نان آوران غایب معادلات را برهم زده اند

والی دیابرا، پتوی كهنه اش را با اكراه بر سر می كشد. سر و صدای دو هم خانه اش علاوه بر دیوارهای خانه قدیمی، تك تك سلول های او را هم به لرزه در آورده اند. طبقه پنجم خوابگاهی كه آجرهای قرمز آن به سیاهی می زنند، دیگر تحمل ناپذیر شده اند. پدر من هم چندین سال در همین اتاق و در همین تخت می خوابید . این ساختمان لرزان و نمور سهم هر دوی آنها از زندگی در پاریس است. مامادو- پدر والی- در سال ۱۹۵۰خانواده اش را در روستای كوچكشان در مالی ترك كرد و خود را به یك كشتی بخار سپرد. كشتی بخار، مامادو را به پاریس رساند؛ طبقه پنجم ساختمانی آجری و به تختی كه بعدها برای پسرش به ارث گذاشت. مامادو صبح ها كه تخت و اتاقش را در طبقه پنجم ترك می كرد، به خیابان ها می رفت و لباسی به رنگ ساختمان لرزان برتن، خیابان های پاریس را جارو می كرد. مامادو آنقدر تخت و اتاقش را به مقصد خیابان های غبار گرفته پاریس ترك كرد تا شهردار وقت پاریس -ژاك شیراك- لوح تقدیری را در ستایش زحمات او امضا كرد.
والی تا پیش از آن كه در ۱۸سالگی از مراكش به صورت غیر قانونی به فرانسه وارد شود هیچ تجسمی از پدرش نداشت. او اكنون ۳۲ساله است، در اتاق و تخت پدرش می خوابد و به جای خیابان ها، خانه های پاریس را نظافت می كند. بر بالای تخت باریك والی، عكس بزرگی از دختر دو ساله اش بر دیوار نمور اتاق به چشم می خورد؛ دختری كه هیچ تصوری از پدر ندارد.
***چنین داستان هایی به هیچ وجه جدید نیستند. در دنیای جنوب خانه هایی ساخته می شوند و زندگی هایی گذرانده می شوند كه پول آنها را مردان و زنانی تأمین می كنند كه غایب همیشگی خانواده هایشان هستند. پولی كه كارگران مهاجر به خانه می فرستند از دیرباز سهم مهمی در تأمین مخارج زندگی مردم در كشورهای فقیر داشته است، اما میزان این نقل و انتقالات مالی در سال های اخیر رشد بسیار چشمگیری داشته است. مهاجرت انبوه كارگران در چند سال گذشته جریانات مالی بسیار بزرگی به همراه داشته است و گسیل پول به كشورهای جنوب توسط آنها به حدی شتاب داشته كه كارشناسان را سردرگم كرده است.
بانك جهانی پیش بینی می كند میزان وجوه ارسالی كارگران در سال جاری به ۲۳۲ میلیارد دلار برسد كه ۶۰ درصد بیشتر از میزان همین وجوه در چند سال گذشته است. از این میزان حدود ۹/۱۶۶ میلیارد دلار به كشورهای فقیر ارسال می شود كه تقریباً دو برابر میزانی است كه در سال ۲۰۰۰ مبادله شده است. در بسیاری از این كشورها، این وجوه حتی از میزان صادرات ملی هم بیشتر هستند.
دیلیپ راثا، یكی از اقتصاددانان بانك جهانی در این مورد می گوید: افزایش یكباره این وجوه كاملاً گیج كننده است . او كه خود یكی از تنظیم كنندگان گزارش بانك جهانی در مورد وجوه ارسالی كارگران مهاجر است هنگام تنظیم گزارش واقعاً سردرگم شده بود و فكر می كرد این رقم بسیار بالا به خاطر اشتباهات او در محاسبات عددی به دست آمده است. البته او پیش بینی می كند میزان واقعی وجوه ارسالی مهاجران به خانه نزدیك به ۳۵۰ میلیارد دلار باشد چون اكثر مهاجران حدود یك سوم پول خود را به صورت غیر رسمی به خانه ارسال می كنند كه این میزان در هیچ جا ثبت نمی شود. البته میزان مبادلات رسمی در دو سال گذشته رشد زیادی داشته است. یكی از دلایل افزایش مبادلات رسمی چنین وجوهی مبارزه با تروریسم بین المللی است. مسئولان دولتی در آمریكا و اروپا برای جلوگیری از مبادلات مالی تروریست ها از طریق كانال های غیررسمی نظیر حواله در خاورمیانه، آفریقا و جنوب آسیا سخت گیری های زیادی اعمال كرده اند. از این رو مهاجران كانال های رسمی ارزان تر را برای ارسال وجه به خانه هایشان انتخاب كرده اند. در هنگ كنگ، اندانگ مونا سارو به عنوان یك پرستار بچه كار می كند. او هر ماه ۲۰۰ دلار برای فرزند ۱۰ساله و مادرش به سورابایا در اندونزی می فرستد. او این پول را به حساب بانكی برادرش می فرستد تا او آن را به مادر و فرزندش تحویل دهد.
مهاجران اندونزیایی سالانه ۸/۱ میلیارد دلار وجه به كشور خود می فرستند. اكثر این پول از طریق كانال های رسمی به كشور وارد می شوند اما هنوز هم روش های سنتی مثل حمل پول به كشور توسط مسافران از روش های محبوب مهاجران به شمار می رود.در پاریس، والی دفترچه ای در زیر تختش نگهداری می كند كه در آن لیست وجوهی را كه هر ماه توسط راهنمایان تور به خانه می فرستد می نویسد. این راهنمایان هر ماه به مالی پرواز می كنند و حدود ۲/۳ درصد درآمد ملی مالی را با خود به این كشور حمل می كنند. در حدود۳۰۰ نفر از اهالی روستای زادگاه والی- یك چهارم جمعیت آن- در پاریس زندگی می كنند و به همین خاطر سیستم انتقال مالی بسیار پیشرفته ای بین این روستا و پاریس برقرار است. البته این سیستم مالی برای فرار از كارمزدهای بانكی همان راهنمایان تور را برای انتقال پول برگزیده است.
والی می گوید: من همه چیز را به دقت یادداشت می كنم . و از روی دفتر لیست پرداخت ها را می خواند: ۲۰ یورو برای مادرم، ۳۰ یورو برای خواهرم و بقیه او از ۱۰۰۰ یورو درآمد ماهانه اش ۵۰۰ یورو را به خانه می فرستد و ۲۴۰ یورو برای اجاره مشترك آپارتمان می پردازد. این شیوه زندگی تقریباً در بین تمامی مهاجران دنیا عمومیت دارد. مهاجران سختی می كشند، از خانواده هایشان دور می مانند، گاهی تحقیر می شوند اما در عوض هر ماه مقداری پول به خانه می فرستند. این شیوه زندگی، چرخه گسیل پول از كشورهای غنی به كشورهای فقیر را دهه هاست فعال و پویا نگه داشته است. راثا می گوید: میزان مهاجرت در حال رشد است ما نمی خواهیم جلوی آن را بگیریم، اما این مهاجرت گسترده مشكلات زیادی به همراه دارد .
نقش پولی كه مهاجران به خانه می فرستند را دیگر نمی توان انكار كرد. بانك جهانی برای این پول برنامه ریزی های خاصی دارد و به دولت ها پیشنهاد می كند سعی كنند تا آنجا كه می توانند از آن استفاده كنند.
جواد نصرتی

منبع : روزنامه همشهری