سونامی بی هویتی

این روزها اکثر قریب به اتفاق وب سایت ها و وبلاگ های مرتبط با موسیقی حال و هوای دیگر پیدا کرده اند و به عنوان یک واسطه گر مخاطبان علاقه مند را به سمت و سوی ملودی های جدید و به اصطلاح عامه پسند سوق می دهند. با نگاهی به محتوای ذاتی هر کدام از این پایگاهها به لینک های مشترکی می رسیم که در واقع بخشی از پروسه فراموشی هنر اصیل موسیقی ایرانی را رقم می زنند . " موسیقی رپ و متال " همان چیزی است که اکنون می تواند درون جیب هر کدام از ما جاخوش کرده باشد. اما آیا می توان رپ و متال را یک رشته موسیقایی به حساب آورد؟! در گزارش حاضر این موضوع را مورد کنکاش قرار می دهیم.
● تاریخچه رپ
ماهیت اصلی موسیقی رپ به جوانان سیاه و اقشار تحتانی در جوامع غرب تعلق دارد و از آمریکا سرچشمه گرفته است و به نوعی شورشگران سراسر جهان را تحت تاثیر قرار داده است. موسیقیRAP از تکامل اشکال دیگری از موسیقی سیاهان در محله های فقیرنشین برانکس نیویورک و تا حدودی هارلم شکل گرفته است. این محلات، نقطه تمرکز گروه هائی از سیاهان است که سالها پیش تحت شرایط فلاکت بار اقتصادی مجبور به مهاجرت از ایالات جنوبی به شهرهای بزرگ نظیر نیویورک شدند.
اواخر دهه ۱۹۶۰، وقتی که آمریکا زیر ضربه مبارزات انقلابی در کشورهای تحت سلطه اش، خصوصا ویتنام، قرار داشت و انقلاب چین نیز بر شورشگران و انقلابیون در ایالات متحده تاثیر گذاشته بود در شهرهای بزرگ آمریکا تضادهای طبقاتی میان سیاه با بورژوازی امپریالیستی و پایه های اجتماعی به حدت و شدتی فوق العاده رسیده بود. بین محلات فقیر نشین سیاه با سایر نقاط شهر نیویورک، چیزی شبیه به خط مرزی وجود داشت که هر از چندگاهی درگیری هایی میان دسته های متشکل سفیدهای نژاد پرست و پلیس از یک طرف با گروه های بزرگ و متشکل جوانان سیاه رخ می داد. به این ترتیب. به واسطه فشارهای طبقاتی خاص در این جوامع گروه هایRAP از دل همین تشکلات شورشی شکل گرفته و فعالیت های خود را آغاز کردند.
علاوه بر این موسیقیRAP از تکامل اشکال دیگری از موسیقی سیاهان در همان محله های فقیرنشین برانکس نیویورک و تا حدودی هارلم نیز نشات گرفته است. شاید جالب باشد بدانید که این محلات، نقطه اصلی تمرکز گروههای سیاهان است که سالها تن به مهاجرت دادند و کار در مزارع خود را به قصد ورود به دنیای مدرن و پر تلاطم شهرنشینان نیویورکی ترجیح دادند.
اما اگر به ریشه ها و منابع اصلی این موسیقی باز گردیم به غرب آفریقا و سرودهای ستایش ساوانا می رسیم. در نیجریه و گامبیا نیز تک خوان هائی وجود دارند که طنزهای اجتماعی را بشکل ترانه و نقالی اجرا می کنند و این بسیار به رپ امروزی شبیه است. اما آنچه که ما به عنوان موسیقیRAP از آن یاد می کنیم در واقع از محل تلاقی توده مهاجر جزایر کارائیب با توده سیاه به دست آمده است.
یکی از نکات بارز که موسیقی رپ را از سایر رشته ها جدا می کند نحوه گفتار و اشعار آن است. با توضیحات ارائه شده در واقع کلام موسیقی RAP را باید با بحر طویل مقایسه کرد. در این شیوه کلمات تقریبا به صورت صحبت های عادی ادا می شوند، و ضربی قوی آن را همراهی می کند. انقطاع ها و برگشت ها در نحوه نواختن ضرب و صدای خراش گونه ای که با تبدیل صفحه گرامافون به یک آلت موسیقی ایجاد شده، تحرک را شنونده بر می انگیزد.
در اینجا قسمتی از نخستین ترانه RAP اعتراضی که از معروفیتی بین المللی برخوردار گشته و "پیام" نام دارد را می خوانیم. این ترانه از آثار "گرند مستر فلش" و گروه "فوریوس فایو" است. این ترانه حکایت شرایط نابسامان طبقه های فقیرنشین جامعه است. «دستم را بروی اسلحه ام می فشارم، چرا که قصد جانم را کرده اند مرا هل ندهید، دیگر جان به لبم رسیده، می کوشم به سیم آخر نزنم، اینجا درست مثل یک جنگل است و بعضی وقتها تعجب می کنم که چگونه می توان جان سالم بدر برد».
