از عبدالله نوری تا علی کردان

دیروز دومین وزیر کشور در تاریخ جمهوری اسلامی ایران توسط مجلس برکنار شد. علی کردان سومین وزیر کشور بود که توسط قوه مقننه در نظام جمهوری اسلامی استیضاح گردید، نخستین استیضاح به نفع وزیر به پایان رسید و علی اکبر ناطق نوری توانست از مجلسی که رفسنجانی در را‌س آن بود را‌ی اعتماد مجدد بگیرد. اما ظاهراً سرنوشت آن بود که حدود ۱۵‌ سال بعد، علی اکبر ناطق نوری بر کرسی ریاست مجلس ، جلسه‌ای را اداره کند که در پایان آن، حکم برکناری عبدالله نوری وزیر کشور دولت اصلاحات و یار نزدیک سید محمد خاتمی صادر شد. البته شاید در آن روز علی اکبر ناطق نوری و بسیاری از دوستان و همکاران سابق یا لاحِق او – از جمله علی کردان – تصور نمی کردند که بعد از ده سال و چند ماه (دقیقا ۳۷۸۹ روز)، مجلسی دیگر که اکثریت آن در اختیار اصولگرایان است این بار در برابر وزیر کشوری قد علم کند که از اصولگرایان سابقه‌دار است اما به فراکسیون جدید اصولگرایان – فراکسیون دولتی– پیوسته است. علی کردان که در جلسه دیروز با را‌‌ی کم سابقه ۱۸۸ نماینده مجلس از مسئولیت برکنار شد در سال‌های مسئولیت ناطق نوری در وزارت کشور از همراهان او بود و در دوره ریاست علی لاریجانی به عنوان یکی از مهمترین معاونان رئیس صدا و سیما با لاریجانی همکاری می‌کرد.
استیضاح وزیر کشور دیروز در حالی صورت گرفت که در ماه‌های گذشته، گمانه‌زنی‌های مختلفی در خـصـوص بـرخـورداری کردان از حمایت ناطق نوری و لاریجانی – اداره کنندگان جلسات استیضاح عبدالله نوری و کردان - صورت گرفت. ناطق نوری تاکنون در خصوص این گمانه‌زنی‌ها سخنی نگفته است اما لاریجانی دیروز پس از اعلام برکناری کردان در گفتگو با خبرنگارانبه صراحت اعلام کرد که مخالفت خود با معرفی کردان به عنوان وزیر کشور را به اطلاع احمدی نژاد رسانده بود اما این مخالفت نتوانست اراده رئیس جمهور را تغییر دهد.
برکناری کردان با استیضاح عبدالله نوری تنها از این جهت شباهت داشت که در هر دو مورد، اکثریت مجلس در اختیار اصولگرایان بود.به لحاظ ارتباطات شخصی نیز این ویژگی در هر دو استیضاح وجود داشت که کردان از سابقه همکاری با روسای مجالس پنجم و هشتم، برخوردار بود در حالی که هر دو رئیس، اختلاف دیدگاه اصولی و سیاسی با عبدالله نوری داشته و دارند. اما این دو استیضاح تفاوت‌های عمیقی نیز داشت. نخستین تفاوت مربوط به نقش‌آفرینی افرادی همچون محمدرضا باهنر در هدایت جریان استیضاح است. در جلسه سی و یکم خرداد ماه ۷۷ که عبدالله نوری توسط مجلس پنجم استیضاح می‌شد محمدرضا باهنر که از نزدیک‌ترین یاران ناطق نوری تلقی می‌شد یکی از جدی‌ترین نطق‌ها را در حمایت از برکناری نوری ایراد کرد. او که به عنوان اولین موافق استیضاح ، ارائه یکی از طولانی‌ترین نطق‌ها را به عهده گرفته بود، در پایان مذاکرات موافقان و مخالفان بار دیگر نطق مفصلی برای جمع‌بندی اظهارات مخالفان نوری ارائه نمود و نهایتاً نیز از اینکه برخی رسانه‌ها در حمایت از نوری اهانت‌هایی به مجلس روا داشته‌اند ابراز تاسف کرد. اما در جلسه استیضاح کردان، چهره‌های سرشناس جناح اصولگرا از جمله باهنر ترجیح دادند که مستقیماً در پروسه استیضاح وارد نشوند و اظهارنظر نکنند.
