راه حل چیست

مدت هاست که هنگام تولید مجموعه های تلویزیونی وقتی سراغ بازیگران مختلف می رویم با این پاسخ روبه رو می شویم «بازیگر مورد نظر مشغول کار است و احیاناً یکی دو قرارداد هم برای بعد دارد». در چنین وضعیتی ممکن است ما سراغ بازیگران دیگر برویم و گاه اگر گزینه مناسبی پیدا نکنیم، ناچار به این هستیم که برنامه ریزی تولید را بر اساس حضور بازیگری که به طور همزمان در دو یا سه پروژه مشغول کار است، تغییر دهیم. توصیف فوق شرایطی است که ما به طور عام با آن درگیریم و اکنون دیگر جزء چالش های جدی برنامه سازی است. اما آنچه عامل اصلی چنین وضعیتی است تولید انبوه تله فیلم هایی است که در شبکه های مختلف سیما، سیمافیلم و مراکز استان ها در حال تولید است. مطابق آماری که معاونت سیما تهیه کرده است، سال پیش بالغ بر یکصد تله فیلم در شبکه های مختلف سیما تولید شده است. کمیت قابل توجهی است اما من با وجود اینکه کم وبیش نگاه مثبتی به افزایش تولیدات نمایشی در تلویزیون دارم، مایلم توجه را به چند نکته جلب کنم؛
۱) به نظر می آید تصمیم اولیه تولید انبوه تله فیلم هنگامی اتخاذ شد که بین موازین پخش سازمان با فیلم های سینمایی تولید شده در بخش خصوصی فاصله افتاد. لذا سازمان به این نتیجه رسید که وابستگی اش را برای نمایش فیلم سینمایی ایرانی به بخش خصوصی قطع کند یا به حداقل برساند. به هر حال از تبعات این تصمیم یکی هم این بود که در شرایط آشفته اکران و فروش پایین فیلم ها، بسیاری از کارکنان و دست اندرکاران بخش خصوصی به تدریج جذب تلویزیون شدند و بدین ترتیب شاید از بحران اقتصادی که می توانست به بدنه فنی و هنری سینما لطمه بزند تا حدود زیادی پیشگیری شد. اما حاصل این اقدام برای تلویزیون چه بوده است؟ آیا تلویزیون به اندازه سرمایه گذاری و انرژی که صرف این کار کرده از آن نفع برده است؟ به نظرم پاسخ این سوال در مجموع منفی باشد. تولید انبوه فیلم های تلویزیونی گویی در فضایی شتابزده و دم دستی صورت گرفته و نسبت فیلم های ضعیف تولیدشده به فیلم های با کیفیت مناسب بسیار بیشتر بوده است. اما من حتی نسبت به این اتفاق هم خوشبینم. به نظرم تولید تله فیلم در آغاز راه است و بنا به روش آشنای رایج در مملکت ما، به تدریج با آزمون و خطا راه خود را پیدا خواهد کرد و تناسب فیلم ها به نفع آثار بهتر میل خواهد یافت.
۲) واضح است که امکانات و ظرفیت های فنی و هنری کشور ما قادر به تامین این همه تولید نیست. در واقع یکی از دلایل کیفیت پایین بسیاری از تله فیلم ها به همین برمی گردد. تعداد تهیه کنندگان، کارگردانان، نویسندگان، بازیگران و... آن قدر نیست که بتوانند علاوه بر سریال های معمول سالانه بیش از یکصد تله فیلم نیز تولید کنند. در نتیجه نیاز به نیروهای جدید پیدا می شود و نیروهای جدید نیز باید از بستر همین آزمون و خطا کار را بیاموزند و تا آن موقع هنوز راه در پیش است.
۳) مساله این است که تله فیلم ها کیفیت مطلوبی ندارند، اما راه حل چیست؟ چگونه می توانیم با یک برنامه ریزی کوتاه مدت قدمی در بهبود کیفیت تله فیلم ها برداریم؟ مسلم است که رفع بخشی از مشکلات و کمبودهای موجود در زمینه های مختلف نیاز به زمان دارد. مثلاً باید فیلم هایی ساخته شود تا از میان آنها چند بازیگر مستعد یا چند کارگردان هنرمند شناخته و معرفی شوند. اما در کوتاه مدت بهتر است به فیلمنامه به عنوان رکن اساسی و بنیاد هر فیلم خوب بپردازیم. باید با تشکیل گروه ها و کارگاه های فیلمنامه نویسی، نویسندگان جدید و ایده های جدید را به برنامه ها تزریق کنیم.باید فیلمنامه هایی متناسب با ساختار تله فیلم نگارش شود. می باید دایره انتخاب سوژه ها و خطوط قرمز را بازتر کنیم. می باید بخشی از هزینه کلانی را که برای تولید صرف می کنیم، مصروف فیلمنامه نویسی کنیم. می باید بودجه فیلمنامه نویسی را باز بگذاریم و واهمه نداشته باشیم که یک فیلمنامه را چندین فیلمنامه نویس بنویسند و دستمزد همگی آنان را پرداخت کنیم. می باید توجه کنیم که چگونه به فیلمنامه نویس که مغز و معنای یک فیلم را رقم می زند سه میلیون تومان می پردازیم و برای بازیگری که نقش خلق شده توسط فیلمنامه نویس را ایفا می کند گاه تا بیست میلیون می پردازیم.
باید فضایی فراهم کنیم که نویسندگان جدی ادبیات داستانی وارد حوزه فیلمنامه نویسی شوند. تلویزیون نیاز به ایده های جدید و فیلمنامه های جدید دارد و برای رسیدن به این هدف نیاز به نویسندگان جدید داریم.
۴) و نکته آخر؛ این روند تولید تا کی ادامه خواهد داشت؟ من امیدوارم عمر تولید تله فیلم مستدام باشد اما توجه داشته باشیم که اگر بنا بر تصمیمی ناگهانی تولید تله فیلم متوقف شود، آن وقت تکلیف این همه آدمی که وارد این حرفه شده اند چه می شود؟ امیدوارم این اتفاق نیفتد.

اسماعیل عفیفه

منبع : روزنامه اعتماد