قدرت اژدها در اقتصاد جهانی

پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق، به عقیده بسیاری از صاحب نظران، جهان دو قطبی به جهان یك قطبی با محوریت امریكا تبدیل شده است.
امریكا در بیست سال گذشته با به رخ كشیدن قدرت نظامی خود و لشكركشی های متعدد قصد دارد همچنان به عنوان تنها قطب مطرح جهانی باقی بماند ولی ظاهراً اقتصاد چین و نیز مدیریت سیاسی و اقتصادی حاكم بر این كشور در سكوت كامل و بدون هیاهو در حال تصاحب بازارهای سنتی و همچنین بازارهای بكر و در حال رشد جهان همچون آفریقاست.
آیا عقب نشینی امریكا در مقابل اقتصاد چین اولین نشانه های فروپاشی و نابودی تنها قطب باقیمانده و در عین حال پر ادعای جهان است؟
در حالیكه امریكایی ها هر روزه مبالغ بیشتری را برای تهیه نفت و گاز مورد نیاز خود می پردازند، چینی ها بیش از پیش اقدام به سرمایه گذاری در منابع نفتی و سایر منابع انرژی در سراسر جهان و بویژه دركشورهای افریقایی، امریكای جنوبی و خاورمیانه كه از نظر امریكا حكومتهای سركش نامیده می شوند می نمایند.
در حال حاضر ایالات متحده بزرگترین مصرف كننده انرژی در جهان است ولی چین از نظر سرعت رشد مصرف مقام اول را به خود اختصاص داده است.
این موضوع باعث ایجاد رقابت مستقیم بین امریكا و چین جهت اكتشاف و یافتن هر منبع جدیدی از نفت خام، گاز طبیعی و اورانیوم می شود و این به غیر از منابع فعلی است كه تولید كنندگان سودجو در پی چنگ اندازی بر آنها هستند.
منابع جدید انرژی كه چین به آنها دست می یابد به طور فزاینده ای در كشورهایی است كه امریكا روابط خوبی با آنها ندارد و بسیاری از آنها مانند سودان، چاد و جمهوری كنگو كه در افریقا قرار دارند كشورهایی هستند كه از نظر امریكا حقوق بشر در آنها رعایت نمی شود و مقادیر زیادی از این انرژی نیز توسط حكومتهایی مانند جمهوری قزاقستان در آسیای میانه و كشور میانمار در آسیای جنوب شرقی تحت كنترل قرار دارد كه آنها نیز از نظر امریكا حكومتهای مستبد محسوب می شوند.
دستیابی به منابع انرژی از آن نوع بازی هایی است كه همیشه یك طرف آن برنده و طرف دیگر بازنده است و هر منبع جدید انرژی كه در اختیار اقتصاد پر شتاب چین قرار می گیرد برای دیگران غیر قابل دستیابی است.
همین ناسازگاری امریكا با كشورهای دیگر باعث شد كه در بهار امسال قیمت هر گالن بنزین در این كشور به ۴ دلار برسد.
دان ژوا كارشناس ارشد و تحلیل گر گروه نظارت ceb، در پكن معتقد است كه چین به چهار علت به عنوان شریك و همكار مورد علاقه كشورهای افریقایی و آسیای مركزی قرار گرفته است :
۱) تقاضای رو به افزایش چین باعث افزایش محصولات آنها كه به طور عمده مواد خام مانند نفت، روی و مس است می شود.
۲) چین برای عقد قرارداد با آنها هیچ معیاری را برای شفافیت سیاسی یا اصلاحات اقتصادی این كشورها در نظر نمی گیرد.
۳) چین برای قرارداد با آنها مشكلات مربوط به حقوق بشر در این كشورها را نادیده می گیرد.
۴) چین علاوه بر سرمایه گذاری تجارت اعزام نیروی كار ماهر و فروش تسلیحات نظامی از نظر سیاسی نیز به علت داشتن حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل از آنها حمایت می كند.
با اینكه خاطرات مربوط به قدرتهای امپریالیستی پیشین مانند بلژیك، ایتالیا، هلند، انگلستان و فرانسه در افریقا رو به فراموشی است، تلاش چین برای دستیابی به منابع نفتی آفریقا آن را به ابرقدرت استعماری جدیدی در این منطقه تبدیل كرده است.
