آنچه باید درمورد امگا۳ بدانیم

شایدباشنیدن نام امگا۳ اولین چیزی كه درذهن ، تداعی می شودكپسول های زردرنگ روغن ماهی باشدكه امروزه بانام های تجاری مختلف دربازاروجود دارد اما آنچه مسلم است دانستن خواص این اسیدچرب باارزش برای ماخالی ازلطف نیست.
امگا۳ وامگا۶ ازجمله اسیدهای چرب ضروری بدن است این اسیدها ازجمله اسیدهای چربی هستندكه بدن قادربه تولیدوسنتزآنها نمی باشدوبایستی ازطریق موادغذایی تامین گردند.
تحقیقات نشان داده است باتوجه به ضروری بودن هر۲ اسیدامگا۳ وامگا۶ برای بدن بایستی نسبت امگا۶ به امگا۳ دررژیم غذایی متعادل بوده وحداكثر۱ : ۴ باشدكه عملا” این نسبت درافراد بسیاربالاتروگاهی تا ۱ :۳۰ هم میرسدباوجوداینكه مصرف امگا۶ دراغلب افراد بیشترازامگا۳ می باشد .
این امرمسلم است كه وجودهریك ازاین اسیدها به تنهایی نه تنها برای بدن مفیدنیستندبلكه باعث بروزمشكلات عدیده ای درسیستم سلامتی بدن میشوند .چنانچه تعادل این دواسیدبه هم بخورد ودررقابت این دواسیدبرسرآنزیمها امگا۶ پیروز شود فقط اسیدهای چرب امگا۶ متابولیزشده وعملا” بدن قادرنیست تاازاسیدهای چرب امگا۳ استفاده نماید. امگا۶ درروغنهای ذرت‏- آفتابگردان –تخم مرغ – مارگاین وغلات و....موجود است . امگا۶ برخلاف امگا۳ خاصیت التهابی داشته وانعقاد ولخته شدن خون راافزایش می دهد.
اسیدهای چرب امگا ۳ به سه دسته EPA و DHAوA A دسته بندی میشوند. ماهی های روغنی مانندساردین ، متن ماهیان ،قزل‌ آلا،ماكرل منبع غنی از DHA و EPA هستند. ازجمله موادغذایی عنی شده باامگا۳ می توان ازروغنها ، تخم مرغ آب میوه ها نام برد. كمبود اسیدهای چرب ضروری امگا۳ دربدن باعث ترمیم نشدن زخمها،ریزش مووضایعات پوستی ، افزایش چسبندگی پلاكت ها،تاخیردررشدنوزاد ، افزایش استعداد عفونت واختلالات عصبی رادربردارد.
● نقش امگا۳ وتاثیرات آن دربدن
▪ فشارخون
محققان دریافتندانجام ورزشها وتمرینات روزانه به صورت مرتب واستفاده ازمواد غذایی غنی ازاسیدهای چرب امگا۳ می تواند فشارخون بالا را به حالت نرمال درآورد ودركاهش وتنظیم آن موثرباشد.
▪ بیماریهای تنفسی
رژیم های غذایی سرشارازاسیدهای چرب امگا۳ به بهبودبیماریهای مزمن تنفسی كمك كرده وازعود دوباره بیماری وشدت گرفتن امراض تنفسی جلوگیری می كندبه طوریكه كودكانی كه روزانه ازاسیدهای چرب امگا۳ استفاده می كنند كمتربه بیماری های آسم وتنفسی مبتلامیشوند.
▪ پوكی استخوان
بیماری رایجی كه درافراد بالای پنجاه سال بخصوص درزنان دیده میشوداین بیماری حاصل كاهش بافت استخوانی دربدن است چنانچه تنظیم ساخت سلولهای بافت استخوانی به هم بخوردازتراكم بافت استخوانی كاسته شده واین بیماری حادث میگردد.
بااستفاده ازاسیدهای چرب امگا۳ جذب كلسیم كه درساخت استخوان نقش بسزایی دارد ازروده افزایش یافته ، سلولهای استخوانی راتحریك كرده تاكلسیم جذب شده رابهتردرخودرسوب دهند. البته نبایستی درمانهای دارویی رانادیده گرفت . درواقع اسیدهای چرب امگا۳ موجود درروغن ماهی بابلوكه كردن پروستاگلندین ها سبب استحكام استخوانها میشود.
▪ ام اس
بیماری سیستم عصبی مركزی كه درآن غشای اطراف سلولهای عصبی دچارآسیب شده وباعث بروزمشكلات حسی وحركتی فراوان دراین بیماران میشود. مصرف امگا۳ تاثیرمثبتی درتكمیل غشاء سلول داشته ومی تواندنقش مهمی رادرروندبهبوداین بیماری ایفا كند.
▪ افسردگی واسكینروفرنی
محققان دریافتندكه دربیماران مبتلابه اسكینروفرنی نسبت اسیدهای چرب غشای سلول كه درسطح سرتونین ۲ (ماده شیمیایی درمغزوناقل عصبی) نقش بسزایی دارد كاهش می یابد. باكاهش اسیدهای چرب غشای سلول ، سطح سرتونین مغزنیزكاهش یافته وباعث اختلالات روحی وروانی بسیاری افراد میگردد. میزان اسیدهای چرب موجود درغشای سلول ودرخون رابطه مستقیمی باافسردگی های كه معمولا” پس اززایمان حاصل میشوددارد.
چنانچه تحقیقات نشان میدهدمیزان اسیدهای چرب امگا۳ دربانوان بارداری كه پس اززایمان دچارافسردگی های روحی گشته اندبسیارپائین ترازحدمعمول است كه می توان این بیماری را بااستفاده ازموادغذایی سرشارازامگا۳ مانندماهی ، دانه های حبوبات –غلات سبوس دارتاحدزیادی درمان نمود.
دربیماری اسكینروفرنی فردقابلیت تشخیص بین افكاروتصورات خویش باواقعیت راندارداین افرادبه خوبی قادربه تمركزنیستندوممكن است فرددرحالتی قرارگیردكه تصوركندصداهایی رابه صورت مبهم می شنود. بدن افراد مبتلا به اسكیزوفرنی ممكن است نتوانداسیدهای چرب امگاتری ازنوع ALA رابه EPA وDHA تبدیل كند.
به گفته دانشمندان هرچه نسبت اسیدهای چرب امگا۶ درمقایسه باامگا۳ درخون افراد بیشترباشد، بیشترازعلائم افسردگی وافزایش سطح تركیبات مستعدكننده التهاب درخون رنج می برند. بطوریكه درافرادی كه ازافسردگی شدیددارند میزان امگا۳ وامگا۶ درخون آنها ۱۸ برابربوده است .
● جلوگیری ازبروز و پیشرفت سرطان :
پژوهشها نشا ن میدهد كه تعادل میان اسیدها ی چرب امگا ۳ وامگا۶ از بروز سرطا ن پروستات جلوگیری میكند .افزایش نسبت اسیدها ی چرب امگا۳ به امگا۶ در بدن مانع از رشد تومورهای سرطانی میشود و به گفته پزشكان كاهش رشد تومور به علت جایگزینی ملكولهای امگا۳ وامگا۶ وفرستادن علائمی مبنی بر تقسیم نشدن سلول است . دریافت منظم اسیدها ی چرب در مردان مبتلا به سرطا ن از پیشرفت سرطات پروستا ت جلوگیری می كند . مصرف اسیدها ی چرب علاوه بر یك عا مل جلوگیرنده از بروز سرطان می تواند كارائی شیمی در مانی در معالجه ودرمان انواع سرطانها را افزایش دهد.به گفته محققان این ماده دیواره سلولهای سرطا نی را به شدت نا پایدار كرده و آنها را در مقا بل دارو واشعه آسیب پذیر می كند.
● تاثیر امگا ۳ بر بیماریهای قلبی عروقی :
به گفته محققان مصرف ما هی یا روغن ماهی در افرادی كه دارای نا رسائی عرقی هستند ضروریست .اكثر حملات قلبی به علت ایجاد لخته خون در سرخرگها و سیاهرگها و جلوگیری از جریان منا سب خون در رگها صورت می گیرد . چربی موجود در امگا۳ ماهیان همانند آسپرین باعث رقیق شدن خون و پیشگیری از لخته شدن خون در شریانها ی تغذیه كننده قلب و سایر شریانها میشود .
● ضرورت مصرف امگا۳ در مادران باردار و كودكان :
مصرف ماهی در طول دوران بارداری امكان زایمان زودرس را تا حد زیادی كاهش میدهد . دریافت منظم اسیدها ی چرب با زنجیره بلند امگا۳ دردوران جنینی سبب محافظت از بدن در مقابل بسیاری از بیماریها میشود .جنین تا قبل از تولد DHA مورد نیاز خود را از مادر تا مین نموده و پس از تولد آن را از شیر مادر بدست می آورد .
شیر مادر به طور نسبی ۳ تا ۴ برابر بیش از هر ماده غذائی حاوی امگا۳ و امگا ۶ است . مهارتها ی اجتما عی – هماهنگی بین چشم ودست - میزان سرعت عمل و ضریب هوشی در این كودكان نسبت به كودكانی كه مادرانشان از اسیدها ی چرب استفاده نمی كنند بیشتر است .
كودكانی كه از شیر مادرانی تغذیه میكنند كه در رزیم غذائی خود از ماهی استفاده میكنند از قدرت بینائی بهتری نسبت به دیگر كودكان برخوردارند وعلت این امر ذخیره امگا ۳ در شیر مادر و انتقا ل آن به نوزاد است .
امروزه ثابت گردیده است كه استفاده از مكمل ها ی روغن ماهی میتواند در كودكا نی كه رفتارها ی بد اجتماعی از خود بروز میدهند تا حدودی تغییر ایجاد نماید .
نكته قابل توجه اینست كه با وجود نقش مفید امگا۳ در عملكرد صحیح سیستم های عصبی –تولید مثل – ایمنی –قلب و عروق - فرایندها ی بیوشیمیائی –تنظیم تقسیم سلولی – تنظیم فشار خون وكاهش التهاب ودهها عملكرد دیگر در مصرف این ماده بایستی دقت لازم را به خرج داد.
البته مصرف به اندازه امگا ۳ بسیار بی خطر است اما مصرف آن با دوز بالا سیستم ایمنی بدن را سركوب مینماید- باعث تهوع –اسهال -احساس طعم نا خوشایند در دهان شده و جذب ویتا مینهای K-A-D-E را كاهش میدهدودر بیماران دیابتی باعث بالا رفتن قند خون میشود .
افرادی كه دارای اختلالات خونی هستند یا از داروهای رقیق كننده خون استفاده می كنند با توجه به نقش امگا ۳ در رقیق سازی خون بایستی از استفاده زیاد از این ماده پرهیز نماینند .همچنین افرادی كه دارای فشار خون بالا و كنترل نشده هستند باید در مصرف آن احتیاط به خرج دهند .

اشرف السادات میراحمدی
كارشناس طرح و برنامه
اداره كل شیلات استان تهران
منابع و ماخذ
متون غیرفارسی :
http://www.oznet.k-state.edu/humannutrition/omega۳.htm
http://www.consumerlab.com/results/omega۳.asp
http://www.webdehogar.com/salud-familiar/۰۵۰۵۲۰۰۴.htm
http://www.umm.edu/altmed/articles/omega-۳-۰۰۰۳۱۶.htm
http://www.women-health-questions.com/omega۳fishoilpills.html
http://www.mercola.com/article/omega۳.htm
http://www.knowledgeofhealth.com/report.
http://www.mdsupport.org/library/omega۳.html
http://www.squidoo.com/omega۳-flaxseeds/
منبع اقتباس شده :
http://www.iranian.be/news/۲۰۰۵/۱۰/۰۰۱۲۱۰.htm

منبع : پایگاه اطلاع رسانی شیلات ایران