تراژدی هزاره سوم

روز اول دسامبر (دهم آذرماه) هرسال روز جهانی پیکار با ایدز نامگذاری شده است. در این روز به جهانیان هشدار داده می شود که در برابر این بیماری واگیردار و خطرناک از خود مراقبت کنند. آنها می گویند: آموزش و گسترش اطلاعات درباره بیماری با ایدز باید در صدر اولویت ها قرار گیرد و مردم باید بدانند اپیدمی ایدز کلیه خانواده ها را در معرض خطر قرار می دهد که طی۸ سال گذشته میزان مرگ و میر ناشی از بیماری ایدز در ۱۸ کشور اروپائی بیش از ۸۰ درصد کاهش یافته است، درمناطق فقیر جهان، به علت پائین بودن سطح دانش و آگاهی‎ها مردم در مورد راههای پیشگیری از ابتدا به ایدز این بیماری روبه گسترش است. وقتی ویروس وارد بدن شد، ۶ ماه تا یکسال، آرام و فعال در قسمتی از بدن استراحت می کند و در این مدت هیچ حالتی در شخص به وجود نمی آورد. حتی ممکن است شخصی بی خبر از آلودگی خود باشد. اما همین شخص به آسانی می تواند ناقل ویروس به دیگران باشد. یعنی بدون اطلاع از بیماری خود، در حال انتقال این بیماری به دیگران است. بیماری ایدز یک بیماری ویروسی است که از راه انتقال ویروس به داخل بدن فرد نفوذ و آن را مبتلا می کند. تفاوت این بیماری با سایر بیماری ها این است که پس از گذشت سالها هنوز هیچ دارویی وجود ندارد که در اختیار مبتلایان گذاشته شود. این بیماری علاوه بر رابطه جنسی و خونی از طریق سرنگهای یکبار مصرف نیز قابل انتقال است. به عبارت دیگر اگر فرد معتاد به بیماری ایدز مبتلا باشد و سرنگ مورد استفاده خود را به معتاد دیگری بدهد آن معتاد را نیز آلوده خواهد کرد.
وقتی برای نخستین بار مواردی از بیماری «ایدز» در بین جوانان منحرف و هم جنس باز از ایالات متحده آمریکا به چشم خورد پیشنهاد شد که این پدیده، به عنوان «نقص ایمنی اکتسابی» مربوط به همجنس بازان نامیده شود متعاقب این پیشنهاد، رسانه های گروهی ایالات متحده با سر و صدا و جنجال، فراوان جهانیان را از ظهور یک بیماری مرگبار در میان گروه هم جنس بازان آگاه کردند. ولی این همه واقعیت نبود « ایدز» اکنون یک واقعیت وحشتناک اجتماعی در سراسر جهان است و به دلیل بی توجهی به اصول پیش گیری از بیماری ایدز طی سالهای آینده، شاهد بحران بزرگی در این زمینه باید باشیم که شاید اختصاص همه بودجه وزارت بهداشت کشور برای غلبه بر آن کافی نباشد!
● «تاریخچه ایدز»
برای اولین بار در سال ۱۹۸۱ در شهر لوس آنجلس نمونه هایی از این بیماری مشاهده شد. مردان جوانی که با غده‎های عجیب در قسمت های مختلف بدن و علایم ناشناخته که به مرگشان منجر می شد.
به تدریج روشن شد که بیشتر مبتلایان به این بیماری هولناک مردان هم جنس باز هستند به همین سبب در ابتدا این بیماری را طاعون هم جنس بازان نامیدندو بعد ها این بیماری در سال ۱۹۸۲به بیماری ایدزکه مخفف Acgui red Immune Deficiency Syndrome می باشدتغیر نام داد .
تعریف بیماری ایدز از طرف مرکز کنترل بیماریها (CDC) امریکا درسال ۱۹۸۲ ارائه شد.
در سال ۱۹۸۵ تعریف ایدز تغییراتی پیدا کرد. ویروس HIV-۲ در آفریقای غربی در ۱۹۸۶ کشف شد. داروی Zido rudinc روی موارد پیشرفته HIV در۱۹۸۷ مورد استفاده قرار گرفت. برای دومین بار تعریف ایدزدر ۱۹۸۷ نیز تغییریافت . در سال ۱۹۹۰، داروی Zido rudinc برای درمان مراحل A مجوز گرفت. این دارو برای اولین بار در ۱۹۹۰ تجویز گردید و از آن زمان به بعد نیز تغییرات دیگری یافت .
● ویروس HIV:
HIV عامل بیماری نقص ایمنی اکتسابی (AIDS)، ویروس است که یک نوکلئوکپسید حاوی RNA یک آنزیم ترانس کریپتاز معکوس و پروتئین P۲A و غلاف نوکلئو پروتئین های متعدد مانند GP۱۲۰ دارد. این ویروس به سلولهای میزبان. گیرنده های CD۴ در غشاء سلول را از طریق گلیکو پروتئین GP۱۲۰ به آن متصل و واردمی گردد. بنابراین سلولهای با گیرنده CD۴ شرایط لازم را برای ویروس دارند. این سلولها عبارتند از : سلولهای thclper، سلولهای لانگرهانس پوست، سلولهای مونوسیت و بالاخره سلول های گلیال، ویروس بعد از سلول، به کمک آنزیم reversc transcriplase خود را در DNA می سازد.
و این DNA ابتدا به شکل حلقوی در آمده سپس به هسته سلول میزبان مهاجرت می کند و جزئی از میزبان می گردد. همگام با تکثیر سلول، آن تکثیر یافته و ویروس RNA ژنوم و m RNA رامی سازد و متعاقباً اجزای تشکیل ویروس نیز از کد ارائه شده توسط این روند همگی جمع و جور میشود و ویروس کامل را تشکیل می دهند که با متلاشی کردن سلول، از آن خارج و سایر دارنده CD۴ را گرفتار و آلوده می کند . در نتیجه کاهش سلولهای لنفویست آلوده در جریان تکثیر ویروس، عوارضی پیدا شده و با افزایش تعدادویروسها به عفونتهای فرصت داده و بالاخره ویروس ها ظاهر می شوند.
● علل مبتلا شدن به بیماری
ویروس ایدز به طور عمده با یک نوع ویژه از گلبولهای سفید موسوم به T۴ و نیز برخی از سلولهای مغز و یک یا دو نوع سلول دیگر می تواند تماس برقرار کند، هنگامی که ویروس ایدز با یکی از این نوع سلولها تماس برقرار کند، غشاء بیرونی ویروس می ترکد و اطلاعات درون آن به طور ناگهانی به درون سلول تزریق می شود ودر ظرف چند دقیقه اطلاعات ورودی ویروس توسط سلولهای میزبان خوانده می‎شود و پیغام به هسته مرکزی یا به مغز سلول منتقل می گردد .
سلولی که اطلاعات جدید مربوط به ویروس را دریافت نموده کاملاً طبیعی و بدون عیب به نظر می رسد و ممکن است برای مدت چند سال نیز کاملاً حالت طبیعی خود را حفظ کند. در ظرف این مدت گلبولی که اطلاعات اضافی ویروس ایدز را دریافت کرده است در جریان خون گردش می کند و سلولهای جدیدی که از تقسیم آن حاصل می شود نیز در هسته مرکزی خود حاوی پیامهای این ویروس می باشند.