در همان سال های نخستین شکل گیری رپ با دخالت قدرتمندان، هدفهای سیاسی و اجتماعی گروه های سیاهپوست، دستخوش نوعی تحریف گردیده و در نتیجه به ابزاری در دست سیاستمداران و صیهیونیسم تبدیل شدند.
در طول مدتی که رپ شکل می گرفت، عناوین مختلفی از این نوع موسیقی توسط موزیسین ها بوجود آمد که با پیوستن خوانندگان معروفی به این گروه موسیقی رپ طرفداران زیادی را به خود جلب و جذب نمود.
● موسیقی شیطان
در دهه ۱۹۶۰ میلا دی شیطان پرستی توسط سرمایه داران یهود مورد حمایت قرار گرفت و چند گروه شیطان پرست در انگلستان و ایالات متحده آمریکا به وجود آمد که معروفترین آنها تشکیل "کلیسای شیطان" در شهر سانفرانسیسکو است. امروز دیگر صلیب های وارونه، ستاره پنج پر، ۶۶۶، صورت های نقاشی شده، ماسک های حیوانات درنده شاخ دار و... تنها نشانه ها و سمبل های شیطان پرستی نیست.
استفاده از موسیقی مهمترین ابزار این فرقه در جهت تبلیغ عقاید خود و نیز تحت تاثیر قرار دادن جامعه به خصوص قشر جوان است.گاه این گروه ها خود اذعان می کنندکه شیطان پرست هستند و گاه برخی از آنان این ادعا را نکرده ولی در راستای تضعیف بنیان های ارزشی و دینی و تبلیغ افعال شیطانی می پردازند. با توجه به وفور موسیقی های مبلغ این گروه ها در ایران و رویکرد برخی جوانان بی اطلاع به این نوع موسیقی و حتی چاپ کتاب حاوی متن این موسیقی ها و سرمایه گذاری زیاد دشمن در این باره بررسی و تحقیق پیرامون این موضوع و اطلاع رسانی و آگاهی افکار عمومی امری ضروری به نظر می رسد.
● فرهنگ زدایی رپ
رپ نسبت به گروه های دیگر طرفداران بیشتری دارد و جوانان علاقمند به موسیقی آن گوش می دهند و براساس مدلهایی که به آنها القا می شود، لباس می پوشند و آرایش های ظاهری رپ را برمی گزینند و سعی می کنند رفتارهای مشابهی را از خود بروز دهند. برای اثبات این حقیقت می توانیم به نمونه زیر اشاره کنیم:
شلوارهایی که پاچه گشاد آن بر روی زمین کشیده می شود، مانتوهایی با آستین های بلند، موهای روغن زده و چسبیده بر سر، عینک های دودی با قاب فلزی، خط ریش پایین تر از گوش پسران و روسری های کوچک و معمولا سفید رنگ دختران ، ویژگی ظاهری گروه رپ است.
در مجموع آنچه که از مضمون موسیقی های رپ بر می آید ترویج ابتذال اخلاقی، مواد مخدر، روانگردان ها، قتل، آدم ربایی، سرقت، شکستن حریم خانوادگی و نظایر آن است که هر کدام از آنها به تنهایی می توانند بخش وسیعی از جامعه را تحت الشعاع قرار داده و به زمینه های انحرافی بسیار گسترده ای دامن بزند.
● رپ در ایران
رپ از آنجایی که روی موج های بلند اجتماعی سوار بود خیلی زود توانست مرزهای جغرافیایی را در نوردیده و به خاورمیانه برسد. در کشور ما "پرشین رپ " یا همان " رپ فارسی " قریب به شش سال است که مطرح شده و به موازات آن خرده فرهنگ های دیگر رپ، نظیر متال ها ظهور یافتند. آنچه در خصوص موسیقی رپ حائز اهمیت است نگرشی است که در ساختار موسیقایی آنها به چشم می خورد.
در موسیقی رپ این نگرش ها با مضامینی اجتماعی و گاه منفی همچون عشق، اعتراضات اجتماعی، ترویج روانگردان ها و مواد مخدر بر زبان می یابد و در یک قالب کوتاه نویسی خاص که در اصطلاح به " تکست و بیت " معروف است نگارش شده و به خوانندگان ارائه داده می شود. کلام موسیقی رپ در واقع تکراری گفتار همان ساختارها و انگیزه های منفی است که با ترکیب سازهای الکترونیکی و گاه خشن شنونده را به هیجان و تحرک بیشتر سوق می دهد.
