دغدغه های خرید برای سال تحصیلی جدید

● سلیقه‌های کارتونی خریدهای فانتزی
چرخ هایی پر از دفترهای رنگارنگ از این سو به آن سوی بازار در رفت و آمدند. در مغازه های راسته بازار لوازم التحریر ده ها نوع خودکار، مداد، مداد پاکن، تراش و... چشم هر رهگذری را خیره می سازد، به خصوص بچه هایی که به همراه والدینشان برای خرید سال تحصیلی جدید به بازار آمده اند.
از کنار جعبه های بزرگ حاوی مداد رنگی ۲۴ تایی که می گذرم، صدای یک دانش آموز دبستانی را می شنوم ، از مادرش می پرسد: مامان، کدوم یکی را بردارم؟
واقعا انتخاب جنس با کیفیت و به اصطلاح بادوام از میان این سفره رنگی انتخاب ها کار بسیار دشواری است. وقتی به ردیف دفترهای فانتزی با عکس باربی، اسپایدرمن، گارفیلد و... چشم می دوزم، از خودم سوال می کنم: یعنی واردات این همه لوازم التحریر با انواع و اقسام مارک های مختلف در این دامنه وسیع ضروری است؟
به دو دهه پیش برمی گردم. در بسیاری از نقاط کشور از جمله جنوب کلاس ها به ساده ترین شکل ممکن برگزار می شدند. به جرئت می توان نوشت که حتی داشتن یک کیف برای حمل کتاب و دفتر وسیله ای تجملاتی به حساب می آمد. اغلب بچه ها دور کتاب هایشان را با ریسمانی محکم می بستند و یا در یک پلاستیک بزرگ که سوغات بسته بندی کالاهای خارجی بود، وسایلشان را حمل می کردند. مهم این بود که همه یک دست بودند. شرایط جنگ و ساده زیستی بر فضای جامعه حاکم بود. شاید خیلی از خانواده ها می توانستند برای فرزندشان کیف تهیه کنند، اما ترجیح می دادند مثل بقیه رفتار کنند. روزهایی را که مداد جادویی های بزرگ با سر مدادی عروسکی مد شده بود و از برنامه های دیدنی برنامه کودک بود به خاطر می آورید؟ خجالت می کشیدیم این لوازم التحریر متفاوت را به مدرسه ببریم و به همکلاسی هایمان نشان دهیم. مادرم می گفت: «کاری نکنی بچه های دیگر حسرت بخورند!» مداد جادویی فقط برای نوشتن مشق های خانه بود.
● خرید به سلیقه بچه ها
در بازار به همراه خانواده غفوری یک به یک مغازه های راسته لوازم التحریر را جلو می رویم. این خانواده از قشر متوسط و کارگری هستند. مادر خانواده صادقانه می گوید: «معمولا دفترهای مشق دخترم را که امسال دوم دبستان می رود، معمولی انتخاب می کنم، چون دفترهای مشق به سرعت عوض می شوند، اما دفترهای دیکته و نقاشی اش را فانتزی برمی دارم.» در میانه گفت وگویمان دختر با هیجان دفتر نقاشی با عکس باربی را به مادرش نشان می دهد و می گوید: «مامان، از همین دفترهایی که دوستم داشت! از اینها می خوام.»
مادر در حالی که یکی از آنها را برمی دارد با خنده می گوید: «یک وقت خیال نکنید به خاطر
چشم و هم چشمی این دفترها را برایش می خرم، فقط به خاطر جذابیت رنگ و شکل شان است تا دخترم سرذوق بیاید.»
این خانم خانه دار با اشاره به این که اگر خانواده ها لوازم التحریر را جینی (۱۲تایی) تهیه کنند بسیار با صرفه است، باورق زدن خاطراتش می گوید: «زمانی که من دانش آموز بودم، پدرم برای ما دفتر و خودکار از تعاونی اداره اش تهیه می کرد. ما در انتخاب شکل، رنگ و نوع لوازم التحریر هیچ دخالتی نداشتیم، اما نسل امروز هیچ چیز را بدون اعمال سلیقه نمی پذیرد.»
● پرورش بچه ها با پدیده مصرف گرایی!
مجید موحدکیا یکی از فروشندگان صنف لوازم التحریر می گوید: «تنها یک گروه خاص از خانواده ها هستند که برایشان هر سطح خریدی امکان پذیر است. نرخ سودی که از طرف اتحادیه اعلام شده ۱۰درصد است، اما اکثرا به سود ۵ درصد اکتفا می کنیم.
الان شما شاهد خرید یک خانواده از قشر کارگری بودید. به آنها ۵ تا ۶ هزار تومان تخفیف دادم. این جا خریدار بچه ها هستند. چه کسی دلش اجازه می دهد که دل این بچه ها بشکند؟ همین که لبخندشان را می بینم، احساس شادی می کنم.
از این فروشنده سوال می کنم: فانتزی ترین مدل خودکار و دفترهایتان کدام است؟ وی پاسخ می دهد: «خودکار ژاپنی ۵۰۰۰ تومان و دفتر سیمی پاپکو ۲۰۰ برگ به قیمت ۵۵۰۰ تومان دارم، اما به جرئت می گویم که به ازای هر ۱۰۰ دفتر معمولی که می فروشم شاید یک دفتر فانتزی خریداری شود. خودتان هم می بینید که بیشتر از ۵، ۶ نمونه دفتر فانتزی در ویترین مغازه آن هم برای مشتری خاص ندارم.»
این فروشنده که یک تحصیل کرده قدیمی در رشته الکترونیک از دانشگاه شیراز است، می گوید: «به خاطر بیماری ریوی که دارم، نمی توانم لحیم کاری داشته باشم به همین دلیل مدتهاست که جذب این صنف شده ام. وقتی من مدرسه می رفتم، بیش از یک نوع دفتر و یک نوع خودکار نبود. تا دفتر اول کاملاً تمام نمی شد، دفتر دوم را نمی خریدند، اما نسل امروز کاملاً مصرف گرا و تنوع طلب بار آمده است. این شیوه درست نیست ، چون یک روز همین نسل پدر و مادر می شوند و فرزندانشان نیازهای بیشتری مطالبه می کنند.»
● تولیدات داخلی مهجور مانده اند
وضعیت رکود کالاهای ایرانی در بازار کیف و کفش مدرسه از مرز بحران نیز گذشته است. به جواد علیزاده فروشنده کوله پشتی مدرسه می گویم:«این کوله های رنگی کره ای تان چه قیمتی است؟» وی با تعجب می گوید:«کدام مغازه گفته این مدل کره ای است؟»
۹۰ درصد کارهایی که در بازار می بینید، چینی هستند. البته جنس چینی درجه یک، دو و سه هم دارد. خیلی از فروشندگان جنس ایرانی و چینی را به اسم جنس کره ای می فروشند که صحت ندارد.
وی ادامه می دهد:«کوله ایرانی جنس خوب ۶ تا ۷ هزار تومان است، اما تولیدکننده روی جنس تولیدی اش مارک های غربی می چسباند تا به عنوان جنس خارجی به مشتری عرضه شود. اتفاقاً جنس کوله های ایرانی به مراتب بهتر از کوله های چینی است، اما تحت فشار سلیقه مشتری تولیدکننده ناچار می شود جنس ایرانی را به اسم جنس خارجی بفروشد!
پارسال یک تعداد کوله ایرانی فروختم، در حسرت ماندم که یکی از خریداران پس از مدتی بیاید و بگوید زیپش خراب شده و یا بندش دوام نداشت.»
این فروشنده با اشاره به این که در مورد اجناس چینی هیچ تولیدکننده یا فروشنده ای نمی تواند مارک را عوض کند و فقط زبانی مثلاً گفته می شود این کوله کار کشور دیگری است، وی مثالی می زند و می گوید:«یک خانم مشتری کیف برزنتی بود. اول قیمت را و سپس کشور تولیدکننده محصول را پرسید. گفتم: چین.
