری مطلوب از آنها و دستیابی به یک سیمای مطلوب شهری در اغلب کلانشهرها و شهرهای بزرگ کشور، که متأسفانه مدیریت ترافیک (Traffic Management) به حلقه مفقوده(۲) سیستم های حمل ونقل این شهرها تبدیل شده و در سیاست کاری آنها برای کنترل و هدایت ترافیک شهرها دارندگان وسایل نقلیه موتوری در اولویت قرار گرفته اند و عابران پیاده به حال خود رها شده اند (به حاشیه رانده شدن متن اصلی)، به شدت احساس می شود. مدیریتی که از آن به عنوان مدیریت ترافیک یاد می شود و هدف غایی و اصلی آن استفاده از تکنیک ها، متدها و روش های اغلب نوین و به روزی است که بتوان به کمک آنها از امکانات و تأسیسات موجود شهرها بهترین و پربازده ترین بهره برداری را کرد و وضعیت نامطلوب ترافیک جاده ها و خصوصا خیابان ها را بهبود بخشید، ضریب ایمنی در آنها را افزایش داده و میزان تأثیرات نامطلوب این حجم بالای ترافیک را تا حد امکان کاهش داد.یک مدیریت ترافیک ایده آل و کارآمد می تواند با اعمال سیاست های صحیح و منطقی در جنبه های مختلف، زمینه تحولات بسیار مؤثر، سازنده و چشمگیر را در سیستم های حمل نقل شهری فراهم سازد. از جمله این سیاست ها و رهیافت ها می توان به موارد زیر اشاره کرد که به کارگیری آنها در مدیریت ترافیکی یک شهر می تواند تا حدود بسیار زیادی مفید و اثر بخش واقع شود.
●فرهنگ سازی
رواج دادن فرهنگ پیاده روی یا استفاده از وسایلی غیر موتوری و فاقد آلایندگی مثل دوچرخه در بین مردم و شهروندان خصوصاً برای پیمودن مسیرهای کوتاه و کاستن از میزان استفاده افراد از وسایل نقلیه شخصی برای سفرهای کوتاه درون شهری مثلاً در مراجعه به مراکز تجاری، تفریحی و مراکز خرید و... که لازمه این کار فراهم کردن امکانات و تسهیلات مورد نیاز برای تردد هرچه راحت تر، آسان تر و ایمن تر عابران پیاده و دوچرخه سوارهاست. از جمله، اختصاص دادن بخش های معینی از خیابان برای این نوع ترددها(پیاده یا دوچرخه) به صورت ویژه احداث پیاده روهای استاندارد و با عرض عبوری مناسب، سایه دار و دارای سقف یا هر محافظ دیگری برای شرایط نامساعد جوی و ریزش برف و باران ، تأمین امنیت عابران پیاده و تأمین روشنایی کافی و نصب تیرک های خطر نما برای ممانعت از توقف اتومبیل ها در پیاده روها و در نظر گرفتن جریمه های سنگین برای توقف آنها در مسیرها و محل های مخصوص عابران پیاده و دوچرخه سواران،کاشت درختان سایه دار در مسیرهای عبور عابران، در نظر گرفتن مکان های مناسب برای استراحت و رفع خستگی اشخاص، نصب پوستر با مضامین اجتماعی و آموزشی در طول مسیر عبور عابران، احداث روگذرها و زیرگذرهای مناسب از جمله پل های روگذر مجهز به پله برقی و سایر امکانات رفاهی.
●وسیله نقلیه شخصی خاموش
راهکار دیگر تشویق مردم به استفاده از وسایل نقلیه عمومی(تاکسی ها، اتوبوس ها، مترو و...) در عوض استفاده از وسیله نقلیه شخصی است، که این روند نیازمند فراهم کردن و ارائه تسهیلات مطلوب و مناسب در زمینه سیستم حمل ونقل عمومی (افزایش ظرفیت اصولی و با برنامه ریزی صحیح ناوگان حمل ونقل عمومی، در نظر گرفتن محل های انتظار سرپوشیده درایستگاه های اتوبوس، تأمین تسهیلات لازم و درخور برای صف کشیدن افراد و نیز در نظر گرفتن مکان های مناسب برای دادن اطلاعات ضروری به شهروندان و... ) و نیز اعمال یک سری محدودیت ها در مورد استفاده از وسایل نقلیه شخصی و در واقع تولید جریانی مخالف در این زمینه (محدودیت های طرح ترافیکی، تردد وسایل نقلیه براساس زوج یا فرد بودن شماره پلاک ها، در نظر گرفتن عوارض جاده ای، اعمال محدودیت در استفاده از محل های پارک در سطح شهر و...)
