نیاز خانواده به توازن قدرت والدین و فرزندان

در سال های اخیر برخی مرزهای به ظاهر ممنوعه در مورد بسیاری از مسائل اجتماعی از جمله «مسائل جنسی» شکسته شده و افزایش آسیب های پنهان و حتی آشکار اجتماعی از جمله «سوء استفاده جنسی از کودکان» به هشداری تکرار پذیر بدل شده است. البته در نبود راهکارهای قانونی و نهادمند برای مقابله و کاهش آسیب های اجتماعی، ایجاد مصونیت برای افراد آسیب پذیر، برخورد حذفی با عوامل زمینه ساز، مجازات خاطیان و حمایت از قربانیان، شاید این گونه بررسی های مکرر موضوع، زنگ خطری برای آگاهی و هشدار به خانواده ها ومسؤولان جامعه باشد.
بی گمان بررسی علل و عوامل زمینه ساز بحرانهای اجتماعی و سخن گفتن از آن _ به جهت آسیب شناسی موضوع _ اهمیت دارد، اما آنچه بیشتر اهمیت دارد، این است که معضلات اجتماعی با گذشت زمان قربانیان بیشتری می گیرد و بر دامنه این مسائل و پیامدهای جبران ناپذیر فردی و اجتماعی آن می افزاید. بنابراین باید هر چه زودتر برای این چرخه معیوب فکری کرد.
اکنون شرایط مبارزه با این گونه جرایم به گونه ای پیش می رود که افرادی نه در سمت مسؤول و مدیر سازمان متولی، بلکه در لباس محقق و استاد دانشگاه مسائل مسکوت مانده ای چون سوءاستفاده جنسی از کودکان را به چالش کشیده و حتی برای مقابله و پیشگیری از بروز آن، دست به اقدام عملی زده اند.
دکتر «شهین علیایی زند»، اولین بنیانگذار مؤسسه پیشگیری از آزار جنسی کودکان و نوجوانان در خاورمیانه سالهاست با ارائه تحقیقات و سخنرانی های خود تابوی مسائل جنسی را در ایران شکسته است.
گزارش وی در باره مسأله روسپیگری در ایران که در سال ۱۳۸۱ و در نخستین همایش ملی آسیبهای اجتماعی مطرح شد، یکی از تلاشهای وی برای مبارزه با جرایم است.
اکنون نیز که یک سال و اندی از تأسیس این مرکز می گذرد، دکتر علیایی زند همچنان بر پیگیری اهداف این مؤسسه در پیشگیری از آزار جنسی کودکان مصر است و آموزش های لازم به خانواده ها، والدین، مربیان مهدکودک ها ومدارس را یکی از اهداف و برنامه های خود در این زمینه می داند.وی که سوءاستفاده جنسی از کودکان را «ایجاد ارتباط با کودک به هر شکل و به هر میزان به منظور کسب لذت جنسی، معرفی می کند، کودکان سنین پیش دبستانی را بیشترین قربانیان سوءاستفاده جنسی در درون خانواده و سنین دبستانی و بالاتر را قربانیان سوءاستفاده جنسی در بیرون از خانواده می دانند.
به گفته وی، «هیچ تجربه ای به اندازه آزار دیدگی جنسی، زندگی فرد را به لحاظ روانی به مخاطره نمی اندازد. علاوه بر این، تحریکات و آزار دیدگی جنسی در دوران کودکی، ممکن است در بزرگسالی با دو پیامد افراطی لجام گسیختگی و سرد مزاجی توأم باشد.»
دکتر علیایی زند با اشاره به مشکل بزرگ «کودکان خیابانی» که هر روز به صورت سازمان یافته و یا غیر سازمان یافته با تعدی جنسی روبرو می شوند، تأکید می کند: «بسیاری از کودکانی که به صورت مستمر مورد سوء استفاده جنسی قرار می گیرند، در بزرگسالی خود عامل سوء استفاده جنسی از کودکان می شوند. و ممکن است این چرخه تا چند نسل ادامه پیدا کند.
دکتر «عباس محمدی اصل»، جامعه شناس که سوء استفاده جنسی از کودکان را تحت مقوله کلی تر سوء رفتار با کودکان معرفی می کند، معتقد است: «سوء استفاده جنسی از کودکان خسارتها و هزینه هایی بر قربانیان خود تحمیل می کند که معمولاً به دلیل ترس و خجالت و آبروریزی آن را پیگیری نمی کنند.»
به اعتقاد دکتر محمدی اصل، کودکان قربانی سوء استفاده جنسی حمایتهای قانونی و مدنی را نمی شناسند. بنابراین پیامدهای این سوء استفاده را پیگیری نمی کنند و این امر تبدیل به بحران روحی در آنها می شود.
این امکان نیز وجود دارد که آنان در بزرگسالی به فکر انتقام از دیگران و جامعه بیفتند.