این گروه حتی در برابر هتاکی‌ها و حملات کم سابقه برخی طرفداران دولت و نیز اظهار نظر کم سابقه مشاور رئیس جمهور در خصوص استیضاح کردان و ادعای اودر خصوص احتمال نقش‌ا~فرینی دشمن در ‌آن، سکوت را بر اظهارنظر ترجیح دادند تا هر کس بداند میان استیضاح نوری و کردان، تفاوت از زمین تا آسمان است. از نکات جالب دیگر، نحوه پیش بینی نتایج استیضاح در جلسات سی و یکم خرداد ۷۷ و چهاردهم آبان ۸۷ بود. نحوه پیشرفت مراحل استیضاح عبدالله نوری تقریباً همه را مطمئن ساخته بود که روز سی و یکم خرداد، آخرین روز حضور او در ساختمان فاطمی است. این اعتماد تا جایی پیش رفت که پس از پایان دفاعیات عبدالله نوری و قبل از را‌ی‌گیری از نمایندگان، رئیس وقت مجلس، تلویحاً را‌ی نمایندگان را به نوری ابلاغ کرد. نوری پس از پایان اظهارات خود به رسم ادب از رئیس مجلس اجازه مرخصی خواست که پاسخ به او اینچنین بود (نقل به مضمون< :)بروید ولی این رفتن با رفتن‌های قبل شما فرق دارد>* اما در استیضاح کردان، شرایط دیگری حاکم بود به طوری که تا یک روز قبل از جلسه ۱۴ آبان ماه ۸۷، بعضی از نمایندگان مجلس در مورد نتیجه استیضاح با تردیدهایی مواجه بودند و برخی مدیران اجرایی هم، در کنار تلاش‌های بی‌سابقه برای ابقای وزیر، اطمینان خود به بی‌نتیجه بودن استیضاح را بیان می‌کردند. اما نکته دیگری نیز وجود دارد که تفاوت استیضاح عبدالله نوری و برکناری کردان را به نمایش می‌گذارد که البته اصولگرایان و مدعیان اصولگرایی هنوز برای جبران این مسئله فرصت دارند.
۹ روز پس از برکناری عبدالله نوری، عده‌ای دانشجو در دانشگاه تهران شعارهایی علیه مجلس پنجم سر دادند. این شعارها، واکنش شدید اللحن ناطق نوری رئیس مجلس پنجم را به دنبال داشت. او در جلسه علنی چهاردهم تیر ماه ۷۷ با اشاره به حوادث ۵ روز قبل از آن اظهار داشت: <در تاریخ نهم تیر ماه در جلسه دانشگاه تهران برای اولین بار به خانه ملت و مظهر اراده ملی جسارت شد و من به خاطر این توهین، تسلیت عرض می‌کنم .>**
ناطق نوری آنگاه به حضور بعضی مسئولان اجرایی در آن تجمع دانشجویی اشاره کرد و آنها را مورد انتقاد قرار داد که چرا در برابر اهانت به مجلس، تنها تذکر شفاهی داده‌اند و جلسه را ترک نکرده‌اند. اما ده سال و چهار ماه بعد یعنی روز ۱۴ تیر ماه ۸۷، جلسه مجلس در حالی برگزار شد که هیچ‌یک از سران جبهه ا صولگرایی، حاضر نشدند در برابر اهانت‌های شدید و گمانه‌زنی‌های اتهام‌افکنانه یک مقام رسمی دولتی در برابر استیضاح کردان سخنی بگویند. البته این تفاوت نیز می‌تواند تفاوت‌ آقای کردان و نوری و اختلاف در انگیزه‌های استیضاح آنها را به نمایش بگذارد. اما این مسئله از سوی دیگر آزمونی برای بعضی از اصولگرایان سرشناس است تا میزان پایبندی خود به برخی شعارها را به نمایش بگذارند. در این میان به نظر می‌رسد آقای ناطق نوری وظیفه‌ای سنگین به عهده دارد:
<او که در بعضی محافل سیاسی به عنوان حامی کردان شناخته می‌شود لابد به یاد دارد که از شعار تند چند دانشجو علیه مجلس تحت ریاست خود – به خاطر استیضاح یار نزدیک خاتمی – تا چه حد برآشفته شد و هشدار داد که <خودکامگی و دیکتاتوری‌های تاریخ ایران، همیشه با حذف مجلس آغاز شده است.> وی همچنین بر این نکته پافشاری کرد که <مشروعیت دولت از مجلس است اگر مجلس فرمایشی باشد، دولت فرمایشی درست می‌کند. > روزهای آینده نشان خواهد داد که نگرانی نسبت به حفظ شأن مجلس، اکنون هم تداوم دارد یا نه؟ ضمن اینکه احتمالاً در روزهای آینده نکات دیگری از تفاوت استیضاح دو وزیر کشور در جمهوری اسلامی آشکار خواهد شد.

٭‌روزنامه سلام سوم تیر ماه ۱۳۷۷‌‌
‌٭٭روزنامه رسالت ۱۴ تیر ماه ۱۳۷۷‌

منبع : روزنامه آفتاب یزد