لقمه حلال

انسان برای تربیت و تکامل معنوی آفریده شده است، روی همین اصل روان شناسان و کارشناسان علوم تربیتی برای تربیت انسان، دوره هایی در نظر گرفته اند که مهمترین ومؤثرترین این دوره ها را ایام کودکی می دانند و معتقدند تربیت و تکامل از همان موقعی که کودک در دامان پر مهر و محبت مادر و پدر جای می گیرد، آغاز می شود. البته نقش اصلی تعلیم و تربیت در خانواده به عهده مادر است زیرا او به مراتب بیشتر از پدر در اخلاق و رفتار طفل نفوذ وتأثیر دارد. در اسلام نیز فرمانروایی خانه به عهده زن سپرده شده است چنان که در حدیثی از رسول خدا (ص) آمده که هر یک از فرزندان آدم فرمانروایی است، مرد فرمانروای خانواده و زن فرمانروای خانه می باشد.
آنچه مسلم است هر قدر پایه اخلاقی پدر و مادر عالیتر باشد به همان نسبت زمینه پرورش اخلاق فرزندان مناسبتر خواهد بود.
ولی این نکته را نیز باید در نظر داشته باشیم که یکی از مهمترین وظایف مرد، تأمین معاش خانواده، آن هم از راه حلال است زیرا فرزندانی که بالقمه حلال پرورش می یابند افرادی رقیق القلب و با صفا بار می آیند.
حال آنکه خوراک حرام، قلب را سخت و کدر می کند و چنین فردی دیگر از هیچ پند و اندرزی متأثر نمی شود و امید خیری از او نخواهد بود.
محمد علی واعظ موسوی، استادحوزه و دانشگاه درباره تأثیر غذا بر جسم و روح انسان به گزارشگر ما می گوید:
جهانی که ما در آن زندگی می کنیم، جهان تأثیر و تأثرست.
بدین معنی که انسانها هم تأثیر می پذیرند و هم تأثیر می گذارند.
وی معتقد است: ما بعضی از تأثیرات را از تغذیه خود می گیریم و این را هم تجربه کرده ایم و می دانیم که مثلاً اگراز یک نوع غذا زیاد بخوریم ناراحتی معده پیدا می کنیم، دیر غذا بخوریم معده درد می شویم، کم بخوریم ضعف می کنیم. پس این را کاملاً پذیرفته ایم که غذا نه تنها بر جسم ما تأثیر می گذارد بلکه بر نشاط روحی و نورانیت آن نیز تأثیر گذار است بنابراین خداوند متعال در آیات قرآن و ائمه اطهار (ع) در روایات بر این نکته بسیار تأکید داشته اند که وقتی می خواهیم غذایی را مصرف کنیم دقت کرده ببینیم منشأ و خاستگاهش از کجاست واز چه راهی آن را تهیه کرده اند. در مورد کسب درآمد نیز باید دقت داشته باشیم که از راه حلال معاش خانواده را تأمین نماییم. زیرا اگر لقمه شبهه داشته باشد در روحیه فرزندان و حتی نسل ما آثار بدی خواهد گذاشت.
پیامبر گرامی اسلام(ص) در این مورد می فرماید: «خوراکی که انسان می خورد به منزله بذری است که در زمین ریخته می شود، پس اگر آن خوراک پاکیزه و حلال باشد اثرش در قلب، که سلطان بدن است، از طریق رقت و صفا ظاهر می شود، از اعضا وجوارحش جز خیر و نیکی تراوش نمی کند و اگر حرام و آلوده باشد قلب را کدر و تیره می کند. در اثر قساوت و ظلمت هیچ حرفی در او تأثیر ندارد و سخت ترین مناظر رقت بار او را متأثر نمی کند».
واعظ موسوی، در پاسخ به این سؤال که چه چیزهایی زمینه ساز کسب درآمد حرام می شود، اظهار می دارد: در مورد لقمه حلال و حرام سه نکته مورد بحث است:
