بانکداری اسلامی ـ مدیریت بر ریسک نقدینگی

● عامل ذیحساب آموزش و پرورش
امروزه ارزش وجوه نقد بعنوان یک دارایی استراتژیک توسط هیأت مدیره کمپانی ها و جامعه
تحلیلگران گاملاً شناخته شده است ؛ زیرا مدیریت مؤثر نقدینگی در رأس دستور کار بسیاری از شرکتهای چند ملیتی قرار دارد .
این حقیقت در کنار افزایش فرصتها در بازارهای چالشی گذشته ، ارزیابی مجدد امکانات برای اداره نقدینگی در کل حوزه عمل یک شرکت را برای یک حسابدار ( خزانه دار ) ، ارزشمند می سازد .
در سیستم مرسوم بانکداری ، خزانه مجبور است جهت به حداکثر رساندن سود ناشی از پتانسیل خطوط پیشین ، جریانهای نقدی بانک را مدیریت نماید و ترازنامه و صورت سود و زیان را در مقابل فرسایش ناشی از ریسک بازار ، حمایت نماید . برای نیل به این هدف ، باید جریانهای نقد آتی و فعلی را تعیین و در سطوح بازار قیمت گذاری نمود . مازاد نقدینکی نیز عمدتاً از طریق ۴ روش اداره خواهد شد .
۱) تزریق مازاد در شبکه داخلی بانکی
۲) سرمایه گذاری در اوراق بهادار دولتی
۳) اعطای وام به مشتریان شرکت
۴) حفظ وجوه اضافی در سطح نرخ بازده صفر درصد
سه روش اول به نرخ بهره مرتبط است و بانکداری اسلامی نباید این گزینه ها را انتخاب نماید . از نقطه نظر مدیریت نقدینگی ، بانکداری اسلامی مجبور است مسیر طولانی تری را انتخاب نماید . امروزه بسیاری از شرکتهای چند ملیتی (MNC ) در جستجوی پتانسیلی به منظور بهینه کردن نقدینگی شان هستند و گامهای مثمر ثمری در جهت اداره مسائل و مشکلات نقدینگی هر روزه شان، برداشته اند
موانع بانکداری اسلامی
ریسک نقدینگی شامل ریسکهایی است ناشی از شکافهایی در استعمال منابع در دسترس ، عدم تطابق روشهای دستیابی منابع ، بکارگیری وجوه نقد در برآورده ساختن لازمه های نقدینگی احتیاطی ، توان دسترسی به بازار و غیره . به همین دلیل خزانه های بانکهای متداول امروزی ، معمولاً وجوه نقد مازاد را در بازار پولی وارد می کنند . بانکهای اسلامی قادر به انجام این کار نیستند . زیرا مازاد نقدینگی بانکهای اسلامی نمی تواند به آسانی به بانکهای متداول امروزی منتقل گردد . در واقع بانکهای اسلامی بهره را نمی پذیرند .
با این حال فضا برای تبادل وجوه نقد مازاد در بین بانکهای اسلامی بر مبنای مضاربه و مشارکت وجوه دارد . هر قدر تعداد بانکهای اسلامی بیشتر و فعالیتها یشان وسیعتر باشد ، قلمرو همکاری در این زمینه بیشتر خواهد شد . بطور کلی به منظور مدیریت موثر بر نقدینگی ، نیاز به توسعه میدان دید وضعیت وجوه نقد ، پیش بینی مطلوب ، روشی برای تمرکز بر وجوه نقد و توانایی مذاکره درباره وجوه نقد و انجام آن قبل از بروز فاصله های زمانی ، می باشد . چالشها ، همراه با مدیریت نقدینگی در بانکهای اسلامی ، تنها چالشهای با قاعده نیست . ممکن است فعلاً مدیریت برنقدینگی مازاد مشکل باشد اما خیلی زود این امر محقق می گردد . در این زمینه توسط بانک توسعه اسلامی ( IDB ) ، سازمانهایی مبتنی بر بازارهای مالی اسلامی بین المللی ، نظیر آژانس پولی بحرین ( BMA ) ، عربستان سعودی ، بانک اندونزی ، سودان ، نیجریه – مالزی ، برونئی – دارالسلام ، ایجاد شده است .
بازار مالی اسلامی بین المللی سعی دارد یک ساختار مدیریت نقدینگی برای بانکهای اسلامی یا بخشهای قابل دسترس از طریق شبکه ایجاد نماید . یک طرح سرمایه گذاری جمعی ، بطور کلی ، قادر است مساله مازاد نقدینگی را مدیریت نماید .
این کار در بانک الامین و بانک اسلامی ABC ایجاد شده است .اگر یک بازار مالی اسلامی واحدی تشکیل گردد ، این مأموریت را کامل خواهد کرد و از طریق بکار گیری روشهای خاص اسلامی بر مشکل مدیریت نقدینگی غلبه خواهد نمود.

منبع : اینترنت
نویسنده : عبدالجبار کریمی ( عضو بانک مرکزی کراچی پاکستان )
مترجم : علیرضا صالحی فوق لیسانس مدیریت بازرگانی
علیرضا صالحی امین