حجم مبادلات تجاری چین با قاهره افریقا از ۱۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۰ به ۷/۳۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۵ افزایش یافت.
بر اساس تحقیق ceb دارایی های چین در این منطقه بدین شرح است:
▪ سودان:
چین ۴ میلیارد دلار در این كشور سرمایه گذاری كرده و عقیده بر این است كه سودان دارای بزرگترین منابع نفتی بهره برداری نشده در افریقاست.
شركت نفتی ملی چین چهل درصد از سهام یك شركت بزرگ نفتی به نام نیل پترولیوم را كه صاحب میدانهای نفتی، خطوط لوله، یك پالایشگاه بزرگ و یك بندر است در اختیار خود دارد.
سال گذشته، چین بیش از نیمی از صادرات نفتی سودان را خریداری كرد در حالیكه این میزان كه حدود ۲۰۰ هزار شبكه در روز است فقط ۶ درصد از صادرات نفتی چین را شامل می شود.
▪ نیجریه:
این كشور با اینكه بزرگترین تولید كننده نفت افریقاست ولی تا همین اواخر تامین كننده نفتی مهمی برای چین محسوب نمی شد. اما ماه گذشته شركت نفتی cnoocچین۴۵ درصد از سهام میدان نفت و گاز نیجریه را به قیمت ۲۷/۲ میلیارد دلار خریداری نمود ضمن اینكه با پرداخت مبلغ ۶۰ میلیارد دلار موفق شد ۳۵ درصد از مجوز اكتشاف درniger deltaرا نیز به دست آورد.
چین به طور فزاینده ای به یك شریك مناسب برای حكومتهای بلند پرواز امریكای لاتین كه قصد دارند با در آمد های نفتی و معدنی خود تانك و مسلسل بخرند تبدیل شده است.
دولت بوش با چینی ها مذاكراتی را انجام داده كه آنها را تشویق كند از آموزش نیروهای نظامی كشورهای امریكای جنوبی دست بكشند.
منطقه ای كه به طور باور نكردنی از نظر معادن فلزات، انرژی و كشاورزی تا این حد غنی است، از نظر فكری در پی قطع روابط سنتی خود با ایالات متحده و ایجاد رابطه با خریدار جدیدی است كه كمتر در امور آنها مداخله می كند و این موضوع در حال تبدیل شدن به مشكلی برای امریكاست. در حال حاضر چین با پشت سر گذاشتن اروپا دومین شریك تجاری بزرگ امریكای لاتین است.
از سال ۲۰۰۱ الی ۲۰۰۶ صادرات این منطقه به چین بیش از ۵۰۰ درصد افزایش یافت.
رییس جمهور چین فقط در سال ۲۰۰۴ اسنادی را به ارزش ۱۰۰ میلیارد دلاری برای ۱۰ سال آینده امضا كرده است.
موارد اصلی گسترش روابط چین با كشورهای این منطقه را چنین عنوان می كند:
▪ برزیل:
بزرگترین كشور امریكای جنوبی ضمن صادرات سنگ معدنی آهن، سویا، پنبه، نفت و شكر به چین در توسعه و ساخت ماهواره و تجهیزات هوافضایی نیز با این كشور مشاركت دارد.
چین به برزیل قول داده در كوتاه مدت ۱۰ میلیارد دلار دیگر در این كشور سرمایه گذاری كند.
▪ آرژانتین:
چین با امضای موافقت نامه هایی طی ۱۰ سال آینده ۲۰ میلیارد دلار در این كشور سرمایه گذاری خواهد كرد.
شركت cnooc در حال توسعه یك میدان ساحلی در این كشور است.
▪ ونزوئلا:
این كشور سومین تامین كننده مهم نفت ایالات متحده می باشد ولی مناقشات سیاسی و اجتماعی موجود بین دو كشور باعث شده هوگوچاوز رییس جمهور ونزوئلا در پی یافتن یك شریك جایگزین باشد.
وی قصد دارد با دو برابر كردن صادرات نفت خود به چین آن را به ۳۰۰ هزار بشكه در روز برساند.
