گرم شدن زمین و نگرانی های زیست محیطی آن

افزایش تقاضا برای انرژی، به ویژه سوخت های فسیلی، نگرانی های مرتبط با رشد انتشار دی اكسید كربن را نیز افزایش می دهد. بر اساس مقایسه پیش بینی های آژانس بین المللی انرژی، وزارت انرژی آمریكا و دبیرخانه اوپك، انتشار دی اكسید كربن با رشدی آرام اما سریع تر از تقاضای انرژی و با نرخ متوسط سالانه ۸/۱ درصد، در سه دهه آینده ادامه خواهد یافت.
بر اساس پیش بینی ها، نشر آلاینده ها ۷۰ درصد بیش از امروز و دو سوم آن متعلق به كشورهای در حال توسعه خواهد بود البته مشروط به آن كه زمینه های رشد اقتصادی و رشد انرژی پیش بینی شده و ساختار سبد مصرفی فراهم بشود.
بخش حمل و نقل، ۷۵ درصد آلاینده ها را تولید می کند. در سهم بندی های منطقه ای پیش بینی شده است كه سهم كشورهای عضو سازمان همكاری اقتصادی و توسعه (OECD) از ۵۵ درصد به زیر ۴۵ درصد كاهش خواهد یافت و نواحی رو به توسعه، سهمی بیش از ۴۰ درصد را به خود اختصاص خواهند داد.جدا از تلاش های جمعی برای تعمیم تعهدهای پیمان كیوتو، همچنین فعال سازی تجارت نشر و تسهیلات آن كه با عضویت روسیه و اوكراین، با وجود نبود تعهد و پایبندی آمریکا، جایگاه ویژه ای خواهد یافت، تلاش عمومی برای ابداع تكنیك ها و رشد فناوری هایی كه در جهت تعدیل نشر آلاینده ها، چه در مقیاس كشورها، چه به صورت فردی و چه به صورت تعهدهای زیر گروهی، ادامه دارد.
یكی از مواردی كه هم اکنون موضوع تحقیقات گسترده و دامنه دار قرار گرفته، جداسازی و ذخیره سازی كربن در سوخت های فسیلی است كه در حقیقت مصرف سوخت های هیدروكربوری همراه با تولید كربن یا دی اكسید كربن كمتر را دنبال می كند. فرآیندهای بررسی شده در این زمینه از نظر آزمایشگاهی موفق بوده اند، اما بسیار پر هزینه اند و از این رو بررسی به صرفه کردن آنها در دستور كار بیشتر مراكز تحقیقاتی است.
به نظر نمی رسد كه كاربرد فناوری هایی از این دست، آن هم به مقیاسی وسیع تا سال ۲۰۳۰ به كار گرفته شود، ولی برخی از روش ها هم به سرعت مراحل اقتصادی شدن را می پیمایند كه عمده این روش ها عبارتند از: جذب ضایعات دی اكسید كربن (به ویژه در نیروگاه هایی كه با سوخت های فسیلی كار می كنند) با واكنش آمینه ها، برای شست وشو دادن دی اكسید كربن از بخار؛ به گونه ای كه هم اكنون در صنایع شیمیایی به كار گرفته می شوند و ذخیره سازی آن در ساختارهای زمین شناسی زمین یا اقیانوس ها مشروط به آسیب نرساندن به اكوسیستم، حیات وحش، گیاهان زیر دریاها و اقیانوس هاست. در این روش، كربن قبل از مرحله احتراق جذب می شود و برآورد شده كه هزینه جذب هر تن دی اكسید كربن معادل ۳۰ تا ۵۰ دلار باشد. البته به موازات این روش، بررسی هایی نیز برای جداسازی دی اكسید كربن بعد از مرحله احتراق در حال انجام است.
یكی از روش های با صرفه تر كردن شیوه های كربن زدایی، استفاده اقتصادی از كربن یا دی اكسید كربن ذخیره شده است؛ از این رو جهت گیری فعالیت های تحقیقاتی نیز در این زمینه و چگونگی شیوه های ذخیره سازی، متمركز است كه برای آن موارد زیر پیشنهاد شده و در حال ارزیابی است:
▪ تزریق مجدد دی اكسید كربن به ذخایر زیر زمینی دارای قلیای بالا. در این زمینه دو روش جداگانه وجود دارد:
۱) تزریق مجدد دی اكسید كربن به میدان های نفت كه می تواند موجب تقویت اكتشاف نفت شود و بخشی از هزینه های سر و كار داشتن با گاز را خنثی كند؛ گرچه به كارگیری این روش، در صورتی كه موجب پر شدن مخزن شود، فشار مخزن را بالا خواهد برد.
۲) تزریق مجدد دی اكسید كربن به بسترهای عمیق معادن زغال سنگ است كه می تواند موجب تولید متان شود. از نظر تجربی از سال ۱۹۹۶ تاكنون سالانه یك میلیون تن دی اكسید كربن جدا شده از گاز تولیدی از میدان sleiper در غرب نروژ در دریای شمال به مخازن قلیایی زیر دریا تزریق شده است. نمایش های لرزه ای نشان دهنده آن است كه دی اكسید كربن به صورت موثر و كارآمد در تله زیر كلاهك زمین شناسی مخزن به صورت رسوخ ناپذیری قرار می گیرد.
▪ تزریق دی اكسید كربن به عمق اقیانوس ها و دریاها مشروط بر آسیب نرساندن به حیات وحش و ایجاد مشكلات زیست محیطی جدید كه اشاره شد. علاوه بر روش های كربن زدایی از سوخت های فسیلی، بهبود كارآیی سوخت خودروها به میزان ۳۰ درصد نیز، از جمله دیگر سیاست ها در این زمینه است كه در حقیقت موضوع تفاهم انجمن خودروسازان اروپا، اتحادیه خودروسازان ژاپن و اتحادیه مشابه اتحادیه اروپا در كره جنوبی كه به موجب آن، سازندگان خودروها موظفند تا سال ۲۰۲۰ به میزان ۳۰ درصد از سوخت ها خودروها كه به طور مشخص، سوخت های هیدروكربوری و در راس آن بنزین است، بكاهند.
بهبود كارآیی انرژی در بخش های حمل و نقل و تولید برق به علت تولید آلاینده بیشتر، در اولویت اساسی قرار دارد.
در مجموع پیش بینی می شود كه كاربست سیاست های جدید از سوی كشورهای عضو سازمان همكاری اقتصادی و توسعه همراه با وارد كردن فناوری های كارآتر و تمیزتر، سبب صرفه جویی انرژی، چرخش به سمت سوخت های با كربن كمتر شود و در واقع نشر دی اكسید كربن را در این كشورها تثبیت كند.اجرای سیاست های زیست محیطی در عرصه حمل و نقل، اصلاح الگوی تولید كیفی و ساختار تولید پالایشگاه ها و چرخش از تولید فرآورده های سنگین به سمت تولید بیشتر فرآورده های سبك را نیز به دنبال خواهد داشت.

منبع : شبكه اطلاع رسانی نفت و انرژی