دو الگوی متفاوت از عفونت ویروس HIV در جهان ملاحظه شده است. الگوی نخست در افراد هموفیل، بیماران گیرنده خون، همجنس بازان و معتادان به مواد مخدر که این الگو در آمریکا، اروپا و بخشی از آسیا و آمریکای لاتین گسترش یافته است. الگوی دوم نزد کسانی یافت می شود که غرایز جنسی خود را از طریق فحشاء پاسخ می گویند یا به دلایل مختلف به فحشاء آلوده شده اند الگوی اخیر در شرق و در جنوب آفریقا جمعیت های زیادی را آلوده کرده است. عامل شیوع ایدز در ۱۱۴ کشور جهان تزریق مواد مخدر با سرنگ و سوزن آلوده است که ایران نیز جزء این کشورها است همچنین ۱۰% از مبتلایان به ایدز در کشور از طریق آمیزش جنسی و بسیاری از موارد از طریق شریک جنسی دائمی انتقال یافته است .که این سهم آموزش وسیع برای جوانان و خانواده ها را می طلبد. بیشترین آمار مبتلایان به ایدز در جهان در بین گروههای سنی ۱۸ تا ۴۹ سال دیده شده است. به گزراش سازمان یونیسف و سازمان جهانی مبارزه با ایدز، اکثر جوانان در آستانه سن بلوغ با نحوه حفاظت از خود در برابر بیماری ایدز نا آشنا هستند. این گزارش حاکی از این است که به رغم اینکه دوران بلوغ به عنوان حساسترین زمان در زندگی هر فرد محسوب می شود اما اغلب جوانان در این مقطع هیچ گونه اطلاعاتی در مورد نحوه انتقال ویروس HIV ندارند. بر اساس اطلاعات ارائه شده از سوی یونیسف تحقیقات در ۶۰ کشور نشانگر آن است که بیش از ۵۰% افراد ۲۴-۱۵ ساله در مورد راههای انتقال ویروس ایدز اطلاعات نادرستی دارند که این خود شاخص هشدار دهنده ای مبنی بر عدم دسترسی جوانان به اطلاعات صحیح در مورد این بیماری مهلک است.
در حال حاضر احتمال انتقال عفونت HIV-۱ از طریق فرآورده های خونی به حداقل رسیده زیرا از سال ۱۹۸۵ به بعد Scveening خون از نظر آنتی بادی ضد HIV در افراد دهنده خون انجام می گیرد و خونهای سروپوزیتو، به دور ریخته می شود.
به طور کلی می توان راههای ابتلاء به ایدز را عوامل زیر دانست:
۱) آلودگی جنین قبل از تولد: نوزاد یک زن آلوده ۵۰% احتمال دارد که به این بیماری مبتلا شود.کلاً ریسک آلودگی نوزاد (جنین – قبل از تولد و پس از تولد ) نیز ۵۰% است.
۲) آلودگی جنین بعداز تولد: شیر مادر می تواند ناقل ویروس ایدز باشد.
۳) آلودگی از طریق واکسیناسیون و تزریقات با استفاده از سرنگهای غیر یکبار مصرف.
۴) آلودگی از طریق مصرف فرآورده های خونی همانند: (کرایو، پلاکت، پلاسما، RBC (خون کامل )، باید توجه داشت که فرآورده هایی مانند: ایمنوگلوبولین یا آلیومین در انتقال ویروس نقش ندارند.
۵) آلودگی کودکان از طریق تجاوز جنسی.
۶) آلودگی در بین مردان و زنان منحرف
۷) به ندرت در پرسنل پزشکی از طریق آلودگی به ترشحات آلوده افراد مبتلا.
● علایم بیماری:
(اولین علایم بیماری نظیر تب، تورم، غدد ناحیه گردن و زیر بغل برای یک فاصله زمانی، اسهال یا التهاب پوستی.
بیماران مبتلا به ایدز ممکن است سالها بدون علائم بالینی بوده و فقط تستهای سرم شناسی از HIV مثبت باشند ولی وقتی که شمار سلولهای CD۴ بدن کاهش چشمگیری داشته باشد. شروع بیماری با علائم سرما خوردگی از قبیل گلو درد، تب، بزرگی غدد لنفاوی و ضایعات پوستی شروع می شود و همین طور دیر خوب شدن زخمها، اسهالهای متوالی و به طور کلی دیر خوب شدن بیماریهای عفونی از علائم بارز آن است.
▪ پوست:
علائم پوستی در بیماران ایدزی کاملاً شایع بوده است ولی غیر اختصاصی است. مهمترین آنها عبارتند از پوسته پوسته شدن، زونا، عفونتهای قارچی و ضایعات عروقی.
▪ چشم:
مهمترین ضایعات چشمی عبارتند از اختلال دید که در اواخر بیماری ظاهر می شود و در معاینه چشم ضایعات رتین به صورت خونریزی دیده می شود.
▪ دهان:
عبارتند از کاندیداها که به صورت سفیدک یا برفک دهان شناخته شده هستند.
▪ علائم خونی:
کم خونی خفیف، کاهش گلبولهای سفید و پلاکتها و تعداد لمفوسیتها کاهش چشمگیری دارد. میزان گلبولهای سفید ممکن است بین ۲۵۰۰ تا ۴۰۰۰ سلول در هر میلی لیتر از خون برسد.
▪ تب و عرق شبانه:
در مرحله تب دار، درجه حرارت معمولاً اندکی بالاست و اغلب پایین تر از ۳۹ درجه سانتیگراد می باشد. تب چند روز به طول می انجامد و سپس خودبه خود به حالت طبیعی باز می گردد، تا اینکه پس از چند هفته یا چند ماه، به شکل مواج دوباره ظاهر می شود. عرق مفرط که اغلب شب هنگام فراح می رسد و لباس و ملحفه بیمار خیس می شود، همراه با این تب است.
▪ خستگی:
خستگی عمومی و از دست دادن میل جنسی، غیر عادی و غیر قابل تفسیر می باشد. خستگی جسمی و روانی که در زمانهای مختلف به طور نامنظم عارض می گردد. در اکثر موارد، عدم میل جنسی، در اظهارات بیماران به چشم می خورد.
▪ لاغری:
کمبود وزن بدن، قبل از تظاهر بیماری اصلی، ممکن است تا ۱۵ درصد و حتی بیشتر برسد لاغری اساساً در نسج عضلانی است که شاید یک قسمت از خستگی جسمانی مربوط بدان باشد.
▪ تورم غدد لنفاوی سطحی:
در تعداد قلیلی از افراد آلوده به ویروس ایدز، آدنوپاتی ممکن است وجود داشته باشد. آدنوپاتی هاممکن است از ناحیه گردن و کشاله ران و زیر بغل و یا هر سه منطقه به اندازه سه سانتی متر ظاهرشوند.
● مراحل بیماری ایدز:
در روند بیماری ۳ مرحله اصلی وجود دارد که ممکن است چندین سال طول بکشد مرحله اول دوره بدون نشانه نامیده می شود و آن هنگامی است که شخص ابتدا آلوده به ویروس می شود ولی علایم خاصی بروز نمی کند. در این مرحله که مرحله خطرناکی است افراد احساس سلامتی می کنند. بنابراین به سهولت می تواند از طریق ارتباط جسمانی دیگران را آلوده نمایند در این زمان تنها روش مطمئن برای یافتن بیماری آزمایش خون است. مرحله دوم، دوره بروز علائم نامیده می شود این مرحله حتی می تواند هفت سال پس از آلودگی اولیه آغاز شود. علایم عمومی این مرحله عبارتست از : کاهش وزن بدن، کاهش شدید اشتها، ادرارهای شبانه، تب، حساسیت های پوستی، فقدان مقاومت در برابر آلودگی ها و اسهال شدید.