این میزان یك پنجم ۵/۱ میلیون بشكه ای است كه در حال حاضر ونزوئلا به امریكا صادر می كند. چینی ها در حال خرید سهام چندین میدان نفتی در ونزوئلا هستند و در این صورت این فرصت از دست مصرف كنندگان امریكایی خواهد رفت.
▪ اكوادور:
این كشور یكی از سه تامین كننده اصلی نفت ایالت های غربی امریكا می باشد.
چینی ها تاكنون فقط یك میدان نفتی را در این كشور خریده اند ولی درحال مذاكره برای خرید تعداد بیشتری از میدانهای نفتی هستند.
این گزارش در ادامه تحلیل خود، به تلاشهای چین برای افزایش سرمایه گذاری و مبادلات تجاری با كشورهای خاورمیانه اشاره می كند: هو جین تائو رییس جمهور چین در سال جاری دو بار به عربستان سعودی سفر كرده است.
در حال حاضر عربستان كشوری است كه امریكا نظر مثبتی به حكومت آن ندارد و از نظر چین ،عربستان كشوری است كه قصد كاهش وابستگی خود به روابط با امریكا را دارد.
رییس جمهور چین یكبار در ماه ژانویه به عربستان سفر كرد و ماه گذشته نیز در بازگشت از واشنگتن به عربستان رفت و در مورد فروش تسلیحات و انتقال فن آوری های پیشرفته با مقامات این كشور مذاكره كرد.
چین یك هشتم نفت وارداتی خود را از عربستان تامین می كند و حجم مبادلات دو طرف با ۹ برابر افزایش نسبت به سال ۲۰۰۰ به ۱۴ میلیارد دلار رسیده است.
همان طور كه انتظار می رود ایران دارای بزرگترین رشد مبادلات و همكاریها با چین در بین كشورهای منطقه خاورمیانه است.
رییس جمهور چین متعهد شده است برای توسعه یك میدان نفتی بزرگ در ایران بین ۷۰ تا ۱۰۰ میلیارد دلار هزینه كند.
یك پنجم مبلغ این قرارداد شامل یك سفارش خرید ۲۰ میلیارد دلاری گاز طبیعی مایع شده كه در طول ۲۵ سال از ایران می شود.
شركت چینی دیگری در حال ساخت شبكه فیبر نوری این شهر و شركتهای دیگری نیز در حال ساخت كارخانه های خودروسازی و وسایل الكترونیكی می باشند.
احتمالاً مدت زیادی طول نخواهد كشید كه ایران به بزرگترین منبع واردات نفت چین تبدیل شود.
روابط سیاسی و اقتصادی دو كشور در تضاد مستقیم با سیاست های ایالات متحده می باشد.
این گزارش به بررسی روابط چین و جمهوری آسیای میانه می پردازد: جمهوری های آسیای میانه كه سابقا جزو اتحاد جماهیر شوروی بودند علاقه زیادی برای گسترش روابط خود با چین دارند.
آنها روزانه حدود ۵۰۰ هزار بشكه نفت را از طریق خطوط و تانكرهای نفتكش به چین ارسال می كنند.
توسعه میدانهای انرژی این كشور توسط امریكا، اروپا و روسیه این شانس را به این كشور داد تا تولید ناخالص داخلی خود را به ۵۶ میلیارد دلار برساند.
قزاقستان با استان بزرگ «شین جیان» چین هم مرز است و مبادلات تجاری خود با این كشور را نه فقط در زمینه نفت و گاز بلكه در زمینه سیمان و كالاهای تولیدی كوچك نیز به سرعت گسترش داده است.
البته چین كشورهای دموكراتیك را نیز در لیست سرمایه گذاریهای خود گنجانده است.
این گزارش در پایان تحلیل خود چنین نتیجه گیری می كند به رغم فشارهای ایالات متحده چین هنوز هیچ نرمشی برای تغییر در روابط خود با كشورهایی كه از نظر امریكا خشونت طلب و سر كش محسوب می شوند از خود نشان نداده است.
ضمن اینكه سیاستمداران امریكایی نیز در مورد مشاركت شركت های امریكایی در پرداخت رشوه و دلالی اسلحه كه تبدیل به یك رسم مودبانه برای برقراری روابط تجاری با كشورهای حاره ای شده است واكنشی از خود نشان نمی دهند.

منبع : روزنامه جوان