دکتر علیایی زند به وجود ضعف قوانین در برخورد با مسأله آزار جنسی کودکان بویژه زمانی که با چنین معضلی در خانواده مواجه هستیم، اشاره می کند و می افزاید: «قوانین ما با والدین خاطی بویژه پدرانی که اغلب خود، بچه ها را به این سمت و سو سوق می دهند، بسیار اندک و معضل آفرین است. دکتر محمدی اصل نیاز به قوانینی که حقوق کودکان را با نگاه تبعیض آمیز مثبت با توجه به ویژگی های این دوران مورد تأکید قرار دهد، متذکر می شود و تأکید می کند: «سوء استفاده جنسی از کودک را نباید با سوءاستفاده جنسی از بزرگسالان در یک مقوله قرار دهیم، چرا که کودک قوانین را نمی شناسد و تحت سلطه و به اصطلاح حمایت والدین است.»
براساس تحقیقات دکتر محمدی اصل، شخصیت بی سازمان و نابسامان والدین به سوءاستفاده جنسی از کودکان منجر می شود و کارکرد منفی خانواده و اعمال خشونتهای مردانه بر زن و کودکان در خانواده بر این مسأله دامن می زند.»
این جامعه شناس تأکید می کند: «درخانواده باید بین والدین و فرزندان توازن قدرت وجود داشته باشد. فرزندان جزو اموال والدین محسوب نشوند تا والدین به خود اجازه ندهند فشارهای اجتماعی را به شکل خشن به کودکان منتقل کنند.»
دکتر علیایی زند آزار جنسی کودکان را در ایران به دو گروه رسمی و غیر رسمی طبقه بندی می کند و توضیح می دهد، خانواده های فقیر با سرپرست معتاد و بیکار و ساکن در استانهای مرزی کشور به شدت در معرض تهدید این نوع سوءاستفاده ها قرار دارند. بطوری که براساس تحقیقات در مورد وضعیت روسپیگری متوجه شدم ۱۲ درصد پدران و مادران زنان روسپی، شخصاً اولین مشتری را برای فرزند خود پیدا کرده اند. تحقیقات دکتر علیایی زند همچنین نشان می دهد: «۲۳ درصد زنان روسپی، قربانی سوء استفاده جنسی هستند.»
به گفته وی، «سوء استفاده جنسی در شکل غیر رسمی، خارج از پوشش قانون بوده و در واقع همان نوع از آزار جنسی است که معمولاً کودکان را در بیرون از محیط خانه مورد هجوم قرار می دهد.»
دکتر محمدی اصل، فقر، کم سوادی، سرخوردگی دوران کودکی، فشارهای اجتماعی، نبود فرصتها و امکانات، عقده های فردی و گاهی در هم ریختگی نظام اجتماعی را در ایجاد پدیده هایی مانند سوء استفاده جنسی مؤثر می داند. به اعتقاد دکتر علیایی زند، فقر، مهاجرت، اختلالات روانی، قبح شکنی، تحریک زودرس کودکان و زندگی در مناطق آسیب خیز شهرهای بزرگ، زمینه های ارتکاب به سوء استفاده جنسی را فراهم می کند.
دکتر علیایی زند تأکید می کند: آمارهای موجود در مورد پدیده سوءاستفاده جنسی از کودکان صرفاً به مواردی مربوط می شود که کشف شده و از آنجا که این رفتار آسیبی پنهان است، آمار دقیقی از آن موجود نیست و بنا بر این نمی توان به آمارهای ارائه شده به عنوان نمونه ای از کل جامعه استناد کرد اما می توان هشدار داد این آسیب در کشور روبه افزایش است.»
به گفته دکتر محمدی اصل چون مسأله آزار جنسی با قضیه آبرو سروکار دارد، بسیاری از موارد آن گزارش و ثبت نمی شود و بنا براین آمار صحیحی در این زمینه وجود ندارد.»
دکتر علیایی زند بر این نکته مهم که سوء استفاده جنسی از کودکان در همه جای دنیا رو به فزونی و سازمان یافتگی دارد، اشاره و تأکید می کند، «کودکان مشرق زمین، به صورت سازمان یافته، با استفاده از شبکه های زیرزمینی و یا اینترنتی، به دنیای غرب فرستاده شده و در آنجا به ارائه خدمات جنسی وا داشته می شوند.»
وی بر مبارزه منسجم و سازمان یافته با مسأله آزار جنسی کودکان در کشور نیز تأکید می کند.
در همین رابطه تدوین طرح پلیس کودکیار از سوی دکتر علیایی زند و ارائه کلیات آن به نیروی انتظامی اقدامی برای حمایت از کودکان و نوجوانان در جامعه و ایجاد امنیت برای آنهاست.
جلوگیری از هرگونه سوءاستفاده از کودکان و نوجوانان، کمک ویاری رساندن به کودکان به هنگام نیاز، شناسایی کودکان خیابانی و کمک به ساماندهی آنها و همچنین شناسایی باندهای سوء استفاده از کودکان و انحلال آنها از وظایف عمده پلیس کودکیار است. دکتر محمدی اصل نیز به ایجاد ساختار های اجتماعی قانونمند و نهادمند برای مقابله با انواع آسیبهای اجتماعی از جمله سوء استفاده جنسی از کودکان اشاره می کند و می افزاید: « تعریف حریم مدنی افراد و ایجاد ساختار قانونی لازم برای آن، امکان تحقق حقوق زنان، کودکان و ... فراهم می شود. در حالی که هم اکنون به دلیل نبود و یا ضعف چنین ضمانتی راه برای انواع سوء استفاده فراهم می شود.»

منبع : iran۴me