مرحله سوم، مرحله بروز بیماری ایدز (AIDS) نامیده می شود این مرحله زمانی فرا می رسد که سیستم دفاعی بدن تخریب شده و هر گونه عفونت جزئی به سهولت می تواند بدن را فرا گیرد و موجب مرگ گردد. این افراد طیف متنوعی در علائم بیماری های ثانویه را بروز می دهند که عبارتند از؛ عفونت ریه، عفونت مغزی، عفونت روده و انواع سرطانها و بیماریهای پوستی ویروس ایدز همچنین ممکن است مستقیماً مغز و سیستم عصبی انسان را مورد حمله قرار دهند ضایعات شدید مغزی و عصبی گردند که شامل : فلج، کند شدن تکلم و حرکت، کوری، دگرگونی اخلاقی و رفتاری، عدم تعادل و توزان، رعشه، مشکلات فراوان در گفتار و عدم کنترل رفتار می باشد. هنگامی که علائم بیماری ایدز در فردی ظاهر شد آن فرد در مدت حداکثر ۳ سال با مرگ مواجه خواهد شد.
● پیامدهای اجتماعی – فرهنگی ایدز:
ایدز یک پدیده پیچیده فرهنگی – اجتماهی و اقتصادی – اجتماعی است که باید در دورنمای توسعه پایدار انسانی مد نظر قرار گیرد. بدین علت جلوگیری و نحوه برخورد با شیوع بیماری یک رویکرد فرهنگی را طلب می کند در تمامی زمینه ها با این مشکل دست و پنجه نرم کند.
ایدز فقط یک بیماری نیست که بتوان با پیشرفت علم پزشکی آن را مهار نمود. بلکه پدیده ای است که با لایه های متفاوت فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی ، سیاسی، اعتقادی، خانوادگی و ... در ارتباط است.
رشد صنعت و ماشین پیامدهای فرهنگی خاصی از جمله ناپایداری فرهنگی را برای جوامع به دنبال دارد. عواملی مانند: مهاجرت، نابسامانی های فرهنگی، خرده فرهنگها، تضاد فرهنگی، بی سوادی، بیکاری ، فقر...
که از ارکان ناپایداری فرهنگی است می تواند زمینه های معضلات اجتماعی و از آن جمله زمینه ابتلا و اشاعه بیماری ایدز را فراهم کند. در واقع افرادی که پشتوانه های فرهنگی ثابتی برخوردار نیستند، بیش از دیگران در معرض آسیب های اجتماعی قرار می گیرند بدین علت بیماری ایدز در اقشار ناپایدار فرهنگی، سیاسی، بیکار، مهاجر، فقیر، بی سواد بیش از دیگران مشاهده می شود. تعامل بین ایدز و فرهنگ را می توان از منظر یک رویکرد فرهنگی تجزیه و تحلیل نمود در این رویکرد فرهنگی دو موضوع عمده قابل توجه است: تاکید بر حفظ و رعایت آداب و رسوم فرهنگی مناسب و تأکید بر تعدیل و یا حذف آداب و رسوم نامناسب لازم به ذکر است برخی از تست های فرهنگی که درجوامع گوناگون وجود دارد، به خودی خود ضریب ابتلا به بیماری ایدز را افزایش می دهد. بنابراین ضمن تأکید پایبندی و پاسداشت ذخایر و ابتلا و اشاعه بیماری ایدز موثر است شناسایی، تعدیل یا حذف نمایند. به طور کلی در این بررسی ها، دو هدف اساسی مد نظر قرار گرفته است:
۱) بررسی و تبیین اقدامات لازم نهادی به نحوی که بسترهای فرهنگی را در برنامه، پژوهش ها و سیاست های جلوگیری و درمان ایدز لحاظ نماید.
۲) بررسی های دقیق موردی از واکنش افراد نسبت به خطر ایدز و متناسب با آن اصلاح و تغییر رفتارهای جنسی و غیر جنسی با بهره گیری از منابع و ذخایر فرهنگی موجود.
تمامی باورهای عمومی معین حاکی از احساس و درک خطر است در هر جایی ممکن است آگاهی کافی و وافی در مقابل آگاهی ناقص و نادرست نسبت به خطر شیوع بیماری وجود داشته باشد. خود ایدز صرفاً یک بیماری یا مشکل پزشکی نیست. بلکه یک معضل پیچیده فرهنگی – اجتماعی و اقتصادی است. شرایط اقتصادی تا حد زیادی بر روی منابع و ذخایر فرهنگی و خود ایدز تأثیر گذار است. آثار و تبعات این بیماری در عرصه های اقتصادی و اجتماعی و نیز در نظامهای اجتماعی و فرهنگی و چند جانبه است. مشکلات خاص مناطق گسترده فرهنگی – اجتماعی قابل شناسایی است. اختلافات و گوناگونی های فرهنگی مهم به شیوه زندگی، آداب و رسوم، باورها، اعتقادات، مذهب به طرز تلقی بیماری و سلامت زندگی و مرگ، اعمال و هنجارهای جنسی مربوط می شود. اقشار آسیب پذیر فرهنگی را می توان از میان اقشار عادی یعنی فقرا، زنان ، کودکان و جوانان تا اقشار خاص فرهنگی مانند: خانواده زن و مرد و روابط آنان، جامعه و مهاجرتها و بالاخره فرهنگ های خاص خطر پذیر مانند: کودکان و نوجوانان خیابانی، هم جنس بازان، مشاغل سیار و کارکنان مشاغل جنسی، شناسایی و معین نمود.
رویکرد فرهنگی برای جلوگیری و زمان درمان ایدز می تواند یک مفهوم کلی برای رسیدن به اقدامی پایدارتر،وکار امد مرتبط سازد همچنین می تواند به شیوه های ذیل از محیط زندگی انسانی در قبال خطر ایدز محافظت نماید.در میان اعضای جامعه، احساس شأن و منزلت و اصول حاکم برد به تدریج کم رنگ می شود. اعمالی که به دفاع مشروع از خود و امور فرد گرایانه یا راهبردهای گروه غیر رسمی برای بقای زندگی مربوط می شود، اعمالی است که به عنوان واکنشی نسبت به فرهنگ شدید نوگرایی، اعتبار و نفوذ آن، علاقه و تقاضا برای سازگاری کامل آن مطرح می شود و شاید نقاط ضعفی باشد که طری ناخوشایندی را به دنبال خواهد داشت. بدین ترتیب جوانان و مردان فعال، به سوی شهرهای بزرگ و کشورهای ثروتمند مهاجرت می کنند. این قبیل تمایلات رو به رشد و پی در پی باعث فروپاشی نظام خانواده، تنها گذاشتن زن و فرزند در روستا یا قبیله و فروپاشی آزار دهنده در زندگی روستایی می شود. رشد مهاجرت هم چنین به از دست دادن منابع فرهنگی (مهاجران) خانواده و شیوه زندگی آنان، نابرابری مخرب جنسی ، افزایش شمار مردان تنها در شهرهای بزرگ و زنان رها شده در نواحی زوستایی که بار سنگین خانواده و شرایط کاری طاقت فرسا را متحمل می شوند، منجر خواهد شد. بدین علت تعدادی از زنان مجبور می شوند به مراکز شهری مهاجرت کنند یا جذب اماکنی شوند و به خاطر تأمین مالی خود به ناچار دست به خود فروشی و روسپی گری بزنند زیرا به دست آوردن فرصت های شغلی، حتی با دستمزد ناچیز بسیار کمیاب و نادر است.
پیامدهای اسفبار اقتصادی و اجتماعی خرده فرهنگ های شهرهای تازه احداث که در شهرک های فقیر نشین حاشیه ای و یا حلبی آبادهای شهرهای بزرگ دنیا به وجود می آید در خور تعمق و بررسی است. مسائل جدید یک نظام چند سویه فرهنگی، با تلاطم شخصی یا عمومی، قاچاق و استعمال مواد مخدر، مصرف الکل و بی بند و باری جنسی ارتباط تنگاتنگ دارد و در نتیجه آنان با افراد یا نواحی پر خطر ابتلا به ایدز سر و کار دارند.
