اربعین گرفتن ، راه نورانیّت باطن

معنای چله گیری این نیست که انسان از زندگی و دنیا وخلق خدا و از خدمت به مردم و از درس و بحث فاصله بگیرد بلکه درسش را می خواند ، بحثش را می کند ، در خدمت مردم است ، تلاش می کند، کوشش می کند؛ اگر نیروی رزمی است ، رزمی ؛ نیروی بزمی است ، بزمی . در متن مردم است ، در متن جامعه است ؛ از دنیا فاصله می گیرد، نه از خلق خدا ؛ این اربعین گیری است . و وجود مبارک موسای کلیم اربعین گیری اش از اوّل ذی قعده تا دهم ذی حجّه شروع شد .
● ضرورت پرهیز از پر خوری و شکمبارگی برای نیل به مقامات علمی و معنوی
چهل شبانه روز که انسان مواظب غذایش باشد ؛ جز حلال نخورد، پر خوری نکند ؛ چون می دانید ۲ بار غذا خوردن کاملاً مزاج را تأمین می کند. حالا بر فرض ۳ بار هم خواست غذا بخورد ، پر خوری بد است . این از بیانات نورانی حضرت امیر (ع) هست که پر خوری با مصمّم شدن و اهل عزم بودن و زیرک و خرد ورز بودن جمع نمی شود! لن تجتم ع الف طنه و الب طنه (۱). بطانت و پر خوری و بطین بودن با فط ن و خردمند بودن جمع نمی شود . به اندازه معتدل غذا می خورد، به اندازه معتدل می خوابد ؛ منتها مواظب چشم و گوش خودش هست، مواظب خاطرات خودش هست.
● لزوم فرا گیری سکوت و مراقبت در گفتار و نوشتار برای راهیابی به مراتب والا
بیان نورانی امام صادق (ع) وقتی به ابن نعمان سفارش می کند ، می فرماید:آیا شما دلتان می خواهد مثل بزرگان گذشته باشید ؟ بالأخره آنها راهی را طی کردند . شما فقط درس می خوانید ، تلاش و کوشش می کنید که راه نوشتن و گفتن را یاد بگیرید . آنها ۱۰ سال دوره می دیدند که راه خاموش بودن را یاد بگیرند که چگونه جلوی قلمشان را بگیرند ، چگونه جلوی زبانشان را بگیرند ، چه جور مهار کنند ، پر حرفی نکنند ، بد حرفی نکنند ، به جا حرف بزنند ، بی جا حرف نزنند . فرمود : کانوا یتعلّمون الصّمت عشره س نین (۲).
فرمود : اینها یک دوره ۱۰ ساله می دیدند که مواظب باشند ؛ زبانشان را کنترل کنند ، قلمشان را کنترل کنند ، تند نویسی نکنند ، بی جا نویسی نکنند ، بی برهان ننویسند ، بی دلیل حرف نزنند ؛ این هم کار آسانی نیست که انسان جلوی قلمش را بگیرد که کی حرف بزند ، تا پخته نشد سخن نگوید ، تا پخته نشد ننویسد ؛ نه اینکه بگوید من نمی توانم ! نه ، می تواند . این توانش را باید مضاعف بکند .
فرمود : اگر دیدی در گذشته مردان بزرگی رشد کرده اند ، برای اینکه اینها دوره دیده اند . دوره ۱۰ ساله دیدند ، کانوا یتعلّمون الصّمت ؛ سکوت ، خاموشی ، بی جا حرف نزدن ، پر حرفی نکردن ، خ لاف نگفتن ؛ نگفتن هرآنچه را که انسان میشنود ؛ کفی ب المرء ک ذباً ان یحدّ ث ب کلّ ما سم ع (۳) وقتی دوره ۱۰ ساله شان تمام شد ، فهمیدند که هر حرفی را نباید بزنند ، به جا باید سخن بگویند ؛ قلم پخته ، مطالب پخته ؛ آنوقت شروع کردند به نوشتن .
این أربعین گیری نموداری از این است ؛ این اساتید بزرگ دانشگاه این همه کتابهای عمیق علمی نوشتند ، اگر از همان اوّل شروع می کردند به پر نویسی ، این که محقق در نمی آمدند ! یا اینها که دارند تحقیق می کنند ، اگر زود دست به قلم ببرند که این دائره المعارف نمی شود! اگر سالیان متمادی محققانه روی آن کار بکنند ، بعد آن را می نویسند، می شود دائره المعارف و کتاب ماندنی و کتاب درسی . این ۴۰ روز لاأقل برای همان دوره است . این که آدم أربعین می گیرد، همین است . فرمود : این أربعین گیری ، یعنی چهله گرفتن از اوّل ذی قعده تا دهم ذی حجّه ؛ اگر انسان یک روز از این ۴۰ روز را مؤدب به آداب الهی باشد ، به همان اندازه، روزنه باز می شود.
