راه حل نظام سرمایه داری برای مشکل زاغه نشینی

عنوان اصلی مقاله حاضر چنین بود؛ «زاغه نشینان سراسر جهان متحد شوید». از آنجا که چارچوب کلی مقاله راه حلی است سرمایه دارانه و به هیچ وجه خدشه یی به منافع این نظام وارد نمی کند و اساساً از آنجا که چنین راه حل هایی، راه حل مشکل زاغه نشینی در جهان محسوب نمی شود و حتی کار را خراب تر می کند، ترجیح دادم عنوان مقاله را حذف کرده و عنوانی دیگر که در قد و قامت آن بگنجد برایش دست و پا کنم.
طی سی سال آتی در کره زمین از هر سه نفر، یک نفر در محلات فقیرنشین و زاغه های شهرهای بزرگ جهان (عمدتاً در آسیا، آفریقا و امریکای لاتین) زندگی خواهد کرد. در حال حاضر نزدیک به یک میلیارد نفر در محلات فقیرنشین شهری روزگار می گذرانند که از جمله می توان به منطقه Faveas در برزیل، زاغه بزرگ Kibera در قلب نایروبی در کنیا و زاغه دهاراوی در حومه موم بایی در هند اشاره کرد.
بدترین شکل زندگی، یعنی ادامه حیات در فقر و فلاکت و کثافت انباشته شده در زاغه ها و آلونک ها و زندگی در تلی از زباله ها که در محیط اطراف پراکنده اند. زنان هنگام آوردن سطل های آب از چاه یا مخزن در مسیر ربوده شده مورد تجاوز قرار می گیرند.
آیا این زاغه نشینان موجوداتی دیگرند؟ آیا بیش از آنچه تصور می کنیم به ما شبیه نیستند؟ در این محلات و در این جهنمی که زندگی نام دارد امید و آرزوهای بسیاری وجود دارد. یک محقق آسیایی در همایش Global Urban Summit که از سوی بنیاد راکفلر برگزار شده است با اشاره به مصاحبه هایی که با نوجوانان خانواده های کم درآمد شهر کراچی داشته، گفت؛ «هر پسر بچه یی یک موتورسیکلت، یک موبایل و یک نامزد می خواهد و دخترها نیز برای استقلال بیشتر خواهان شغل اند، آنها نیز یک موبایل و یک نامزد می خواهند که ترک موتورسیکلتش بنشینند و به گردش و هواخوری بروند.»
بیشتر زاغه های شهری جدید را با حسن تعبیر «مناطق مسکونی غیررسمی» نامیده اند یعنی مناطقی که دولت آنها را به رسمیت نمی شناسد، فاقد خدمات ابتدایی هستند و هیچ مبنای قانونی برای تملک آن زمین ها وجود ندارد اما با این حال آنها مبارزات خود را به پیش می برند. برای نمونه منطقه Faveas در اطراف سائوپائولو را در نظر بگیرید؛ از ۱۹۸۰ تا سال ۲۰۰۰ تعداد مسکن هایی که در این محله از آب لوله کشی برخوردار شده اند از ۳۳ درصد به ۹۸ درصد افزایش پیدا کرده است. در زمینه اتصال به شبکه عمومی فاضلاب نیز رشدی قابل توجه را می توان مشاهده کرد به گونه یی که این مورد نیز از یک درصد به ۵۱ درصد افزایش پیدا کرده است. در زمینه استفاده مسکن های مورد نظر از برق نیز از ۶۵ درصد به تقریباً صد درصد رسیده ایم. چنین پیشرفت هایی خود به خودی صورت نگرفته و در کشورهای فقیری چون صحرای جنوبی آفریقا و جنوب شرقی آسیا به سختی کسب و تثبیت شده است. چالشی عمومی که برای ساکنان زاغه ها شرایط را دشوارتر می کند زندگی در زمین و مسکنی است که هیچ گونه سند یا اسنادی ندارد و به این ترتیب هیچ راهی برای استفاده از آن به عنوان وثیقه برای دریافت وام جهت بهبود وضعیت محل سکنی وجود ندارد. بهترین پاسخی که آنها تاکنون به مشکل خویش داده اند اقدام جمعی زاغه نشینان برای ارتقا و بهبود وضعیت مسکن و محل سکنی و لابی کردن با نظام سیاسی برای بهبود وضعیت محلات است.
انترناسیونال زاغه نشینان دولت را در راستای رسیدگی به معضلات به تحرک واداشته و همچنین با گروه هایی از ساکنان که خواستار تغییرات بنیادین در وضعیت خویش اند، به ویژه زنان، کار می کند. آنان آماده اند پس انداز ناچیزشان را به میان آورند و برنامه دارند تا تصرف زمینی که در آن زندگی می کنند به رسمیت شناخته شود و وضعیت مسکن و محل سکونت خود را ارتقا بخشند. تاکنون از این طریق بیش از دو میلیون زاغه نشین در ۲۴ کشور سازماندهی و بسیج شده اند.
اصل تامین مالی فرد در وهله اول به این دلیل توسعه داده شد تا مقادیر اندک سرمایه را جهت کمک به افراد در کشورهای فقیر برای شروع به کار بنگاه های کوچک و خانگی نظیر راه اندازی یک کارگاه یا یک نانوایی کوچک به کار گیرد. اما اکنون به نظر می رسد می توان آن را در حوزه تامین مسکن و خدمات اولیه نظیر آب لوله کشی و اتصال به فاضلاب شهری نیز به شکل گسترده یی به کار گرفت. آیا بخش ثروتمند جهان می تواند در این زمینه کمکی کرده و یاری برساند؟ پاسخ کارشناسانی که در نشست بلاجیو گرد آمده بودند به وضوح مثبت بود و اینکه با اقدامات جمعی افراد محلات با هدف تضمین بازپرداخت وام یکدیگر، فرصت هایی پدیدار خواهد شد تا مجموعه یی از نهادهای مالی میانجی ایجاد شود که بتواند همه گونه ارتباطی را با بازارهای مالی بین المللی مرسوم برقرار کند. براساس گزارش ها، در سطح جهان، حدود ۱۵۰ تریلیون دلار سرمایه در دسترس برای سرمایه گذاری موجود است.
اگر ریسکی در کار نباشد چرا ظرفیت اعتباری جمعی بومی (محلی) راهی برای جذب آن پیدا نمی کند؟ ساختن چنین نظامی زمان بر خواهد بود و برقرار کردن آن کاری بسیار شاق. درس بزرگی که باید به خاطر داشت این است که باید با دقت و مراقبت زیاد به این کار مبادرت ورزید. الگویی که نباید به دنبال آن رفت این است که در سال های اخیر مردمی که به هیچ وجه آمادگی نداشتند به سوی دریافت وام سوق داده شدند و کار با اضمحلال مالی خاتمه یافت. برعکس، مسیر تعیین شده برای ارتقای وضعیت زاغه های جهان نیازمند شکل گیری خودیاری محلی و اقدام جمعی به منظور قابلیت کسب اعتبار است.
جهانی شدن می تواند به گونه یی شکل گیرد که نه فقط ثروتمندترین ها بلکه فقیرترین ها نیز از آن سود برند و می توان شرایطی را که فقر، بیماری و همه گیر شدن آن را تغذیه می کند به شکل قابل توجهی کاهش داد.

منبع؛ Common Dreams
نیل پیرس
ترجمه؛ بابک پاکزاد

منبع : روزنامه اعتماد