● پیامدهای چند گانه ایدز:
از آغاز سرایت تا گسترش بیماری ایدز بر محیط اقتصادی – اجتماعی، فرهنگی فرد مبتلا، فامیل درجه یک و یا شریک روحی، جنسی او عواقب چشمگیری را بر جای خواهد گذاشت؛ اخراج از کار، طرد از سوی همسر یا شریک جنسی به وضع بد روحی خانواده و جامعه، آشفتگی روحی و شخصیتی در اثر احساس گناه یا شرمندگی حرام بودن، بد نامی اجتماعی، ترس و واهمه از سایر زنان و مردان اجتماعی از جمله عواقب بیماری ایدز محسوب می شوند. بسیاری از افراد مبتلا به ایدز، هنوز از بیماری خود آگاه نیستند، چون به خدمات آزمایشگاهی دسترسی ندارند هنگامی که با معاینه، بیماری آنان محرز شود، به تدریج آثار کوتاه مدت یا دراز مدت فرهنگی و اجتماعی بر آنان و خانواده هایشان آشکار می شود. طرد اجتماعی و شغلی بیماران مبتلا به ایدز، اغلب به بحرانهای بسیار جدی از قبیل تخریب شخصیتی به هم خوردن روابط اجتماعی، از دست دادن روحیه کاری، گرفتارهای فرهنگی و فقر اقتصادی منجر می شود.
یکی از شرایط بسیار حادی که در این بیماری بروز می کند هنگامی است که فرد بیمار، به خاطر یک انتقام جویی یا یک جدال خیالی، آگاهانه و به طور عمدی ویروس را به شریک جنسی خود انتقال می دهد.
گاهی اوقات ممکن است بیماری در اثر دعوا یا شرط بندی روی دهد. این موضوع در میان جوانانی که از نظر جنسی (مذهبی یا تراژدی) از هم تشکیل شده اند، روی داده است و بدتر از همه مردانی هستند که از انجام آزمایش امتناع می کنند و هیچ مسئولیتی در این زمینه احساس نمی کنند.
● علل گسترش بیماری ایدز:
دلایل اصلی برای امتناع ورزیدن یا روی گردانی از روند جلوگیری و درمان اصولی و مؤثر ایدز، به بحث فرهنگی و باورهای ریشه دار مردم، مربوط می شود. بازتاب این موضوع در موارد ذیل قابل مشاهده است.
۱) بحران در کانون خانواده: ترک همسر، رها کردن زن و فرزند در اثر فقر،افسردگی، ناتوانی در ایجاد رابطه در کانون خانواده.
۲) مهاجرت در اثر مسائل اقتصادی یا شرایط متشنج: باعث درهم ریختن هویت فرهنگی در قطع ارتباط با گروه هم کیش می شود. این شرایط در اثر وضعیت نامساعد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به وجود می آید.
۳) رشد فرآیند پرخاشگری و بیگانه ستیزی نسبت به مردم و دیگر گروههای فرهنگی، حتی پس از سالها مجاورت و همینطور نسبت به مهاجران جدید.
۴) شرایط ناگوار، فقر، تنگدستی، عدم توانایی در بزرگ کردن فرزندان و روسپی گری اجباری
۵) برتری قالب فرهنگ شهری و فرهنگ زندگی شهری، در ادامه به نوعی سهل انگاری، اعتیاد، بزهکاری و نوعی پیش داوری به این مضمون که هیچ قانونی برای زورمندان وجود ندارد. تمامی موارد فوق در اثر انفجار جمعیت شهری ، بی بند و باری جنسی و مسکن و بهداشت نامناسب، روی دهد.
۶) از نظر اقشار جوان، شهرهای بزرگ فرصت مغتنمی است که می توانند بدان وسیله به امیدهای از دست رفته شان در زمینه تحصیل، اشتغال و رد یابی زندگی بزرگسالی جامعه عمل بپوشانند.
● رهیافتهای مقابله با بیماری ایدز:
شرط لازم برای ایجاد و تبیین هر گونه استراتژی که هدف آن خدمت واقعی به فرهنگ، این روح جاودان و همیشگی جامعه و تقویت تعامل موجود است، انجام بررسی های در سطح فرهنگ ملی است.
▪ برای هدف قرار دادن این چالش دوراه وجود دارد:
۱) انجام بررسی های فرهنگ ملی
۲) تشخیص امور فرهنگی
بها دادن به ارزشها، دانش و امور مهم فرهنگی و روز آمد کردن این اطلاعات در حد بضاعت فراهم نمودن فرصتهایی برای ارتقای فرآیندی تعاملی و مشاوره ای در جامعه▪ اهم موارد امکان پذیر بررسی های فرهنگ ملی می تواند شامل موارد زیر باشد:
بررسی پیکر، فرهنگی، به عنوان پایه و منبع اطلاعاتی برای توسعه امور داخلی و اقتصادی، برهر چیز دیگر مقدم است. اشتباهات و تصوری که باید از آن پرهیز نمود: خدمات زبانی به فرهنگ، تغییر و تحولی در رقص، نمایش، موسیقی در «پویانمایی فرهنگی» تغییر نام و اسامی، کدهای پوشاکی، بیانیه ها و قطع نامه های سیاسی و غیره بدون دنباله روی عمیق و ثابت.
NCA می تواند بر مبنای رویکرد فرهنگی حساس به توسعه و نیز مجموعه ای از اعمال و عملکردهای خاص، به ارائه تعدادی از سیاستها و اصول حمایتی به توسعه فرهنگی کمک نماید.
شناسایی و تجزیه و تحلیل پیکره فرهنگی موجود در بستر زندگی فردی و گروهی مورد توجه قرار دادن امور حیاتی در فرهنگ تبیین ارزشهای فرهنگی که به طور مثبت یا منفی بر روی میزان موفقیت و کارآیی برنامه ها وپروژه های توسعه ای تأثیر می گذارد.
به کار گیری فرآیند مشاوره عمومی تا حدی که رضایت عمومی جلب شود.
حفظ فرآیند مشاوره تعاملی، با یک چشم انداز دراز مدت با پی گیری و روز آمد کردن یافته ها این بررسی ها می تواند به نتایج ممکن و یا امکان پذیر ذیل منتهی شود.
۱) برقراری یک چارچوب فرهنگی برای سعی و تلاش در جهت توسعه ملی
دلگرم شدن به این موضوع که فرهنگ نه به عنوان نوعی ابزار برای سلطه و سرکوب گیری سیاسی، بلکه به عنوان ندای زندگی آزاد نشانه و توسعه انسانی باقی خواهد ماند.
۲) نهادهای فرهنگی با واقعیات و نیازهای محلی، همگام و هم سو می شود.
● ایدز در ایران و جمعیت آسیب پذیر
آمار مبتلایان به بیماری ایدز تا ابتدای مهرماه سال ۸۱ ۳ هزار و ۱۰۹ نفر گزارش شده که از این تعداد ۳۶۹ مورد دارد مرحله ایدز شده اند و ۳۳۴ نفر به علت این بیماری جان خود را از دست داده اند که از کل مجموع گزارش شده ۱۳۰ نفر آنها را زنان تشکیل می دهند. در ایران مردان به دلیل تمایل بیشتر به اعتیاد، اغلب دچار ایدز می شوند، اما تا قبل از سال ۶۴ اغلب بیماران هموفیلی نیز به ایدز مبتلا شده اند، زیرا هموفیلی در میان مردان شایع تر است.
