کروم، امید دیابتی‌ها

کروم فلزی است که به اشکال آلی و غیرآلی موجود است.برای اولین بار در سال ۱۹۵۴ برای کروم نقش زیستی پیشنهاد شد تا سال ۱۹۷۷، کروم به عنوان ماده مغذی ضروری شناخته نمی‌شد تا اینکه در بیمارانی که تغذیه کامل وریدی می‌شدند اختلال متابولیسم گلوکز مشاهده شد که با مکمل کروم بهبود می‌یافت.
● فرآیندهای متابولیکی کروم
جذب کروم آلی و غیرآلی مانند سایر مواد معدنی متفاوت است.کروم آلی به سهولت جذب می‌شود، اما به سرعت از بدن عبور می‌کند. اگزالات موجود در برخی سبزیجات جذب کروم را افزایش می‌دهد. جذب کروم در حیواناتی که کمبود آهن دارند بیشتر از حیواناتی است که آهن کافی دارند. این نکته نشان می‌دهد که مسیر جذب آهن و کروم شباهت‌هایی دارد.
با دریافت غذایی ۴۰ میکروگرم یا بیشتر کروم در روز، جذب به حد ثابتی می‌رسد و در همان حد باقی می‌ماند و با دریافت اضافی دفع ادراری افزایش پیدا می‌کند تا تعادل برقرار شود. نوع قند (کربوهیدرات) مصرفی نیز در جذب آن موثر است.
نشاسته بیش از قندهای دیگر جذب را افزایش می‌دهد. کروم غیرآلی به طور عمده از طریق کلیه دفع می‌شود و مقدار کمی نیز از طریق صفرا، عرق و حتی مو نیز دفع می‌گردد. کروم آلی از راه صفرا دفع می‌شود. ورزش شدید، جراحت بدنی، یا افزایش دریافت قند ساده منجر به افزایش دفع کروم می‌گردد.
● اعمال کروم
کروم عملکرد انسولین را تقویت می‌کند و بنابراین بر متابولیسم کربوهیدرات، لیپید و پروتئین اثر می‌گذارد. اگر چه ماهیت شیمیایی رابطه بین کروم و فعالیت انسولین هنوز روشن نشده است، اما در بیماران مبتلا به دیابت غیروابسته به انسولین (نوع دو) کروم ممکن است اثر مفیدی بر سطوح تری‌گلیسرید سرم داشته باشد.
کروم ممکن است سنتز مولکولی را که عملکرد انسولین را تقویت می‌کند، تنظیم نماید. همچنین کروم مانند روی، احتمالا در تنظیم بیان ژن نقش دارد. در مورد نقش کروم در حیوانات نسبت به انسان اطلاعات بیشتری در دست است.
کروم جزئی از عامل تحمل گلوکز (GTF) هست که حاوی اسیدهای آمینه و اسید نیکوتینیک نیز هست. GTF در برداشت کافی انسولین توسط دیواره سلول شرکت دارد. بنابراین کروم برای متابولیسم مطلوب گلوکز لازم است. شرکت در سنتز اسیدهای چرب،‌کلسترول و RNA از اعمال دیگر کروم است.
● منابع کروم
بدن افراد بزرگسال دارای حدود پنج میلی‌گرم کروم است که بیشترین غلظت آن در عضله، چربی و پوست وجود دارد. مقدار دریافت کافی توصیه شده کروم برای مردان ۹ ساله و بالاتر ۲۵ تا ۳۵ میکروگرم در روز و برای زنان در همان سنین ۲۱ تا ۲۵ میکروگرم در روز است.
مخمر آبجو، صدف،‌ جگر و سیب‌زمینی مقادیر زیادی کروم دارند. تصفیه گندم موجب جدا شدن کروم همراه با جوانه و سبوس می‌گردد و تصفیه شکر کروم را به بخش ملاس منتقل می‌کنند. به‌طور کلی کروم به‌ویژه در دانه‌های کامل (تصفیه‌نشده) و گوشت وجود دارد. پنیر، قارچ خوراکی و آلو دیگر منابع آن هستند.
روش تهیه غذا در منزل یا صنایع می‌تواند عامل مهمی برای دریافت باشد.
برای مثال ظروف استیل حاوی کروم هستند و اگر مواد غذایی اسیدی در این ظروف حرارت داده شوند مقداری از کروم ظرف وارد غذا می‌شود.شیر مادر حاوی ۳ تا ۸ نانومول در لیتر کروم است که کمتر از مقدار توصیه‌شده دریافت برای شیرخواران است.
● کمبود و مسمومیت کروم
کمبود کروم منجر به مقاومت به انسولین و برخی اختلالات لیپیدی می‌شود که با مکمل کروم بهبود می‌یابند. افرادی که غذاهای معدود و بسیار تصفیه‌شده مصرف می‌کنند، افرادی که به مدت طولانی به سوء جذب مبتلا باشند و کسانی که تغذیه وریدی می‌شوند در معرض خطر قرار دارند. دریافت زیاد کروم برای کسانی که مقاوم به انسولین هستند (دیابت نوع ۲) سودمند است.
ولی کروم نمی‌تواند جایگزین انسولین‌درمانی در بیماران مبتلا به دیابت وابسته به انسولین (نوع یک) شود. نشانگان کمبود کروم در حیوانات شامل اختلالات رشد، ‌افزایش غلظت کلسترول و تری‌گلیسرید سرم، افزایش بروز پلاک‌های آئورتی، جراحات قرنیه و کاهش باروری است.مسمومیت با کروم غذایی گزارش نشده است، اما مصرف مقادیر بالای مکمل پیکولنیات کروم توسط ورزشکاران و وزنه‌برداران منجر به برخی آثار مضر به ویژه جراحات پوستی شده است.

محمدعلی پازوکی‌مهر

منبع : روزنامه تهران امروز