بررسی مایوفونها و خصوصیات بستر در دریای خزر (آبهای گیلان)

مایوفونا گروه بزرگی از موجودات ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ میکرونی بستر اقیانوسها و دریاها را تشکیل می دهند که نقش بسیار مهمی در شبکه های غذایی بین میکروارگانیزمها و ماکروفونا ایفا می کنند. ۸۲ درصد از آنها در ۳ سانتیمتر سطح بستر حضور دارند.
این بررسی در نیمه دوم سال ۱۳۷۰ در اعماق ۱۰،۲۰،۵۰ و ۱۰۰ متر در ۳۰ خط عمود بر ساحل دریای خزر منطقه گیلان انجام گرفت. نمونه برداری از بستر دریا با استفاده از گراب با سطح پوشش ۰.۱ مترمربع انجام گرفت. سپس بوسیله استوانه ای به قطر و ارتفاع ۳ سانتیمتر نمونه برداری از رسوبات انجام شد. همچنین نمونه برداری از رسوب جهت تعیین مواد آلی و دانه بندی انجام گرفت. جداسازی و شناسایی مایوفونا در آزمایشگاه انجام گرفت.
نتایج نشان داد که Ostracoda, Nematoda, Bivalvia و Copepoda گروههای غالب از ۱۲ گروه نوری را تشکیل می دهند که از میان آنها Bivalvia و Foraminifera بیشترین فراوانی را داشتند. نتایج چون کرکسال والیس نشان داد که در هر یک از اعماق چهارگانه، فراوانی موجودات نیز با یکدیگر تفاوت معنی دار داشته است. عمق ۲۰ متر از بیشترین تعداد مایوفون برخوردار بوده است و با افزایش عمق در ۵ و ۱۰۰ متر از فراوانی آنها کاسته می شود.
میانگین تراکم مایوفونا از ۴۹۸ ± ۸۲۵ عدد در۱۰ سانتیمتر مربع در عمق ۱۰۰ متر تا حداکثر میانگین ۳۷۲۴۸ ±۲۹۳۱۵ عدد در ۱۰ سانتیمتر مربع در عمق ۲۰ متر متغیر بوده در حالیکه تراکم از حداقل ۸۰ تا حداکثر ۱۳۳۳۸۲ عدد در ۱۰ سانتیمتر مربع متغیر بوده است.
خصوصیات بستر نشان داد که میانگین مواد آلی در عمق ۵۰ متر بیشترین و در عمق ۱۰ متر کمترین مقدار را دارا بوده است. همچنین وضعیت دانه بندی بستر در ۴ عمق نشان داد که اعماق چهارگانه از وضعیت تقریبا مشابهی برخوردار بوده و سیلت بخش اعظم دانه بندی را تشکیل می دهد.
از همپوشانی نقشه فراوانی موجودات و نقشه های مواد آلی مشخص گردید که بیشترین فراوانی مایوفونا مواد آلی با مقادیر متوسط ۴ تا ۸ درصد دیده می شود. همچنین یک رابطه منفی بین مقادیر سیلت و فرا مایوفونا وجود داشته است.

علیرضا میرزاجانی
اسماعیل یوسف زاد
مصطفی صیادرحیم
شهرام عبدالملکی

منبع : پایگاه اطلاعات علمی