و او بلافاصله از مغازه خارج شد. چون روزه بودم توانش را نداشتم برای او توضیح دهم اغلب کارها در بازار چینی هستند. شاید همین مشتری مشابه همین کیف برزنتی را در پاساژ دیگری به اسم جنس کشور دیگر چندین برابر قیمت واقعی بخرد و اصلاً متوجه نشود کار چینی است.»
● سایه واردات بر سر اجناس بی کیفیت
مهدی ثبوت یکی دیگر از فروشندگان لوازم التحریر با اشاره به این موضوع که وزارت بازرگانی متعهد شده از ۲۰ شهریور ماه تعدادی دفترچه به قیمت دولتی در بین فروشندگان لوازم التحریر توزیع کند، گله مندانه و با لحنی تند می گوید: «از این دفترچه ها برای فروش نمی گیریم. چرا فضای مغازه ام را با جنس بی کیفیت که مشتری سراغش را نمی گیرد، اشغال کنم؟ الان اتحادیه نرخ سود ده درصد را اعلام کرده، اما همیشه مجبوریم ۲ تا ۳ درصد تخفیف بدهیم.
از آن طرف هر ساله مالیات ها ۲۰ درصد افزوده می شوند، شهرداری عوارض می گیرد، قرار است سوبسیدها را بردارند! چاره چیست؟ این جا در این راسته همه با هم رقابت دارند و کسی بیشتر می فروشد که اجناس بیشتر با رنگ و لعاب مختلفی عرضه کند.»
این فروشنده از تجملگرایی برخی خانواده ها در خرید لوازم التحریر گلایه می کند و ادامه می دهد:«وقتی تلویزیون با برنامه هایش تجمل گرایی را تبلیغ می کند، چطور باید انتظار داشته باشیم که فرزندانمان طوری مصرف کنند که ما در سن آنها توقع داشته ایم.
به نظر من باید از طریق رسانه ها سلیقه ها را هدایت کرد.»
وی در تکمیل صحبت هایش می گوید:«برخی مشتری ها برای خرید عروسک های خارجی با رضایت خاطر حاضرند ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان هزینه کنند اما برای خرید اقلام تحصیل بچه ها چانه زنی می کنند! این قبیل کج سلیقگی ها در خرید باید اصلاح شود.»
محمد تائبی باسابقه ۳۰ ساله در صنف لوازم التحریر نیز می گوید:«انواع مارک خودکار، مداد، مدادرنگی، پاکن و ... در بازار موجود است، این در حالی است که هر ساله ۷ درصد از جمعیت دانش آموزان کم می شود. آیا زمان آن نرسیده دامنه واردات لوازم التحریر خارجی را کاهش دهیم؟»
تائبی نیز با اشاره به شرایط گذشته از روند مصرف گرایی فعلی گله کرده و می گوید: «قبلاً که محصل بودم، یک دفتر ۴۰ برگ بالای صفحاتش تماماً شماره می خورد. باید دفتر نوشته شده را با همان تعداد برگ تحویل پدرمان می دادیم و دفتر جدیدی تحویل می گرفتیم. البته من معتقدم آن روزها هم افراط می شد و امروز هم گرفتار تفریط هستیم. باید همیشه در مصرف متعادل بود. من برای فرزندانمان وسایل با کیفیت متوسط تهیه می کنم.
بارها از زبان فرزندانم شنیده ام که دوستشان گفته اند: پدر شما که لوازم التحریر فروشی دارد، چرا وسایل فانتزی نمی آورید؟»
● دلسوزی برای آگاهی خریداران
جواد علیزاده فروشنده کیف می گوید: «من نمی توانم به مشتری دروغ بگویم. حتی بچه هایی را که برای خرید با پدر و مادرهایشان می آیند، راهنمایی می کنم. بارها به بچه ها گفته ام حتی بعضی مدارس اجازه نمی دهد کیف اسپایدرمن و باربی ببرید، پس بهانه گیری نکنند. یا به خانواده ها می گویم کوله های چرخدار برای بچه های دبستانی شان نخرند. چرخ این کوله ها دوامی ندارد. سه ماه بعد باید کیف دیگری تهیه کنند و هزینه مضاعفی بپردازند.
بهتر است یک کوله دوبنده استاندارد تهیه شود. بچه ها در مدرسه از روی چشم همچشمی همین کوله های چرخدار را هم پشتشان می اندازند و از چرخ دار بودنش بعضاً استفاده ای هم نمی برند.»
وی ادامه می دهد: «شاید خیلی ها بگویند چرا خودت را برای مشاوره دادن خسته می کنی؟ اما من می گویم اصلا کوله ام به فروش نرود، یکسال آویزان روی دیوار بماند، به شرط این که بچه با رضایت خاطر کوله مناسبش را انتخاب کرده و با لبخند از در مغازه خارج شود.»
علیزاده در پایان به هوش بچه های این نسل اشاره کرده و با بیان یکی از خاطراتش می گوید: «یک روز با مادر یکی از بچه ها صحبت می کردم که کوله های تک بنده امسال مشتری آنچنانی ندارد. پسربچه همراهش هم گفت: بگم چرا مشتری نداره؟! چون اخبار گفته کوله یک بنده خوب نیست! باید دو بند داشته باشه!»
● گسترش مراکز عرضه ارزان قیمت
ماجده نجومی برای دخترش که به کلاس چهارم دبستان می رود معمولا هر ساله ۲۰ تا ۲۵ هزار تومان لوازم التحریر می خرد. وی با مقایسه قیمت دفتر در محله و در بازار می گوید: «یک نمونه دفتر را در لوازم التحریر نزدیک منزلمان تهیه کردم که بابت هر دفتر ۹۰۰ تومان پرداختم، اما قیمت همان دفتر در بازار ۵۰۰ تومان بود.» وی در ادامه می گوید: «چه قدر خوب است که مسئولین برای خرید در این فصل مراکز متعددی در سطح شهر با قیمت های مناسب برپا کنند و مردم با استرس کمتری به خریدهای فصلی شان برسند.»
این خانم خانه دار نیز به خرید جینی (۱۲تایی) لوازم التحریر تأکید کرده و می گوید: «حتی اگر تعدادی از دفترها و یا مدادها اضافه بیایند، می توانم برای سال بعد دخترم استفاده کنم.»
● مدیری که در دسترس نبود
در تماس های مکرری که با وزارت بازرگانی داشتیم متأسفانه با کم لطفی مسئولان تنظیم بازار پاسخی برای سؤالات خود نیافتیم. خانمی از آن سوی خط تلفن صراحتاً اعلام کرد: ایشان به دلیل مشغله هایی که در این فصل دارند، قادر به پاسخگویی نیستند. بعد هم عنوان کرد: در یک نشست خبری همه سؤالات پاسخ داده شده و اضافه بر آن موردی وجود ندارد! اما درست یک هفته بعد با ده ها سؤال که در ذهن فروشندگان لوازم التحریر و خریداران (مردم) بی پاسخ مانده، روبرو می شوم. سؤالاتی از قبیل چرا کیفیت دفترهای دولتی پایین است؟
حمایت از تولیدکنندگان داخلی در برابر این همه مارک های وارداتی چه می شود؟ سرانجام برای کنترل مصرف گرایی چه برنامه ای داریم؟ عکس های منطبق با فرهنگ غربی از قبیل اسپایدرمن، باربی، گارفیلد و... بر روی لوازم التحریر فرزندان ما چه می خواهند بگویند؟ راستی چرا دارا و سارا کمتر از ۵سال به تاریخ می پیوندند؟!از نیمه دوم شهریور ماه تب وتاب خرید اول سال تحصیلی بالا می گیرد و بازار لوازم التحریر و کیف و کفش داغ تر می شود. بوی کاغذ دفترهای نو و مدادهای تراش نخورده خبر از آمدن فصل جدیدی دارد، فصلی که با مهر آغاز می شود و همیشه یادآور یکرنگی، سادگی و تقسیم مهربانی هاست. به راستی چرا با بهانه گیری هایی که از بطن کج سلیقگی، تجمل گرایی و چشم و همچشمی ها برمی خیزد، بچه های خود را زیاده خواه تربیت کرده و آنها را از صفا و صمیمیت ساده زیستی محروم کنیم؟
به فرزندان خود بیاموزیم همیشه باید بخشی از شادی ها و دارایی هایمان را با چشم های حسرت کشیده بچه های محروم قسمت کرده تا مفهوم واقعی زندگی در فصل مهر تبلور پیدا کند.
اولین کلمات را در یک دفتر می شود ساده نوشت، می شود اولین نقاشی را بر دل دفتری ساده به یادگار گذاشت و می شود به همین سادگی چند دفتر، قلم و مداد رنگی را کادو گرفت و به دستان منتظری هدیه کرد. طعم شادی حقیقی مهر را به فرزندان خود بچشانیم.
زن همسایه فخرفروشی می کرد که برای دخترش از کیش یک «ست» صورتی لوازم التحریر هدیه آورده اند. روی کیفش عکس سیندرلا دارد و برای کتانی هایش ۱۰۰ هزار تومان هزینه شده است!
اما به راستی آیا می دانید یکی از راه های تحقق توسعه همه جانبه کشور کاهش مصرف کالاهای خارجی، اصلاح سلیقه تجمل گرایی و حرکت به سمت ساده زیستی، استفاده از کالای با کیفیت داخلی به جای کالای پرزرق و برق بارنگ و لعاب چشم نواز اما بی کیفیت خارجی است؟
در بازار کیف و کفش که قدم می زنی، چشمانت از دیدن این همه مارک های خارجی، رنگ های تند و بی کیفیتی کالا خسته می شوند و این سوال بر ذهنت فشار می آورد که جایگاه کشور ایران به عنوان دیار قدیمی ترین سراجی های دنیا کجاست؟
● صنعت کیف و کفش فدای شغل های کاذب
ناصر مهرعلی می گوید که از ۳۰ سال پیش تاکنون در خیابان منوچهری به شغل کیف فروشی مشغول است. از وی دلیل قرق بازار کیف توسط مارک های خارجی را جویا می شوم، وی منتقدانه می گوید:«الان شرایط به گونه ای است که هر جوان با ۲۰۰، ۳۰۰ هزار تومان می تواند یک موتورسیکلت برای خود بخرد. با این شغل های کاذبی که قد علم کرده اند، دیگر کسی به کارگری و شغل های صنعتی نگاه نمی کند.»
وی با دردمندی می گوید که تا ۵، ۶ سال پیش کارگاه تولیدی انواع و اقسام کیف داشته است:«همه تولیدی را جمع کردم، چون دیدم برایم صرف نمی کند. این اواخر با کارگرهای جوان واقعاً مشکل داشتم. همین ماه پیش در این مغازه کارگری برای فروش داشتم که تمام شنبه ها را به بهانه های مختلف و به میل خودش تعطیل می کرد!
جوان های امروزی می خواهند یک شبه و از آسان ترین راه ممکن پولدار شوند. در صورتی که اگر صنعتی بیاموزند، تضمین کننده آینده شان است.»
وی پس از شنیدن اذان مغرب در حالی که همراه با نوشیدن استکان چای در چند ثانیه، همه روزهای اوج بودن شغلش را از ذهن می گذراند، می گوید:«چند سال پیش از روی یک مدل کیف، تولید ایرانی داشتم که بازار را تکان داد. آنقدر خوب و زیبا کار کرده بودیم که حتی خبره های این صنف هم متوجه ایرانی بودن کار نشدند. در مدل های اولیه لایه کیف را مقوا می زدیم. مقوا در شهرهای رطوبت خیز مثل شمال و جنوب موج برمی دارد. ضمناً وزن کیف را هم بالا می برد. یکی از نمونه های وارداتی را که برش دادم، متوجه شدم آنها به جای مقوا از «تکسون» استفاده می کنند. «تکسون» در رطوبت موج برنمی دارد و سبک است. وقتی دوخت کیف عالی بود و وزن آن هم با نمونه اصلی تفاوتی نداشت همه از آن استقبال کردند.»