جوشیدن چشمه های حکمت از قلب و زبان انسان أربعین گرفته اگر کسی ان شآء الله اینچنین بود ، من اصبح ل لّه أربعین یوم ، من اخلص ل لّه أربعین یوم ؛ این تعبیرات کم نیست . آنگاه تنفج ر یناب یع الح کمه م ن قلب ه علی ل سان ه (۴) آنگاه « نور الله » می شود ، در برابر آن «نار الله » ! اگر نار الله الموقد ه الّت ی تطّل ع علی الأفئ د ه (معاذ الله) برای یک عدّه ای هست ، نور الله هم برای یک عدّه ای هست . یک عدّه ای بیش از آن مقداری که متوقّع بود ، آثار علمی از خودشان گذاشتند . فرمود : چشمه های حکمت از قلب می جوشد ، بر زبان و قلم جاری می شود ؛ آنوقت این شخص می شود منشأ برکت، این راه باز است .
ما در مملکت از این فضائل کم داریم ! اینها اگر باشد ، هیچ مشکلی برای ما نیست . دیگران اینها را اسوه خود قرار می دهند ، حرف اینها در دیگران نافذ است . نه بودجه مملکت کم است ، نه آب و خاک کم است ، نه امکانات دیگر کم است ! این همه سدهائی که ساخته شده ، این همه تلاش و کوششی که شده برای خود کفائی کشور ، اینها همه برکت است، همه خدمت است . پس می شود کار کرد ! این خود کفائی ها و این سد سازی ها و هزارها برکت است ، چند جائی اش هم ویران است . امّا آن چند جای ویران و بد آموزی و بد رفتاری برای همین است که ما در جبهه درون شکست خوردیم .
● عناصر چهار گانه مشغول شدن به دنیا
اگر ما بدانیم این ۴ عنصری که همیشه رهزن ماست ، اینها را باید از خود طرد کنیم . اینها ما را به سمت خود نبرند که زیّ ن ل لنّاس حبّ الشّهوات م ن النّ ساء و البنین ، یک . و القناطیر المقنطره م ن الذّهب و الف ضّه ، دو . و الخ یل المسوّمه و الأنعام ، سه . و الحرث(۵) چهار . این زن و فرزند و آن زر و زور و آن کشاورزی های کذا و این دامداری های کذا ؛ اینها انسان را مشغول به خودش می کند . امّا اگرانسان اینها را برای جامعه و دیگران بخواهد ؛ این خیر و رحمت و برکت است .
این دهه فجری که و الفجر و لیال عشر(۶) که دهه ذی حجه است، همین است ؛ این برکات احرام حج و عمره همین است . اگر گفتند : احرام ببندید ، یک تمرینی است ؛ اگر گفتند : وارد حرم شدید ، تمرینی است ؛ اگر گفتند : هیچ حیوانی را آزار نکنید در ایام احرام ، تمرین است تا اینکه ن شآء الله انسان به جائی برسد که نور الله از قلب او طالع بشود و فضای ایران را ن شآء الله روشن کند . ...
سخنرانی آیت الله جوادی آملی در جلسه درس اخلاق در دیدار با معاونین فرهنگی ، اساتید و دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر ، طلاب و اقشار مختلف مردم ـ ۲۷ / ۹ / ۱۳۸۳

(۱) مستدرک الوسائل / ۱۶ / ۲۲۲
(۲) برداشت از : مستدرک الوسائل / ۹ / ۱۷
(۳) وسائل الشیعه / ۱۲ / ۱۸۸
(۴) برداشت از : بحار الأنوار / ۶۷ / ۲۴۹
(۵) آل عمران / ۱۴
(۶) فجر / ۱ و ۲
خوان حکمت روزهای دوشنبه وپنج شنبه منتشر می شود

منبع : روزنامه کیهان