▪ نکته اول: چه چیزهایی زمینه ساز کسب درآمد حرام است؟
▪ نکته دوم: لقمه حرام چه مصادیقی دارد؟
▪ نکته سوم: آثار لقمه حرام چیست؟
همین مشاور مذهبی جهل و نادانی را یکی از زمینه های کسب درآمد حرام می داند و می افزاید: گاهی اوقات ما نمی دانیم چه کارهایی حرام است و چون نمی دانیم آن را انجام می دهیم مثلاً نمی دانیم خرید چک حرام است به همین دلیل در فقه داریم که ابتدا طریق داد و ستد را بیاموزید بعد سراغ بازار بروید. حضرت علی (ع) نیز در این باره می فرماید: کسی که بدون علم و آگاهی دست به تجارت بزند ناخواسته وارد ربا و مال حرام می شود. نکته بعدی تأثیر راهنمایی و دخالتهای اطرافیان در این مورد است. می گویند در قدیم وقتی خانمها همسرشان را بدرقه می کردند به او می گفتند شب که برمی گردی برای ما لقمه حلال بیاور و همین درخواست باعث می شد تا مرد بداند حتی اگر بدون پول هم به خانه برگردد، مورد مؤاخذه همسرش قرار نخواهد گرفت.
بنابراین بانوان باید دقت کنند مبادا زیاده خواهی آنان همسرشان را وادار به گرفتن وام های بهره دار و قسط و قرضهای سنگین نماید. مسأله دیگر این که در این عصر و زمانه همگان به دنبال شتابند، دوست دارند خیلی زود به مقصد برسند، حساب بانکیشان پر شود، خانه و خودرو بخرند و خیلی سریع به هر چه می خواهند برسند و این شتاب ناخواسته آنان را آلوده به حرام می کند.
وی در ادامه می افزاید: نکته مهم و قابل بحث دیگر نمادها و مصداقهای حرام است که مردم آشنا هستند و می دانند اگر اسم حرام را عوض کنند حلال نمی شود مثلاً اسم رشوه را هدیه بگذارند حلال نمی شود یا ربا را معامله بنامند حرام بودنش عوض نمی شود. همچنین کم فروشی، احتکار، و کم کاری حرام است و با عوض کردن نام و شیوه آن حلال نمی شود. اما نکته مهم تر تأثیر لقمه حرام است که بر تمام زندگی انسان سایه می اندازد. حرام خواری برکت را از مال می برد چنان که از حضرت امام صادق(ع) روایت می کنند که فرمود: کسی که مالی را از راه غیر مشروع بدست آورد، مسلط می شود بر او ساختمان و آب و گل تا مال او را تلف کند و باز می فرماید حرام خواری مانع قبولی عبادتها می شود.
همچنین صراحتاً روایت داریم که لقمه حرام به نسل شما صدمه می زند و مهمتر از این قساوت قلب می آورد. همچنین منهدم کننده ادراکها و احساسات است.
مسأله دیگر اینکه معمولاً در ایام حج، خواهران ضمن مراجعه به نمایندگان علما، پولشان را حلال می کنند. البته این اقدام لازم و پسندیده ای است ولی باید توجه داشته باشیم که یک مسلمان باید همیشه پولش حلال باشد و لقمه ای هم که می خورد حلال باشد تا طاعتها و عبادتهایش مورد قبول حق تعالی واقع شود.
واعظ موسوی، در پایان به خانواده ها توصیه می کند که از کودکی مسایل حلال و حرام را به بچه ها آموزش دهند.
وی می گوید: اگر به بچه ها از کودکی آموزش دهیم که از تخریب اموال عمومی خودداری کنند، در آینده دیگر شاهد پاره کردن روکشهای صندلیهای اتوبوس، چیدن گلهای پارک، شکستن نهالها و درختان کنار خیابان نخواهیم بود....

خجسته ناطق

منبع : روزنامه قدس