پول برای صندوق پول

كارشناسان مالی صندوق بین‌المللی پول چمدا‌ن‌هایشان را در مجلل‌ترین هتل‌های جهان می‌گشایند، اما دفتر كار آنها در واشنگتن دی‌سی نیاز مبرم به جلا و احیای مجدد دارد. به تازگی تعمیر اسباب و تجهیزات و لوله‌كشی ساختمان صندوق بین‌المللی پول نیمه‌كاره ماند و وسایل داخل آن در ساختمانی كه بنایش بین سبك دهه ۷۰میلادی و سبك مدرن بلاتكلیف مانده است، رها شد.
این فقط یك نمونه از مضیقه‌های مالی صندوق بین‌المللی پول است. در سال مالی جاری صندوق بین‌المللی پول باید به معنای واقعی دوران ركود مالی سختی را تحمل كند. بودجه ۹۸۰میلیون دلاری این صندوق برای كاركنانش، مسافرت‌ها و سایر هزینه‌های اجرایی فشار سختی را بر این صندوق تحمیل می‌كند.
این صندوق پیش‌بینی كرده است تا سال ۲۰۱۰ سالانه با حدود ۳۷۰میلیون دلار كسری بودجه مواجه شود. ماه مه گذشته، مدیركل صندوق بین‌المللی پول، رودریگو دراتو، از هشت نفر از «افراد برجسته» دعوت كرد تا راه‌های جدیدی برای تامین بودجه این صندوق بیابند. در راس این گروه هشت‌نفره اندروكراكت، رییس سابق بانك اینترنشنال ستلمنت قرار داشت. آقای كراكت سخنان خود را با اشاره به اصراری كه صندوق بین‌المللی پول در روش پرداخت هزینه‌های خود دارد آغاز كرد. او گفت: وقتی اقتصاد جهانی بدكار می‌كند، صندوق خوب كار می‌كند و این مساله ساختار به شدت محركی را به صندوق می‌بخشد.این انعكاس تصویر اقتصاد‌های نامناسب و غیرآماده در آیینه است كه قرار بود زمانی صندوق بین‌المللی پول آنها را نجات دهد. در دوران پرآشوب سال ۱۹۹۴ تا ۲۰۰۲ صندوق بین‌المللی پول مدام خواستار پرداخت «سهمیه» بیشتر توسط سهامداران بزرگش بود تا بتواند وام‌های بزرگی به اقتصاد‌های گرفتار در مشكلات بپردازد. به دلیل آنكه این صندوق بیش از آنچه به تامین‌كنندگان اعتباراتش می‌پرداخت، به وام‌گیرندگان كمك كرد، توانست هزینه گسترش و توسعه شدید عملیاتش را تامین كند.
تعداد افراد حاضر در مجموعه اقتصاددانان، مدیران و سایر متخصصان و كارشناسان این صندوق از ۱۴۸۸ نفر در سال ۱۹۹۷ به ۱۹۹۹ نفر در سال ۲۰۰۵ افزایش یافت. طی این دوران هزینه‌های اجرایی صندوق نیز به بیش از دوبرابر رسید. اقتصادهای نوظهور هم به جای تكیه بر صندوق بین‌المللی پول، اطمینان خاطر خود را با اندوختن منابع خود تامین می‌كنند. برخی اقتصادها چون اقتصاد برزیل، آرژانتین و اندونزی خیلی زودتر از موعد وام‌های خود را بازپرداخت كردند تا بتوانند خود را از «قید» وام‌ها رها كنند. اما هم‌اكنون وامی كه به آنكارا پرداخت شده است معادل دوسوم باقیمانده اعتبارات این كشور است. این به معنای آن است كه صندوق بین‌المللی پول تبدیل به «صندوق پول تركیه» شده است.
حال سوال این است كه این «صندوق جدید پول تركیه» چه كاری باید انجام دهد؟ كمیته آقای كراكت بر این باور است كه سه راهكار برای جلوگیری از طغیان ناگهانی آبی كه پشت سد مشكلات صندوق جمع شده لازم است. اول آنكه این صندوق منابعی به ارزش حدود ۹میلیارد دلار را جمع كرده است در حالی كه می‌بایست این منابع را «با محافظه‌كاری كمتری» صرف می‌كرد. كراكت می‌گوید این منابع سالانه ۴۵میلیون دلار هم افزایش می‌یابد. دوم آنكه به جای نشستن به انتظار بحران، صندوق باید سهمیه اعضا را از پیش دریافت كند و در حسابی امن نگهداری كند تا بخشی از بهره آن را برای خود بردارد. اگر صندوق ۳۰میلیارد دلار از سهمیه‌ها را در حسابی سرمایه‌گذاری كند، می‌تواند ۳۰۰میلیون دلار دیگر از آن به دست آورد.سومین نكته به نظر بحث برانگیزترین پیشنهاد است. صندوق بین‌المللی پول مدت‌ها بر روی طلا نشسته بود. یعنی ۳۲۱۷تن طلا كه سومین ذخیره رسمی در جهان است. آقای كراكت معتقد است صندوق می‌بایست حدود ۴۰۰تن از آن را كه حدود ۶/۶میلیارد دلار ارزش دارد بفروشد. او می‌گوید این كار باعث ناآرامی در بازار طلا نخواهد شد چون بانك‌های مركزی توافق كرده‌اند كه فروش شمش‌های خود را كاهش دهند. با پول به دست آمده از این كار صندوق در شرایط بهتری قرار خواهد گرفت و سالانه ۱۹۵میلیون دلار درآمد خواهد داشت. این صندوق بدون رای موافق اكثریت ۸۵درصدی هیات‌مدیره خود نمی‌تواند طلاها را بفروشد.
آمریكا حق وتو دارد. درواقع دولت‌ها این طلاها را در اختیار صندوق بین‌المللی پول گذاشته‌اند تا وام‌هایش را پرداخت كند نه آنكه حقوق كاركنانش را با آن بپردازد. اگر دیگر نیازی به شمش‌های طلا نباشد، شاید صندوق باید برخی از اعضایش را به كشورهای خودشان بازگرداند. صندوق بین‌المللی پول هم‌اكنون مانند طراحی داخلی ساختمانش بین دو دوران بلاتكلیف باقیمانده است. اگر اقتصادهای نوظهور دیگر به صندوق بین‌المللی پول اعتماد ندارند یا به آن نیازمند نیستند، صندوق مجبور است یا كار خود را تعطیل كند و یا به دنبال نقش جدیدی برای خود بگردد. آقای دراتو این نظر را تایید می‌كند كه موسسه زیر نظرش به یك مجمع بین‌المللی پول تبدیل شود تا كسری تجاری و فقدان تراز تجاری را با كمك تحلیل‌هایش حل كند. چه به نظر می‌رسد بسیاری از كاركنان صندوق بیشتر به مبلمان قدیمیشان وابسته‌اند تا تغییر و تحولات نوین.

مترجم: شادی آذری

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد