هوای وارونه پایتخت

تجربه نشان می دهد در كشور ما به ویژه در كلانشهر تهران تا زمانی كه میزان آلودگی هوا در شرایط اضطراری قرار نگیرد اعضای كمیته اضطراری كاهش آلودگی هوا تشكیل جلسه نمی دهند و به همین لحاظ راهكارهایی با تاثیر طولانی مدت به كار گرفته نمی شود.
با توجه به اینكه شهر تهران از سه سمت در محاصره رشته كوه های البرز قرار دارد آلودگی ناشی از استفاده از خودروها و وسایل دیگر آلوده ساز باعث می شود آلاینده ها در سطح شهر محبوس شود و بدون وزش باد مساعد راه خروجی نداشته باشد.
به این ترتیب همانطور كه در سال قبل نیز شاهد بودیم از ۱۵ آذر ۸۴ تعطیلی های پی در پی مدارس و ادارات به دلیل روند فزاینده آلودگی هوا و وجود شرایط اضطراری در تهران به وجود آمد. امسال نیز كارشناسان مربوطه در این امر پیش بینی می كنند طی ماه های باقی مانده تا پایان سال جاری چنین شرایطی در پایتخت كشور به وجود آمده و به دنبال آن شاهد تعطیلی مدارس، ادارات و اختلال در روند فعالیت های اجتماعی و اقتصادی در این كلانشهر باشیم.
بر این اساس آلودگی هوای تهران بار دیگر به حد اضطراری و خطرناكی خواهد رسید كه منجر به نوعی سازگاری اجباری برای شهروندان تهرانی نسبت به مواجهه با آلودگی هوا می شود چرا كه طی ۱۰ روز اول مهر امسال در مقایسه با مدت مشابه در شهریور همین سال هیچ گونه تاثیری بر تردد شهروندان در سطح شهر نداشته است.
تجربه نشان داده است كه هر ساله افزایش آلاینده های هوا تعداد بیشتری از شهروندان تهرانی را به كام مرگ و مبتلا شدن به بیماری نزدیك تر می كند به گونه ای كه بنابر گفته های معاون سلامت وزارت بهداشت آلودگی هوا یكی از عوامل مرده زایی در تهران شده است.
علاوه بر این پزشكان نیز معتقدند استنشاق هوای آلوده می تواند بر رگ های قلب تاثیر بگذارد و در پایان در افراد آسیب پذیر موجب مرگ آنان شود. بدین ترتیب طول عمر در شهرها به علت آلودگی هوا رو به كاهش است.
گذشته از غبار و ذرات ریز در هوای آلوده اینچنینی مقدار زیادی مواد سمی دیگری مانند دی اكسید كربن و دی اكسید نیتروژن هم وجود دارد و باعث مسموم كردن بدن انسان می شوند.
به عقیده دانشمندان تغییرات ناگهانی آلودگی هوا به ویژه برای كسانی كه بیشتر حساس هستند خطرساز است، طوری كه كودكان كهنسالان و كسانی كه از بیماریهای قلبی یا ریوی رنج می برند نسبت به این تغییرات حساس تر هستند.
در حال حاضر ۱۱ سال از نخستین باری كه بحث آلودگی هوای تهران به عنوان یك بحران ملی در كشور مطرح شد می گذرد اما طی این سال ها تدابیری مشخص قابل اجرا و مستمر از سوی مسوولان و متولیان امر در جهت كاهش و كنترل آلودگی هوا اندیشیده نشده است.
اهمیت كنترل آلودگی هوا به حدی است كه دانشمندان به رابطه مستقیمی میان میزان آلودگی هوا و تعداد دفعات ابتلا به مشكلات قلبی دیده شده اشاره كرده و گفته اند: حتی در مواردی كه آلودگی هوا در حد مجاز نیز اعلام می شود این خطر برای مردم وجود دارد. موضوع به حدی جدی است كه افزایش اندك دود اگزوز تعداد افراد بستری شده به دلیل مشكلات قلبی را تا ۵/۲ درصد افزایش می دهد.
بر اساس آمار بین المللی بیماری های ناشی از آلودگی هوا چهارمین رتبه مرگ و میر را به خود اختصاص داده اند و بنابر گزارش سازمان ملل متحد هر ساله ۳ میلیون نفر از مردم جهان بر اثر این پدیده جان خود را از دست می دهند.
همچنین تحقیقات انجام شده توسط شركت كنترل كیفیت هوا و وزارت بهداشت نیز حاكی است كه میزان این آلاینده ها در شهر تهران ۲/۸ برابر استاندارد جهانی است. به این ترتیب روزانه ۱۲۰۰ تن آلاینده در هوای تهران پخش می شود و این در حالی است كه رشد سالانه انتشار co۲ در كشور ۲۵ درصد است.
از سوی دیگر باید توجه داشت كه آلودگی های شهری تا یك صد كیلومتر را تحت الشعاع قرار می دهند. همچنین سوانح رانندگی را افزایش داده و با كاهش دما این نوع آلودگی ها تشدید می شوند.
