در ستایش اقتصاد

«فردریک فون هایک» اقتصاددانی که در سال ۱۹۵۴ جایزه نوبل اقتصاد را دریافت کرد می گوید: «در دنیای مدرن اگر کسی اقتصاد نداند بقیه چیزها را هم نمی داند». این بدان معنا نیست که اگر کسی اقتصاد را بداند «همه چیزدان» می شود، بلکه به گفته بزرگمهر حکیم «همه چیز را همگان دانند و همگان هنوز از مادر نزادند.»
گفته «هایک» ناظر بر این موضوع است که دنیای جدید بیش از آن که ساخته و پرداخته فلاسفه، اندیشمندان و هنرمندان باشد زاده ذهن اقتصاددانانی است که به «تقسیم کار»، «توزیع درآمد»، «انباشت سرمایه» و «سود و زیان» و «دستمزد» و ‎/‎/‎/ اندیشیده اند. از این نظر انسان در اقتصادی ترین قرن تاریخ زندگی می کند.در تاریخ تمدن بشر زمانی را نمی توان سراغ گرفت که انسان به لحاظ اقتصادی به چنین غنا و ثروتی دست یافته باشد. اگر گفته شود قرن جدید قرن اقتصاددانان است کسی نباید خرده بگیرد. شاید این را نوعی اغراق تاریخی بدانیم ولی نقش برجسته اقتصاددانان در هدایت زندگی جوامع به سمت رفاه، آسودگی و توسعه بیشتر را نمی توان انکار کرد. از یاد نبریم که هدایت «پول» به عنوان اصلی ترین عامل فعالیت حیات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جوامع در جهت منافع اکثریت، برعهده همین جماعت بوده است.
با این وصف تاریخ - چه در جهان و چه در ایران- به این قشر که «مرجع اجتماعی» نیز هستند یک «بدهی» کوچک دارد و آن این که روزی را به نامشان ننهاده اند. در ایران و جهان هر روزی را اسمی و هر گروهی را به روزی خوانده اند. روز پزشک، روز معلم، روز پرستار، روز بیمه، روز صادرات، روز جهانگردی، روز اولیا و مربیان، روز آتش نشانی، روز دامپزشکی، روز استاندارد، روز کتاب، روز پژوهش، روز حمل و نقل، روز خانواده، روز وقف، روز درختکاری، روز مهندسی و.‎/‎/ روزهای بسیاری که نام های زیادی را با خود همراه کرده اند اما در این میان اقتصاددانان که تأثیر ی این چنین ژرف بر زندگی مردم نهاده اند وانهاده شده اند.سهم کل اقتصاددانان و اقتصاد خوانده ها در ایران، از نام و یاد اجتماعی تنها به روز اول آبان که روز «آمار و برنامه ریزی» است بسنده شده و «قناعت» گردیده است.
گویی تاریخ هم با اینان از سر شوخی و مطایبه وارد شده و «قناعت» را با آنها دمساز و همراه کرده است زیرا «قناعت» شاه بیت «انباشت» سرمایه و انباشت سرمایه کلید توسعه ملی است.با این حال اگر روز «آمار و برنامه ریزی» را روز کل اقتصاد بدانیم بیراه نرفته ایم و بادیه بپیموده ایم زیرا برنامه و برنامه ریزی برای نیل به توسعه در ایران بیش از هر گروه و مرجع اجتماعی دیگر تحت تأثیر و نفوذ اقتصاددانان بوده است. این موضوع را می توان هم نقطه ضعف و هم قوت برنامه های توسعه در ایران قلمداد کرد. نقطه ضعف است از آن جهت که توسعه تنها اقتصادی نیست و ابعاد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نیز دارد و نقطه قوت است از آن نظر که لااقل برنامه ها در یک چارچوب کلی قابل تحلیل و بررسی است. اگر چه اقتصاددانان به لحاظ شم صنفی عادت به «کمی» کردن پدیده ها دارند و مفتون اعدادند و در جاذبه رقم ها می زیند ولی همین روش خود حکایت از پیگیری یک خط فکری قوی در طول سال های متعدد و مختلف دارد و مانع از هرج ومرج برنامه ای و توسعه ای شده است.
این البته سزاوار ستایش است چنان که اقتصاددانان سزاوار ستایش اند. به طور قطع و بدون شک «ایران امروز» با همه کاستی ها و نواقص حقیقی و احتمالی، درست یا نادرست، خوب یا بد، چار و ناچار، ساخته و پرداخته برنامه های توسعه و آن نیز دسترنج و یا دست پخت اقتصاددانان است. اگر نبود چنین دستمایه ای شاید این سرزمین حتی از حداقل های ممکن هم برخوردار نمی شد. چنین زحمتی اگر چه بی مزد نبوده ولی «بی مرحمت» اجتماعی نیز نباید باقی بماند.سزاست که روز «آمار و برنامه ریزی» را فرصتی برای گرامیداشت همه اقتصاددانان و اقتصادخوانده هایی که «درد مردم» دارند، دانست.

منبع : روزنامه اعتماد