بیماری ایدز فقط ما بین افراد مبتلا وابسته یا غیر وابسته به گروههای خطر پذیر انتشار نمی یابد، بلکه به خاطر دلایل اقتصادی، اجتماعی یا توان سازمانی در میان افراد مبتلا کل جامعه و افراد غیر مبتلا گروههای خطر پذیر قابل انتشار است. این مسئله به طور واقعی بر روی اقشار محروم؛ فواحش و مستمندان، بی خانمانان، بی سوادان که اغلب در اجتماع دختران، جوانان، کودکان و بیکاران وجود دارد تاثیر می گذارد.
بدین علت، در امر جلوگیری و درمان، باید توجه ویژه ای به این گروهها مبذول شود. هنگامی که صحبت از بقای اجتماعی و اقتصادی است، ضمن توجه به وضعیت مراقبت های بهداشتی و درمانی باید توجه بیشتری به مقوله آسیب پذیری اجتماعی و فرهنگی معطوف کرد. در این راستا،آگاهی و دانش بیشتر در خصوص منابع فرهنگی و تلفیق آن با دنیای رقابتی – نوین شهری سبب می شود تا احساس و انگیزه لازم را برای تغییر رفتار از آن جمله درمسائل جنسی و گفتگوی عمومی ایجاد شود. بدینسان، از آن جایی که شرایط زندگی اقتصادی – اجتماعی و نظام های پشتوانه های فرهنگی – اجتماعی به طور ناهمسان در فرایند جهانی سازی توزیع شده است، خطر بیماری برای مردم سراسر دنیا، یکسان و مشابه نخواهد بود.
در میان اقشار جوان دو محور رشد و توسعه قابل مشاهده است:
۱) مهاجرت گسترده جوان به شهرها، جایی که امیدوار است با شغل رسمی یا غیر رسمی حقی با حقوق غیر مکفی و شرایط نامناسب شغلی، به زندگی خود سر و سامانی ببخشد.
۲) روند کارگری (روند جذب جدی کارگر از سوی مردم شهر – شهروندان) و پیامد برخورد فرهنگی در میان نوجوانان و جوانان است.
● چشم انداز ایدز در جهان و ایران
یکی از فاکتورهای افزایش امید به زندگی در هر جامعه ای بهبود وضعیت مطلوب بهداشتی آن جامعه می باشد و مظلومیت وضعیت بهداشتی نیاز به اطلاع رسانی و آموزش صحیح همگانی دارد. دکتر سیاری معاون امور بهداشتی وزارت بهداشت، حل معضل بیماری ایدز را با بسیج اطلاع رسانی امکان پذیر می داند و می گوید:« امید به زندکی» در تمام دنیا به عنوان یکی از شاخص های بهداشتی تحت تأثیر شیوع بیماری ایدز قرار می گیرد و با افزایش مرگ و میر و کاهش زاد و ولد در اثر بیماری ایدز، امید به زندگی در بین جوامع کاهش می یابد.
وی با ارائه آماری از وضعیت ایدز در جهان و روند رو به رشد این بیماری می‎گوید: عامل شیوع ایدز در ۱۱۴ کشور جهان، تزریق مواد مخدر با سرنگ و سوزن آلوده است که ایران نیز جز این کشورهاست او با تشریح نقش آموزش و اطلاع رسانی در کاهش آلودگی در تمامی جوامع می گوید: با توجه به اینکه ایدز یک معضل بزرگ بهداشتی است که با پیچیدگی و فراگیری خاصی همراه است، وزارت بهداشت نیاز به همکاری بین بخشی در تمام سطوح دارد و رسانه های همگانی در این میان نقش اساسی و سرنوشت ساز دارند. تنوع در آموزش برای جلوگیری از بیماری ایدز یکی از مهمترین عامل کاهش این بیماری می تواند باشد و این تنوع باید بدور از تعصبات انجام گیرد. توسعه و آموزش دادن و بالابردن آگاهی لازم به مردم به ویژه جوانان مهمترین راههای مؤثر برای پیشگیری از بیماری می باشد.
وی می افزاید: سالانه ۱۲۰۰ مورد جدید در کشور مبتلا به بیماری ایدز می شوند و این در حالی است که بر اساس احتمالات تقریبی سازمان بهداشت جهانی ۱۰ هزار و ۵۰۰ مورد جدید را در ایران باید شناسایی کرد و میزان مرگ و میر مبتلایان به ایدز در کشور در سال ۱۳۷۸ اخیر ۲۶۳ مورد بوده و بر اساس تخمین سازمان بهداشت جهانی ۹۹۸ مرگ باید اتفاق افتاده باشد. تنوع ویروس ایدز در دنیا تا ۱۲۰۰ مورد است که این تنوع ویروس، مبارزه و واکسن سازی را مشکل می سازد. بنابراین بیماری ایدز به دلیل تنوع ویروس و سرایت پذیری بالا، تهدید کننده دانش نوین پزشکی و عامل بالقوه تهدید شاخص های بهداشتی است.
دکتر یگانه اظهار می دارد: جوان بودن جمعیت کشور عبور از جامعه سنتی به صنعتی حاشیه نشینی و کوچ نشینی و آسیب پذیری جوانان در ابتلا به بیماری ایدز هشداری برای مسئولان می تواند باشد.
همچنین ده درصد از مبتلایان به ایدز در کشور از طریق آمیزش جنسی و بی بند و باریهای اخلاقی مبتلا به این بیماری شده اند که این مهم نیز آموزشهای وسیع، برای جوانان و خانواده ها را می طلبد.
بر اساس آمارهای رسمی سازمان بهداشت جهانی در بیست سال اخیر ۵۵ میلیون نفر در جهان مبتلا به ایدز شده اند و سالانه ۵/۵ تا شش میلیون مورد جدید آلودگی به وجود می آید. مطالعه و بررسی آسیب های اجتماعی، آموزشهای مستمر در مکانهای گروهی مانند: زندانها، پادگانها، اردوگاهها، بیمارستانها، درمانگاهها، مدارس، دانشگاهها و برگزاری برنامه های آموزشی در مکانهای عمومی را از مهمترین راههای پیشگیری از ایدز می داند و می گوید: مجامع بین المللی بیماری ایدز را به عنوان اولین عامل مرگ زا در جهان سوم و چهارمین قاتل بشر در جهان ذکر می کنند و همچنین ایدز را اولین عامل معلولیت زایی بین المللی می دانند. ضریب تخمین میزان ابتلا در ایران از نظر سازمان بهداشت جهانی را ۵/۳ برابر و میزان آلودگی به ویروس را ۳۵ برابر رقم ایدز شناسایی شده اعلام می کند و خاطر نشان می سازد: بر اساس تخمین سازمان بهداشت جهانی انتظار یک هزار و ۵۰ نفر مبتلا به ایدز و ۱۰ هزار و ۵۰۰ مورد آلوده به ایدز در کشور وجود دارد.
نماینده دفتر سازمان ملل در بحران ایدز unaids گفت: رشد مبتلایان به ایدز در پنج سال گذشته در ایران به مرز ۱۰۰ درصد رسیده است.
در تحقیقات به عمل آمده توسط سازمان ملل مشخص شده است که کشورهای آمریکایی شمالی و اروپای غربی با حدود ۲۰ درصد ابتلا در سال به عنوان رتبه اول در کاهش و بهبود وضع ابتلا به ایدز را داشته و کشورهای روسیه و اروپای شرقی با رشدی حدود ۳۰۰ درصد در مکان اول از نظر رشد و افزایش ابتلای به ایدز هستند. وی ادامه داد در این رتبه بندی کشورهای آفریقایی با ۳۰ درصد ابتلا آمریکای مرکزی ۴۰ درصد کشورهای شرقی آسیا با ۶۰ درصد ابتلا و در نهایت کشور ایران با ۱۰۰% ابتلا در رتبه های بعدی قرار گرفته اند. در برخی از محافل عنوان می شود که رفت و آمدها به نوعی مرزهای کشور ها باعث ورود ایدز و ابتلا به آن شده است و حالی که با بررسی و تحقیقات مشخص شده است که شاید ورود یک بیماری از طریق رفت و آمد باشد اما ادامه روند رشد آن امری است که به ورود مرزها منتهی نشده بلکه در درون جامعه باید دنبال آن را گرفت. کار اصلی ما قبل از بوجود آمدن عفونت بوده نه بعد از تماس و به وجود آمدن عفونت زیرا هنوز برای کسانی که دچار عفونت شده اند تصمیمی گرفته نشده است. بهترین روش برای عدم به وجود آمدن عفونت، آموزشهای صحیح در زمان قبل از سن بلوغ بوده که باید با بردن این مطالب به کتابهای درسی برای رسیدن به آن تلاش کرد.
زمانی که جهانیان مخصوصاً جامعه پزشکی ریشه کنی آبله و فلج اطفال و کنترل بسیاری از بیماریها را جشن می گرفت. ناگهان، بروز بیماری ایدز در آمریکا و اروپا و سپس آفریقا و نهایتاً آسیا، جهان را مهلک ترین و جنجال برانگیز ترین بیماری قرن مواجه ساخت.
بدون شک بزرگترین بلای بشری پس از جنگ جهانی دوم در قرن بیستم، جهانگیر شدن ایدز می باشد. بطور کلی در تمام کشورهای دنیا مواردی دیده شده است. روزانه ۵ هزار نفر بر تعداد آلوده شدگان دنیا اضافه می شود.
آهنگ سرعت شیوع بیماری در آمریکا و اروپا به علت آگاهی مردم از راهای انتقال و روشهای پیشگیری و اقدامات بهداشتی کاسته شده و حتی در آمریکا طبق آمار رسمی cpc از مقدار مبتلایان کاسته شده است . حدس زده می شود که ۹۰% موارد آلوده در سالهای آینده در جهان سوم اتفاق بیفتد.
در سال ۱۳۶۵ با شرکت عده ای از محققان و کارشناسان کمیته فنی و اجرایی مبارزه با ایدز تاسیس شد. کمیته به تجهیز آزمایشگاه و پاتولوژی سازمان انتقال خون جهت آزمایش خون افراد اهدا کننده خون به طریق ELISA و تست تکمیلی WESTERNBLOT پرداخت.
اولین مورد ایدز در ایران در یک کودک ۶ ساله هموفیلی در تهران مشاهده شد. این کودک از فاکتورهای انعقادی وارداتی از اروپا استفاده نموده بود.
در ابتدا ۲۷۳۴ نفر از بیماران هموفیلی ایران تحت آزمایش قرار گرفتند که متأسفانه ۱۶۴ نفر از آنها به ویروس ایدز آلوده بودند که البته امروزه این راه سرایت با استفاده از دستگاههای تشخیص قوی غیر ممکن است.
اکثر افراد آلوده هموفیلی ایران که به ایدز مبتلا بودند تا کنون فوت کرده اند.
بررسیهای در تیرماه، ۱۳۷۱ حدود ۱۹۵ نفر آلوده به ویروس ایدز گزارش شدند که در بین آنها ۸۳% از طریق خون آلوده، ۱۵% از طریق آمیزش ۱۵% معتادان، ۵% مربوط به زنان ولگرد و ۲% بین خون دهندگان مشاهده شده است.
در بین آلوده شدگان ۱۸۲ مورد مرد و ۱۳ مورد زن می باشد.
● تنی چند از صاحبنظران در رابطه با معضل جهانی ایدز نظرات خود را به شرح زیر اعلام نمودند:
▪ دکتر صدری زاده استاد دانشگاه:
اظهارات خود را چنین بیان می دارد : HIV در آسیای شرقی ، و میانه رو به وخامت است اما در روسیه، چین و هند نیز این مشکل به چشم می خورد اما در کشورهای صنعتی ایدز رشد بیشتری داشته است ومی توان گفت که فقط کشور تایلند در مبارزه با این بیماری موفق بوده است . ایدز به عنوان یک بیماری رفتاری یا از طریق فرآورده های خونی مشکل ساز نیست در دنیا از این دو طریق به بیماری ایدز مبتلا می شوند:
۱) تماس جنسی
۲ـ سرنگ آلوده
۳) اعتیاد
سالانه ۵۰۰۰ میلیون نفر به ایدز آلوده می شوند و هر ساله ۲ میلیون نفر به این تعداد اضافه می شود در منطقه مدیترانه شرقی و ایران تخمین زده می شود که ۰۰۰/۷۵۰ هزار نفر با بیماری ایدز زندگی می کنند یعنی در سال ۴۲۰۰ نفر مبتلا می شوند ۸۰% افراد آلودگی دارند و ۰۰۰/۸۰ هزار نفر در منطقه اروپا و آمریکا دچار این معضل هستند که در ایران نیز وضع رو به وخا مت است. برای پیشگیری از ایدز مؤثرترین راه دسترسی به واکسن است ومهمترین راه اطلاع رسانی به توده مردم و آگاه نمودن آنها است ایدز مشکل جامعه است و هیچ کس از ان مصون نیست ۱۰ سال پیش در سازمان جهانی بهداشت در مدیترانه از فقهایی که به مسائل شرعی واقف بوده و پزشکان حاذق دعوت بعمل آمد تا با توجه به این مشکل راه حلی پیدا کنندتا کتابهای آموزشی برای تدریس درمدارس مهیا شود. این کاردر ۲۲ کشور که ۱۹ کشور اسلامی بودند اجرا شده است. دکتر صدری در ادامه بحث خود اشاره کرد که فقط آموزش کافی نیست. چند خطر باید شناسایی شود:
۱) تبعیض افراد آلوده از بین برود یعنی اگر کودکی ناخواسته دچار ایدز شد او را از دیگر کودکان در مدارس یا مکانهای دیگر جدا نکنید .
۲) بدنامی به افراد آلوده : جامعه باید نگاه خود را نسبت به مقابله با این بیماری تغییر دهد.
۳) ایجاد مهارت شخصی بتواند قادر به این مسئله باشد که خیلی راحت و روشن با موارد انحرافی مخالفت کند ۴- انکار بیماری: شخص بیمار یا خانواده اش نباید بیماری را انکار کنند باید در صدد حل مشکل ومداوا باشند .
اساسی ترین راهکار آموزش در رابطه با بیماری ایدز است. آخرین آمار سال ۲۰۰۴ کل افراد مدیترانه شرقی ۸۰ هزار نفر و در اروپای غربی و شرقی ۶۵ هزار نفر مبتلا بوده اند ما باید از کشورهای موفق و یاشکست خورده الگو بگیریم به طور مثال : تایلند یک بسیج همگانی برای استفاده از کاندوم در هر جائی برای دسترسی افراد استفاده نموده است- کشور اوگاندا که کشوری اسلامی است در جامعه پزشکی با روحانیون در خصوص ایدز برای یافتن راه حل به گفتگو نشستند که چگونه استفاده کاندوم را ترویج دهند و دسترسی به آن را به سادگی مهیا کنند .
▪ دکتر شهریاری : عضو کمیسیون و درمان مجلس
مجلس نگاه ویژه ای به ایدز دارد ودر برنامه توسعه که پنج ساله است در رابطه با بیماری و راههای پیشگیری و درمان برنامه ریزی نموده است باورهای اجتماعی باعث می شود در رابطه با آموزش در مدرسه راهنمایی- دبیرستان و دانشگاهها نتوانیم به راحتی کاری انجام بدهیم. وزارت بهداشت و آموزش و پرورش اگر اقداماتی صورت دهد هیچ مشکل قانونی وجودندارد. ما حدوداً ۱۲۰۰۰ هزار نفر بیش از ۷۰ هزار نفر مبتلا به بیماری داریم ولی بقیه خوب شناسایی نشده و آمار دقیق از آنها دردست نیست اطلاعات موجود در این زمینه ا ز پایگاههای دیده وری است.
▪ دکتر گویا : رئیس مرکز بیماریهای کشور
۱۱۹۳ نفر تا اوایل مهر شناسایی شده اند که از این تعداد ۱۳۷۷ نفر جان باختند در حال حاضر ۵۳۰ نفر از بیماران درحال درمان هستند. که کشور ایران در جزو همگیر محسوب می شودو به صورت زیر تقسیم بندی می گردد :
۱) همگیر پائین
۲) همگیر رفتارهای پرخطر
۳) اعتیاد تزریقی
۴) انحرافات جنسی همگیر عمومی دربیش از ۱% جمعیت رخ داده است.در کشور ما بیش از ۳۰% رفتار جنسی و ۶۰% اعتیاد تزریقی و سرنگ مشترک که بیشتر از همه در معرض خطر انتقال بیماری می باشند. مبارزه با ایدز اگر با هماهنگی مسئولان همراه نباشد موفقیت آمیز نخواهد بود زیرا ایدز یک معضل اقتصادی، اجتماعی نیز هست.
● نگاهی به ایدز در گیلان
▪ پایگاه‎های شناسایی بیماری ایدز در گیلان به شرح زیر می باشد:
۱) معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان
۲) کلینک های مشاوره ای
۳) هلال احمر
۴) NGO پایگاه اطلاع‎رسانی مبارزه با ایدز در گیلان
ـ در شهرستانها:
۱) مرکز بهداشت رشت
۲) صومعه سرا
۳) آستارا نیز فعال بودند. البته صومعه سرا در امر اعتیاد بیشتر موفق بوده و اخیراً طرحی درخصوص تمام مراکز بهداشت و خانه درمان انجام داده و بیماران معتاد یا آمیزشی جنسی که مراجعه می کنند از آنها آزمایش HIV به عمل می آورندو اگر نتیجه مثبت بود بیمار را به کارشناسان بیماریها در مرکز بهداشت ارجاع داده تا بقیه مراحل پیگیری بیماری صورت گیرد .
در امر اطلاع رسانی نیز در سطح روستاها فعالیت قابل توجهی انجام داده است.
در شهرستان رشت کلینیک مشاوره بیماریهای رفتاری یا مثلثی خدماتی درخصوص زیر ارائه می دهد:
۱) انجام آزمایش و در صورت لزوم معرفی افراد به جهت تشخیص HIV
۲) مراقبت از مبتلایان به HIV و بیماریهای آمیزشی
۳) ارائه دارو به مبتلایان به ایدز
۴) ارائه وسایل مناسب پیشگیری از بیماریهای مقاربتی مثل : کاندوم به صورت رایگان
۵) ارائه سرنگ رایگان به معتادان تزریقی
طبق مشاوره هایی که هر روز انجام می شود درصد بالایی از بیماران را دانشجویان و قشر تحصیل کرده به خود اختصاص داده که بعداز آزمایش وشناسایی مورد مشاوره قرار می گیرند .
برای بهبود این امر از جوانانی که مایل به همکاری در زمینه مبارزه با ایدز هستند ثبت نام به عمل آمدو بعد از آموزش آنها را به عنوان نماینده کلینیک به مراکز مختلف دانشگاهی یا مدارس جهت آگاهی فرستادمی شوند
حتی آموزش و پرورش هم جهت اطلاع رسانی در مراکز اقدامات همچون برگزاری همایش جهت آگاهی به خانواده ها و دانش آموزان و آموزش به مربیان اقدام نموده است.
NGO مبارزه با ایدز در گیلان نیز به صورت غیر دولتی در رابطه با رفتارهای پرخطر جوانان در سنین مختلف اقداماتی همچون پخش تراکتهای آموزشی، برگزاری همایش، شناسایی افراد بیمار و ارجاع به کلینیک مشاوره‎ای نموده است.
در گیلان مبتلایان ۸۰% از طریق معتادین تزریقی که در زندانها هستند می‎باشدکه به علت نبود سرنگ شاید حتی ۷۰۰ نفر از یک سرنگ جهت تزریق مواد استفاده می کنندکه بعد از آزادی و بازگشت به خانواده همسران خود را نیز مبتلا می کردند اما از سال ۸۰ به بعد از شدت آن کاسته وبرای مقابله با آن با دادن داروی متادون استفاده شد .اما آمار میزان انتقال ویروس از طریق ایدزآمیزش جنسی بالاتر رفته است البته سازمان بهداشت جهانی در این رابطه در خصوص بیمارهای عفونی در زندانها فرهنگ سازی نموده که ما نیز در استان خود در زندانها شاهد بهبودی آن بوده ایم. اما بیشترین گروه سنی که مبتلا به بیماری می‎شوند بین ۴۵-۲۵ سال یعنی اواخر جوانی تا میانسالی اعلام شده است. در زمینه زنان باردار هم تحقیقاتی صورت گرفته است. در بیمارستان الزهرا طبق آزمایش های به عمل آمده از ۴۰۰ خانم باردار در۴-۵ماه اخیر نشان داده که خوشبختانه هیچ علایم بیماری مشاهده نشده ومادر و کودک هر دو سالم بوده اند.
ارگانهای دولتی عضو کمیته مبارزه با بیماری ایدز مانند: صدا و سیما، ارشاداسلامی، آموزش وپرورش نیروی انتظامی – هلال احمر ، قوه قضائیه – ریاست دانشگاه علوم پزشکی – استانداری و معاونت اجتماعی و امنیتی استان گیلان نیز در زمینه ایدزاقداماتی صورت داده و هر ۶ ماه یک بار جلساتی در خصوص بیماری ایدز و برسی مشکلات اجتماعی و فرهنگی استان تشکیل داده و جهت بهبود وضعیت گامهایی نیزبرداشته اند .
از جمله اهدافی که شامل کمیته می شود :
۱) اطلاع رسانی مناسب در خصوص HIV و اهمیت پیشگیری از آن
۲) جلب حمایت سیاستگزاران مسئولان و سازمانها از برنامه ها HIV و افزایش همکاری بین بخشها
۳) معرفی اقدامات دستاوردها وچالشها موجود در زمینه برنامه های HIV در کشور
۴) جلب مشارکت انجمنهای غیر دولتی و عموم مردم در برنامه های پیشگیری و کنترل HIV در کشور
۵) برجسته سازی شعار روز جهانی ایذر در نهادینه کردن آن
● در ضمن تصویب شده که عناوین روزهای هفته را به ایدز اختصاص دهند .
▪ پنج شنبه ۱۰ آذر
ـ سپاسگزاران – مسئولان و مجریان ، هم پیمانان در برابر گسترش ایدز
▪ جمعه ۱۱ آذر
ـ روحانیون- طلاب و رهبران مذهبی هم پیمان در برابر گسترش ایدز
▪ شنبه ۱۲ آذر
ـ مبتلایان و آسیب دیدگان HIV
▪ یکشنبه ۱۳ آذر
ـ کودکان، زنان و مادران
▪ دوشنبه ۱۴ آذر
ـ پزشکان، پژوهشگران و اندیشمندان
▪ سه شنبه ۱۵ آذر HIV
ـ خبر نگاران ، ورزشکاران و هنرمندان.
▪ چهارشنبه ۱۶ آذر
ـ جوانان ، دانشجویان ، دانش آموزان وآحاد مردم با توجه به اینکه روبان قرمز نشان همدردی با بیماران و علامت ویروس HIV نشان خطر است مواجه ایم . اما متاسفانه کسانی که دچار این بیماری هستند از سوی مردم به گونه ای با انها رفتار می شود که انگار گناهکارند اما شاید واقعاً گناهی مرتکب نشده و ناخواسته با آن دست و پنجه نرم کرده اند. آنها را نباید ازجامعه کنار گذاشت، ارگانها و مؤسسه های دولتی نیز باید در این خصوص بودجه های مناسبی جهت رفع این بحران اختصاص دهند. مخصوصاً صدا و سیما که نقش اطلاع رسانی را به عهده دارد بهتر می تواند در این امر مشارکت نماید.
● «امید به زندگی»
▪ « آخرین تلاشها برای تهیه واکسن ایدز»
بخشی از دشواری کار در این نکته نهفته است که بر خلاف نحوه عکس العملهای بدن در برابر دیگر ویروسهای خطرناک در مورد«اچ .ای .وی» سیستم ایمنی بدن نمی تواند بطور کامل ویروس را از بین ببرد.
همین عدم توانائی فهم این نکته را بر محققان دشوار ساخته که واکسنی که تولید می کنند دقیقاً چه وظیفه ای باید انجام دهد و کدام بخش از سیستم ایمنی را به حرکت و عمل وا دارد.
شیوه عمل واکسنها بدین گونه است که با آگاه ساختن سیستم ایمنی بدن نسبت به وجود ارگانیزمهای بیماری زا و شناساندن این ارگانیزمها به سیستم ایمنی زمینه مقابله سیستم ایمنی با ارگانیزمهای مهاجم را فراهم می آورند. واکسنی که برای مبارزه با بیماری «اچ.ای.وی» به کار گرفته می شود باید بتواند به سرعت ویروسهای مهاجم و همه سلولهایی را که آلوده شده اند از بین ببرد.
به نظر می رسد که در دراز مدت ترین نوع واکسن ضد «اچ.ای.وی» واکسنی باشد که بتواند هم بازوی همورال و هم بازوی سلولی را در سیستم ایمنی تحریک کند و به این ترتیب هم پادتن در بدن ایجاد کند و هم سیتوتاکسیک باشد.
عدم موفقیت در تولیدواکسنی که بتواند هر دوی این عکس العملها را بوجود آورد . ناشی از عدم اطلاع دقیق در خصوص نحوه عمل سیستم ایمنی بدن است. تا زمانی که این اطلاع دقیق به دست آید محققان ناگزیرند به شیوه سعی و خطا کار خود را پیش ببرند.
● سوالاتی درباره ایدز؟
۱) آیا استخرهای شنا می تواند انتقال دهنده این بیماری باشد؟
ـ انتقال ویروس HIV از طریق آب استخرهای عمومی به طور قطع اثبات نشده است تنها زمانی احتمال انتقال این بیماری وجود دارد که افراد آلوده به طور تصادفی دچار جراحت شدند و مقداری از خون آنان مثلاً بر روی یک شیشه باقی بماند و فرد دیگری تصادفاً توسط همان شیشه آلوده شود.
۲) آیا رفتن به آرایشگاه می تواند خطرناک باشد؟
ـ درآرایشگاه خطری وجود ندارد مشروط براینکه از تیغ های یکبار مصرف استفاده شود.
۳) آیا ویروس ایدز می تواند در خارج از بدن باقی بماند؟
ـ اگر چه اغلب ویروسهای HIV پس از چند ساعت در خارج از بدن صدمه می بیند ولی تعدادی از آنهامی توانند برای مدت سه تا هفت روز در هوای خشک یا دو هفته در آب بدون صدمه باقی بمانند.
۴) آیا رفتن به دندان پزشکی می تواند خطرناک باشد؟
ـ دندان پزشکان پس از هر بار استفاده از وسایل آنها را استریل می کنند اگر این امر انجام شود هیچ خطری متوجه بیمار نیست.
۵) آیا از طریق گاز گرفتن ویروس منتقل می شود؟
ـ گاز گرفتن افراد آلوده می تواند سبب انتقال آلودگی به دیگران شود.
۶) آیا ویروس از طریق نیش پشه منتقل می شود؟
ـ خیر-دهان سوزنی مانند پشه بقدری ظریف است که گلبولهای حاوی ویروس نمی توانند از طریق آن از فردی به فرد دیگر منتقل شوند.
۷) آیا آلودگی از طریق بوسیدن می تواند منتقل شود؟
ـ اگر بوسیدن همراه با انتقال آب دهان از فردی به فرد دیگر باشد خالی از خطر نیست.
۸) آیا نشستگاه توالت ها می تواند منجر به آلودگی شود؟
ـ به طور کلی توالت های فرنگی می تواند موجب انتقال بیماریهای مقاربتی شوند.
۹) آیا استفاده مشترک از مسواک می تواند سبب انتقال ویروس شود؟
ـ این احتمال بطور تئوریک وجود دارد زیرا در حین مسواک زدن مقداری خون ممکن است از لثه جاری شود.

صفورا عوضپور
منابع و مأخذ:
۱- آصفی، ولی الله، بررسی تحلیلی پزشکی و اجتماعی درباره ایدز.
۲- درویزه، ابوالفضل، ایدز و ریشه یابی بحرانهای اخلاقی در غرب، انتشارات دانشگاه گیلان، پائیز ۱۳۷۵.
۳- دهه جهانی توسعه فرهنگی یونسکو« فرهنگ یونسکو» Hareave، زیمباوه، ۱۹۹۴ به کمک P.Damiba..
۴- کولییر، س، ایدز طاعون قرن، ترجمه ابوالفضل درویزه، انتشارات جهاد دانشگاهی گیلان.
۵- کلینیک مشاوره بیماری رفتاری
رشت – خ بیستون – چمارسرا - جنب بقعه متبرکه دانای علی
۶- مرکز بهداشت استان گیلان – میدان فرهنگ روی دبیرستان شهید بهشتی جنب بانک کشاورزی .
۷- میری – مهدی، راههای سرایت بیماری ایدز
۸- میلر، دیوید، زندگی با ایدز، مترجم: سیاوش آگاه
۹- یک رویکرد فرهنگی برای جلوگیری و درمان ایدز- برنامه پژوهشی یونسکو- ترجمه کبری تولمی – تهران: انتشارات قلم نفیس، ۱۳۸۲
۹- NGO مبارزه با ایدز پویا گیل WWW.PSGO.org
«نمایه»
۱- نشریه عصمت – ۱، ایدز SDIA در کودکان، ش ۹۸ .
۲- محمدی اصل، عباس، ایدز سوغات مبادلات ما برابر درآمدی بر ابعاد اجتماعی پدیده ایدز در ایران، نشریه ابرار، ش ۱۱۵، ۱۸/۶/۸۰.
۳- نشریه جام جم، آمار ایدز در ایران، ش ۱۱۷، ۶/۸/۸۰
۴- نشریه سیاست روز، اغلب جوانان با شیوه حفاظت از خود در برابر بیماری ایدز آشنا نیستید ش ۱۲۵، ۳۰/۴/۸۱
۵- نشریه خراسان ، ایدز در ایران، ملاحظات مرسوم منطقی نیست، آمار مبتلایان به ایدز در کشور تفاوت آن با تخمین های سازمان بهداشت جهانی، ش ۱۱۲، ۸/۳/۸۰ گزارش از مریم خدیوی.
۶- نشریه تحقیقات جغرافیایی، آخرین تلاشهای دانشمندان برای تهیه واکسن ایدز، ش۸۶، ۱۲/۱/۷۸.
۷- نشریه آفرینش، ایدز در پنج سال گذشته در ایران، ش ۲۳۵۴، ۱/۹/۸
۸- نشریه اعتماد ، ایدز پنهان و مخوف