علاوه بر این بررسی های اولیه حاكی از آن است كه این شرایط در برخی روزهای گرم سال در شهر تهران نیز نمود یافته و موجب دشواری های تنفسی و آسیب دستگاه تنفسی شهروندان می شود. سرفه، سوزش چشم و تنگی نفس در سالمندان و كودكان از آثار سوء گاز ازن است كه در اثر افزایش گرما شدت می یابد.
همچنین گاز ازن در طبیعت باعث تخریب برگ گیاهان شده و به علت نفوذ در اشیای پلاستیكی آنها را دچار آسیب می كند. خشكی درختان و خزان زود رس گیاهان از عوامل این گاز خطرناك برشمرده شده است.
با در نظر گرفتن مقدار تقریبی ۶۵ درصد سهم از آلودگی هوا برای میزان آلایندگی خودروها، روزانه ۲۰۱ میلیون كیلو دی اكسید كربن وارد هوای ایران به نحوی كه بنزن موجود در هوای تهران را ۱۰۰ برابر توكیو می كند.
تا كنون عمده آلاینده هایی كه باعث آلودگی هوای شهر تهران شده اند شامل منوكسید كربن، دی اكسید گوگرد، دی اكسید نیتروژن، هیدروكربورها و ذرات معلق عنوان شده اند.
آلودگی هوا تهدیدی دائم و جدی بر سلامت و بهداشت جامعه و نیز محیط زیست است. بررسی خطرات زیست محیطی حاصل از سوخت بنزین نشان می دهد عمده ترین آلاینده های این سوخت اكسیدهای نیتروژن، منوكسید كربن و هیدروكربن های نسوخته در محیط زیست است.
بررسی ها نشان می دهد منوكسید كربن با هموگلوبین خون تركیب پایداری را تشكیل می دهد كه این تركیب از رسیدن اكسیژن مطلوب به سلول ها جلوگیری و سوخت و ساز سلول را مختل می كند. سرعت تركیب اكسیدهای نیتروژن با هموگلوبین خون هزار مرتبه سریعتر از سرعت تركیب مونواكسید كربن با هموگلوبین است كه موجب تشكیل مواد سرطان زا در خون شده و ۲۰۰ برابر بیش از جذب اكسیژن است.
تمایل جذب هموگلوبین خون با مونوكسید كربن و اثرات سوء آن بر سلامتی بصورت اختلال در بینایی، تار دیدن، خستگی، سردرد و خواب آلودگی بروز می كند و باعث ایجاد تغییر در عملكرد قلب و شش می شود. آلودگی هوا همچنین باعث كاهش وزن نوزاد می شود و بر میزان مرگ و میر كودكان تاثیر می گذارد زیرا حساسیت نوزادان به آلودگی هوا بیشتر بوده و ابتلای كودكان به سرطان خون اولین پیامد زندگی در خیابان های پر ترافیك است.
علاوه بر این منوكسید كربن ابتلا به بیماری های قفسه سینه در كودكان را افزایش و انجام فعالیت های مغزی را در افراد كاهش می دهد. آلودگی هوا همچنین باعث عفونت های شدید تنفسی (RIA) در كودكان و اطفال، بیماری های مزمن تنفسی نظیر تنگی نفس و برونشیت، سرطان ریه و ابتلا به سرطان معده شده و اختلالات ژنتیكی و ابتلا به بیماری های موروثی و اختلال در حافظه را افزایش می دهد. تشدید حملات آسم و تحمیل آسیب جدی به NAD افراد از دیگر آثار سوء افزایش آلودگی بر روی سلامت افراد است.
به گفته مدیرعامل شركت كنترل كیفیت هوا سالانه حدود۲ میلیون و ۲۸۹ هزار و ۷۶۲ تن انواع آلاینده ها تنها از منابع متحرك به هوای تهران وارد می شود كه از این رقم حدود یك میلیون و ۹۷۶ هزار تن آلاینده منوكسیدكربن، حدود ۲۱ هزار تن آلاینده ذرات معلق، بیش از ۱۰۵ هزار تن اكسیدهای ازت و ۱۸۰ هزار تن هیدروكربن است.
یوسف رشیدی با بیان اینكه حد مجاز آلاینده های هوای تهران PSI ۱۰۰ است اظهار می كند: براساس مطالعات آلودگی هوا، بدن انسان می تواند در زیر این میزان آلودگی با آلاینده ها مقابله كند و در بیش از این رقم قابلیت خود را از دست می دهد.
در مجموع به نظر می رسد با تكرار هر ساله بحران آلودگی هوا و فقدان برنامه موثری برای مقابله با آن مردم تهران چاره ای جز این ندارند كه در انتظار باد و باران بمانند تا هوای آلوده را با خود ببرد و بشوید تا پدیده وارونگی و به دنبال آن افزایش آلودگی هوا دیگر در تهران بوجود نیاید هر چند كه این نیز آرزویی بیش نیست.
تكرار افزایش بی رویه آلودگی هوا در تهران نشان دهنده ناكارآمدی تدابیر مسوولان در شرایط بحرانی برای مهار آلودگی هوا و كاهش خسارت انسانی بوده است چرا كه پس از پایان یافتن شرایط بحرانی آلودگی هوا راهكارهای موقتی دیگر پاسخگو نبوده و در طولانی مدت منجر به وخیم تر شدن وضعیت قبلی افزایش دوره آلودگی هوای شهر شده است.

منبع : روزنامه جوان