شعله همچنان پربیننده ترین است

پالین كیل بزرگ روزی روزگاری گفته بود فقط آدم هایی هستند كه تماشاگرها را به خاطر لذت بردن از یك فیلم تحقیر می كنند و حالا در خبرها آمده كه نمایش فیلم شعله از شبكه دوم، بعد این همه سال، باز با چه استقبال عظیمی از طرف بینندگان تلویزیون روبه رو شده است. راستش خودم شعله را ندیده ام. اصلا سینمای عامه پسند هند، به جز چند نمونه اساسی اش در سال های اخیر، از جمله «عكس» و «چشم ها»، حوصله ام را سر می برد، نمی توانم نگاه كنم.
اما این باعث نمی شود كه قدرت و نفوذ آدم هایی را كه می توانند به این خوبی عناصر عامه پسند را كنار همدیگر بچینند، با دیده تحقیر نگاه كنم. این كه هنوز كه هنوز است، صنعت سینما و داستان و موسیقی نداریم، یك دلیل اش همین سطحی نگری ما نسبت به ارزش و اهمیت كلیشه ها و داستان های بازاری است، كه معمولا از طرف طبقه روشنفكر فرهیخته ما جدی گرفته نشده كه هیچ، اصلا وجود و حضورش انكار شده است. برای عینك زدن و پشت میز نشستن، باید انرژی راه رفتن و جست زدن را از خودمان بگیریم و این وسط، آن چیزی كه قربانی می شود، نیروی محركه قوی است كه در چنین محصولاتی نهفته است. اگر سینمای عامه پسند هند یا فیلمفارسی خودمان اغلب اینقدر پیش پا افتاده جلوه می كنند، به خاطر عناصر درون شان نیست، به خاطر اجرای بد و پر از بی سلیقگی است كه این كلیشه های دوست داشتنی را از ما گرفته است. به هنرمندهای غیر اسنوب و فهمیده تاریخ سینما توجه كنید كه چطور انرژی سركوب شده این محصولات عامه پسند را گرفته و به شكل متعالی آزاد كرده اند.
از سرجو لئونه بگیرید تا رابرت آلدریچ و كوئنتین تارانتینو. عناصر داستانی بنیادین فیلمی مثل «كازابلانكا»، چقدر با مثلا «قانون» آمیتا باچان فاصله دارد دیشب رفتم فیلم پنهان میشائیل هانه كه را سینما فرهنگ دیدم و هنوز گیجم. یك محصول روشنفكرانه درجه یك. اما فیلم هانه كه، همان قدر كه به دلیل ایده های سیاسی و اجتماعی اش اهمیت دارد، به این خاطر تاثیر می گذارد كه سازنده اش قبل از هر چیز، بلد است یك تریلر میخكوب كننده بسازد. تازه آن وقت است كه می نشینیم و به این نكته فكر می كنیم كه آن تصاویر ویدیویی فیلم را بالاخره كی گرفته است نكند كار بزرگترین كارگردان عالم، یعنی خداست یك داستان اخلاقی متعالی، این طوری با قالب های عامه پسند قوام می گیرد.
جماعت نشسته اند و هنوز دارند شعله را می بینند. دل مجله های روشنفكری ما به قضاوت زمان خوش بود، آن هم كه دارد به نفع رامش سیپی و شعله تمام می شود. حاصل كار ما هم شده فیلمفارسی های قلابی كه این روزها روی پرده اند. مثل هر چیز دیگری، كلیشه ها وقتی تاثیر می گذارند كه به دست كسانی به كار بروند كه به این كلیشه ها ایمان دارند.

امیر قادری

منبع : روزنامه شرق