آشنایی با وظایف یک مدیر سیستم

گاهی به عنوان یک کاربر سرویس‌گیرنده گنو/لینوکس که با خوشحالی در یک شبکه در حال کار هستید، فراموش می‌کنید که نقش و کار مدیر سیستم در نگهداری از سرویس‌دهندهای شبکه در شرایط کاری سنگین چقدر مهم می‌تواند باشد. یک سرویس‌دهنده بزرگ ممکن است دارای چندین کاربر باشد که از سرویس‌های متفاوتی بر روی آن استفاده می‌کنند و مسائل مدیریتی مختلفی مانند مدیریت حساب‌های کاربری، دایمن‌های سرویس‌ها و ترافیک شبکه همراه آن وجود دارد. در صورتی که تنها یک کامپیوتر داشته باشید، شما هم کاربر آن خواهید بود و هم مدیر آن. مسئولیت‌های یک مدیر سیستم گنو/لینوکس می‌تواند شامل بسیاری از بخش‌های سیستم‌عامل شود.
موفقیت یک سیستم کامپیوتری پایدار، امن و کارا تا حدود زیادی به مدیر سیستمی که نگهداری از آن را بر عهده دارد، بر می‌گردد. معمولا نگهداری، تنظیم و بروز رسانی سیستم برای حفظ آن در بهترین شرایط کاری، وظیفه چندان آسانی نیست.
شغل مدیر سیستم می‌تواند علاوه بر مدیریت و نگهداری از سیستم، پشتیبانی از کاربران نیز باشد. در زیر لیستی از وظایفی را که ممکن است بر عهده یک مدیر سیستم باشد، مشاهده می‌نمایید. با دیدن این لیست می‌توانید سطح گسترده وظایف یک مدیر سیستم را بهتر درک نمایید.
● روشن و خاموش کردن سیستم:
شما ممکن است دوست نداشته باشید که هرکسی که دارای یک حساب کاربری بر روی یک سیستم است، قادر به روشن و خاموش کردن آن باشد. مخصوصا وقتی کامپیوتر مورد نظر در حال ارائه خدماتی بر روی شبکه است که نیاز دارید تا همیشه قابل دسترسی باشند.
● حساب‌های کاربری:
ایجاد حساب‌های کاربری یکی از امور بسیار پایه‌ای یک مدیر سیستم است. بسیاری از شبکه‌ها دارای سیاست‌های خاصی برای حساب‌های کاربران خود هستند و مدیر سیستم باید اعمال‌گر این سیاست‌ها باشد. اعمال حقوق دسترسی ناصحیح برای کاربران می‌تواند راه‌های نفوذ به سیستم شما را باز کرده و باعث سیاه شدن روزگارتان بعنوان یک مدیر سیستم شود.
● امنیت:
امن‌ترین سیستم‌ها سیستمی است که به جایی متصل نیست و تنها یک کاربر با آن کار می‌کند! البته این کار عملی نیست. بنابراین باید حقوق دسترسی کاربران به گونه‌ای تنظیم گردد که دسترسی به منابع سیستمی همراه با کنترل و محدودیت امکانپذیر باشد.
● مانیتور کردن منابع سیستمی:
هر سیستمی نیاز دارد تا بطور دائم مانیتور شود. این کار ممکن است توسط اسکریپت‌ها و یا نرم‌افزارهای خاصی صورت گیرد تا در مواقع لازم مدیر سیستم بتواند با مداخله به موقع خود مانع از کار افتادن بخش یا بخشهایی از سیستم گردد. دیسک‌ها پر می‌شوند، پردازنده‌ها درگیر پردازش‌های سنگین می‌شوند، سیستم‌ها Overload می‌شوند و این وظیفه مدیر سیستم است که آنها را در حال کار نگاه دارد.
● خودکار سازی برخی وظایف:
این امر وظیفه بسیار مهم و دشواری است. خودکار سازی ممکن است شامل نوشتن اسکریپت‌های خاص و تنظیم نرم‌افزارهای کاربردی خاصی باشد تا بتوانند برخی از امور روزمره را بر عهده گرفته و از این طریق قابلیت اطمینان و پایداری سیستم را بالاتر ببرند. خودکار سازی می‌تواند اموری مانند پشتیبان گیری از سیستم و تجزیه و تحلیل فایل‌های ثبت رخداد را بر عهده بگیرد و همچنین می‌تواند تا حد زیادی در وقت مدیر سیستم صرفه جویی نماید. با تهیه و نوشتن اسکریپت‌های مدیریتی خواهید توانست از تایپ تعداد زیادی دستور در طی روز خودداری کنید.
● پیکربندی سیستم:
تقریبا تمامی دایمن‌ها مانند سرویس‌های فایل، چاپ، وب، پست‌الکترونیک، FTP و... قبل از عملیاتی شدن نیاز به تنظیم و پیکربندی دارند. بسیاری از این نرم‌افزارها نیاز به تنظیم حقوق دسترسی و تعریف کاربران خاص خود را دارا هستند. فایل‌های پیکربندی که برای انجام تنظیمات دایمن‌ها استفاده می‌شوند ممکن است شامل چند تا چند صد خط باشند.
● دیسک‌های سخت و فایل سیستم‌ها:
دیسک‌های سخت و فایل سیستم‌ها دارای نقش بسیار مهم و پایه‌ای در عملکرد سیستم‌عامل هستند. هر گونه کاستی و نقص در عملکرد آنها می‌تواند باعث افت عملکرد یا توقف کلی سیستم گردد. اقداماتی نظیر بررسی دائمی فضای دیسک و تعریف سهمیه‌های فضا یا Disk Quota جهت کاربران می‌تواند باعث جلوگیری از مصرف کل فضای موجود توسط کاربران خاص گردد.
● پشتیبان‌گیری و بازگرداندن نسخه‌های پشتیبان:
هیچ چیزی نمی‌تواند مانند یک پشتیبان خوب هنگام از دست رفتن داده‌ها نجات بخش باشد. یک پشتیبان گیری مناسب می‌تواند باعث صرفه‌جویی‌های میلیونی در مواقع اشکال و از دست رفتن داده‌ها شود. این وظیفه که امکان خودکار کردن آن به سادگی امکان‌پذیر است، باید یکی از اولویت‌های اولیه هر مدیر سیستم باشد. فراموش نکنید یکی از اولویت‌های اولیه!
سرویس‌های چاپ: اداره هر نوع خدمات چاپی که بر روی شبکه قرار داشته باشد، دست مدیر سیستم را می‌بوسد! از تنظیم و پیکربندی سرویس‌دهنده‌های چاپ گرفته تا اضافه کردن چاپگرها، تعویض تونر وسایر امور مربوط به چاپ. برخی اوقات مدیران سیستم حتی باید کاغذ چاپگرها را نیز اداره کنند.
● مدیریت شبکه:
هنگامی که چند کامپیوتر دارید که به هم متصل بوده و باهم در ارتباط هستند، یک شبکه دارید. بنابراین شخصی باید وجود داشته باشد که بر عملکرد این شبکه نظارت داشته و آنرا در بالاترین حد کارایی خود نگاه دارد. وظایفی که یک مدیر شبکه علاوه بر نظارت ممکن است بر عهده داشته باشد، می‌تواند شامل مواردی مانند دیوارهای آتش، مسیریابی و اتصال به شبکه اینترنت باشد. این موارد وظایف کوچکی برای یک مدیر سیستم نیست.
● پست‌الکترونیک، وب، بانکهای اطلاعاتی و سایر خدمات:
هر ماشین سرویس‌دهنده‌ای می‌تواند عهده دار خدمات میزبانی صفحات وب، ارسال و دریافت نامه‌های الکترونیکی و یا مرکز ذخیره سازی بانک‌های اطلاعاتی باشد. مدیر سیستم باید از هرنظر بر ارائه خدمات اینچنینی نیز نظارت داشته و نگهداری و پیکربندی‌های مرتبط با این نوع خدمات را انجام دهد.با مرور این لیست، اکنون دید بهتری از گستردگی سطح وظایف و مسئولیت‌های یک مدیر سیستم دارا هستید. در محیط‌هایی با چند صد کاربر و ده‌ها ایستگاه کاری و چندین سرویس‌دهنده مختلف، امر مدیریت سیستم بین چند نفر تقسیم می‌گردد.

آلن باغومیان

منبع : نشریه لینوکس ایران