●ارائه تسهیلات لازم و کافی
افزایش سرعت سیستم های حمل ونقل به کمک روش هایی مثل یک طرفه کردن خیابان ها، تفکیک ترافیک در تقاطع ومیادین، بهره گیری از سامانه خیابان بندی شطرنجی، زمان بندی صحیح و با برنامه ریزی دقیق برای چراغ های راهنما، سر و سامان دادن به وضعیت سرویس های عمومی و منظم کردن و تحت برنامه در آوردن فعالیت های آنها و راهکارهای دیگر از این دست که در نهایت این روند افزایش ظرفیت خیابان ها و اتصال بهتر شریان های حمل ونقل و خصوصاً بزرگراه ها، تنظیم و کنترل هرچه بهتر و بیشتر تردد وسایل نقلیه ورودی و خروجی به خیابان ها را درپی خواهد داشت.
●اولویت دادن به حمل ونقل عمومی
اولویت دادن به حمل ونقل عمومی و تردد اتومبیل های خاص از جمله ماشین های آتش نشانی، پلیس، ماشین های آمبولانس. خصوصاً با در نظرگرفتن تسهیلات خاص از جمله مسیرهای ویژه برای عبور این وسایل.
- نصب علایم و تابلوهای راهنما برای تردد افراد و وسایل نقلیه موتوری و غیرموتوری.
-بازنگری سیستم های حمل و نقل در صورت بازده پایین آنها ایجاد تغییرات مورد نیاز و در صورت لزوم تعویض کامل این سیستم ها با سامانه های نوین و کارآمدتر به منظور افزایش راندمان کاری سیستم های حمل ونقل شهری .
- به کارگیری شیوه های با قابلیت و توان اجرایی بالا به منظور کاهش دادن میزان برخوردها و تصادم وسایل نقلیه در محل اتصال شریان های حمل ونقل(میادین، تقاطع ها و...) از جمله تأمین روشنایی کافی در مسیرها، نظارت مداوم و دقیق بر عملکرد صحیح و هماهنگ و نه اجباراً هم زمان چراغ های راهنما در تقاطع ها و...
- در یک مدیریت ترافیک کارآمد و ایده آل بایستی سعی شود که با به کارگیری روش هایی مناسب، ترافیک و حجم بالای تردد وسایل نقلیه از خیابان های شلوغ و پرازدحام مثل مناطق مرکزی شهرها، خیابان های دسترسی به مراکز اداری و تجاری عمده و اصلی شهرها به مسیرهای با بارترافیکی پایین منتقل شود. که از جمله این متدها می تواند احداث کنارگذرها و ممانعت اجباری از ورود وسایل نقلیه به این مراکز پر ترافیک باشد.
●اولویت تردد کامیون ها
در اولویت قراردادن تردد کامیون ها و سایر وسایل نقلیه مخصوص حمل ونقل فرآورده های صنعتی و کالاهای مورد نیاز مصرف کنندگان در ساعات اوج ترافیک.
- افزایش تعداد سرنشین های اتومبیل ها و دادن امتیازات و حق عبورهای ویژه به اتومبیل های چند سرنشینه و ممانعت از تردد اتومبیل های تک سرنشین و یا محدودیت در تردد آنها و ممانعت از ورود وسایل نقلیه بیشتر به خیابان های پرترافیک خصوصاً در ساعات اوج ترافیک. در نهایت نباید فراموش کرد که خیابان های شلوغ و پرسر و صدا نیز می توانند باعث مرگ شهرها! شوند . مرگی به ظاهر خاموش و تدریجی! البته به عبارت درست تر و منطقی تر این ما هستیم که با بی ملاحظگی و ندانم کاری آنها را محکوم به مرگ و نابودی می کنیم تا جایی که دیگر آنها هیچ نشانی از ابتدایی ترین معیارها و پارامترهای یک شهر استاندارد و ایده آل برای زندگی انسان ها را با خود نخواهند داشت چه رسد به آرمان شهر. این قبیل شهرها هرچند که ظاهراً زنده اند اما همه ما می دانیم زندگی آنها کاملاً بی روح است و این روند معنای واقعی نیستی است.
●واژه ای به نام ترافیک
ترافیک سرسام آور است و پرهیاهو. بودن چند روزه در خیابان های تهران، وادارتان می کند تا به این تعریف ساده از این واژه ساده تر برسید. واژه ترافیک ساده است اما زمانی که می خواهید آن را سر خیابان های شهر تصور کنید، پیچیدگی پیدا می کند که چندان گنگ و مبهم نیستند.خط کشی های ناموزون و ساخت و سازهای بی شمار و تولید بی حدو حصر را بچسبانید به کمبود خیابان و اتوبان های فشرده تا بتوانید با ترافیک راحت تر کنار بیایید. ترافیک واژه نیست، آن زمان که در خیابان باران زده گریبان شما را می گیرد و تأخیر چندساعته ای را برای یک ملاقات مهم به بار می آورد. ترافیک می تواند به سادگی خوردن یک آب، شما را از کار و زندگی بیندازد و در این میان اگر پایتخت نشین باشید چاره ای جز کنارآمدن با این تک واژه ساده ندارید.

منبع : روزنامه همشهری