گروه های رپرموزیک ایرانی معمولا برای ارائه کارهای خود فعالیت های زیر زمینی و خارج از نظام فرهنگی کشور را انتخاب می کنند و با انتخاب تکست های مشابه و کپی برداری از آنها با یکدیگر به رقابت بپردازند. همین فعالیت پنهانی یکی از عمده دلایلی است که پرشین رپ ها نمی توانند به راحتی آثار خودشان را به عموم جامعه عرضه کنند و به این ترتیب با ایجاد پایگاههای تبادل اطلاعات در قالب وب سایت ها و وبلاگ ها آنها را در سطح نسبتا وسیعی منتشر می کنند. آن طور که ظواهر امر نشان می دهد برخی از همین گروه های رپ خوان در تلاشند تا خود را با استانداردهای رسمی موسیقی در ایران تطبیق دهند و به همین منظور در تلاشند تا از متولیان فرهنگی کشور مجوزهای رسمی برای انتشار کارهای خود را اخذ کنند که تاکنون چنین مسئله ای محقق نشده است.
● موسیقی متال
در کنار موسیقی های غربی و مدلگرا متال ها نیز دارای زیر مجموعه هایی از طرفداران و زیر مجموعه های متعددی برخوردار هستند که برخی از آنان مانند هوی متال و بلک متال جزو مهمترین گروه های شیطان پرستی محسوب می شوند.
بلک متال در نروژ از زمانی پدید آمد که نئو وایکینگ های نروژ در جستجوی راه و وسیله ای برای نابود کردن مسیحیت در کشور خود و پس از آن در تمام دنیا بودند و در این راه انسانهای بسیاری را کشتند و کلیساهای زیادی را آتش زدند. این موسیقی سخن از دنیای تاریک سرد و بی روح می کند که سبکی مملو از خشونت مرگ و کشتار آن را احاطه کرده است.
مرگ، یک حقیقت غیرقابل انکار است . ایده مرگ در نزد شیطان پرستان به دو دسته بسیار عمده تقسیم می شوند. دسته اول کسانی که خودآگاهانه مرگ و ماندن در جهنم را ترجیح می دهند. دسته دوم کسانی که منکر مرگ می شوند و بر این گمانند که پرستش شیطان کفایت می کند تا او آنان را از چنگال مرگ رهائی بخشد و عمری جاودان نصیب آنان گرداند. از این مکان دسته اول خطرناکترند زیرا آگاهانه به جنگی نامقدس در برابر خداوند روی می آورند. جنگی که می دانند در آخر به شعله های آتش ختم می شود. آنان گناه را زینت درونی انسان تصور می کنند. به مرحله ای می رسند که دیگر گناه برای زندگی آنان از آب و نان نیز ضروری تر می شود تا درجه ای که دیگر چیزی به جز گناه نمی بینند . در موسیقی متال ترویج گناه کاری و خشونت از اهم کارکردهایش محسوب می شود، مانند: ربا، قتل، دروغ، تهمت، دزدی، شرب خمر، هتاکی به مقدسات و مومنین و مواردی دیگر. در مجموع وجه اشتراک موسیقی متال و البته رپ را می توانیم به ترویج خشونت و فحشا نسبت دهیم.
● دفاع از هویت
با تاملی بر اشکال غربی موسیقی نظیر رپ و متال می توانیم به این حقیقت برسیم که هم اکنون یک جریان فرهنگی غربی با حرکتی بسیار آرام و در عین حال با موج هایی بسیار بلند ذهن جامعه جوان ایرانی را نشانه رفته و زنگ خطری برای یک سونامی هویتی محسوب می شود. از آنجایی که دسترسی و بهره برداری از این سبک موسیقی ها بسیار سهل تر از انواع اصیل ایرانی است بسیاری از نوجوانان و جوانان ترجیح می دهند نیازهای خودشان را با صرف حداقل های ممکن تامین کنند و بی توجه به آنچه که ما از آن بعنوان موسیقی اصیل ایرانی در شکل های مختلف یاد می کنیم جریان های خرده فرهنگی را پیش بگیرند. در این خصوص احساس می شود آموزش عمومی و اطلاع رسانی آن طور که شایسته دفاع از هویت ایرانی است انجام نشده و در نتیجه خلا»های متعددی را در این میان حفر کرده است. پر واضح است که با این شرایط دستگاهها و مجریان فرهنگی کشور باید بیش از گذشته عزم خود را در جهت تقابل با این فرهنگ های پوچ گرا و خانمان برانداز جزم کرده و همچون افیون، موسیقی های شیطانی را به ریشه کنی و انزوا وادار کنند.

نویسنده : محمد جواد نعمتی

منبع : روزنامه مردم سالاری