وی عرق از چهره پرچین و چروک خود می گیرد و ادامه می دهد:«پیشینه ایران در صنف سراجی که در قدیم کار چرم می کردند، دهنه اسب، کمربند، گهواره (ننو) چرمی می ساختند، زبانزد بود. الان باید در کیف و کفش حرف اول را بزنیم، اما متاسفانه می بینیم که بازار تولید داخلی به طور کل جمع شده است.»
● کفش مناسب چگونه کفشی است؟
خانواده ای برای خرید کفش وارد مغازه می شوند. پسر خانواده که ۱۰ ساله به نظر می رسد به دنبال کتانی ساق بلند است و دختر خانواده هم کفش های پاپیون دار پاشنه بلند را از نظر می گذراند. هر دو این کفش ها یکی به دلیل سنگینی بیش از حد و دیگری به خاطر پاشنه دار بودن از نظر استانداردهای پزشکی مشکل ساز هستند.
یک متخصص ارتوپد در مورد انتخاب کفش مناسب می گوید:«کفش باید متناسب با سن و اندازه پای دانش آموز باشد، یعنی کوچکتر یا بزرگتر از پای او نباشد.
اگر کفش بزرگ باشد، باعث نبود تعادل در راه رفتن، زمین خوردن و بروز حادثه می شود. از سوی دیگر کفش کوچکتر ازاندازه پای دانش آموز، موجب فشردگی پنجه و پاشنه و ایجاد تاول و میخچه می شود.»
وی می افزاید: «وزن کفش ها نباید زیاد باشد. کفش های سنگین ضمن این که خستگی دانش آموز را در پی دارد، پاهای او را زخمی می کند.»
این متخصص ارتوپد در مورد پاشنه کفش ها تأکید می کند:« پاشنه کفش باید کمتر از سه سانتی متر باشد، زیرا با توجه به تحرک و فعالیت های مختلف دانش آموز، پاشنه های بلند تعادل او را از بین می برد. باید توجه داشت کفش های پاشنه بلند و بدون پاشنه، هر کدام باعث اختلال در راه رفتن دانش آموز شده و در مواردی باعث خستگی زودرس و فشار بر ستون فقرات و زانوها می شود، البته منظور از پاشنه چیزی نیست که شما حتماً به صورت جداگانه آن را می بینید. ممکن است کفش در قسمت پاشنه یا از داخل بلندتر باشد و پاشنه داشته باشد، ولی سطح بیرونی کف آن صاف باشد.
این ارتوپد بهترین جنس برای کفش را چرمی می داند و می گوید: «پوشش داخلی پلاستیکی مانع رسیدن هوا به پا می شود.»
● سلیقه مخاطب، مدار اصلی تولید
حسین رنجبری فروشنده کفش های اسپرت هم می گوید: «هر چه قدر درصد پلاستیک که به مواد اولیه تزریق می شود، کمتر باشد، جنس کفش مرغوب تر خواهد بود.»
این فروشنده نیز با اشاره به حقیقت تلخ قرق بازار کفش توسط جنس های خارجی به ویژه چینی ادامه می دهد: «آدیداس درجه یک به قیمت ۲۰۰هزارتومان به فروش می رسد. کفش های ۱۲ تا ۱۸هزار تومانی کیفیت متوسط دارند و به سلیقه اکثر مشتری ها مناسب است.»
رنجبری یکی از دلایل استقبال بچه ها از کتانی های خارجی را تنوع رنگ و مدل آنها عنوان می کند و می گوید: «اگر مسئولین از تولیدی ها حمایت کنند، دستگاه بدهند، تولیدی ها هم مدل های قشنگ تر، متنوع تر و با کیفیت تری تولید کنند، چرا جنس ایرانی نخریم؟ اخیراً چند شرکت داخلی به تنوع تولید توجه خاص نشان داده که فروش خوبی هم به همراه داشته است.»
● ضرورت تحول اساسی در صنعت کیف و کفش
مرتضی شیرازی ۴۷سال است که در خیابان سعدی مغازه کفش فروشی دارد.
وی می گوید که پیش از این یک واحد کوچک تولیدی داشته است و با گلایه از وضعیت موجود ادامه می دهد: «توان مالی برای ادامه فعالیت تولیدی نداشتیم. کسانی که سرمایه دارند جنس خارجی وارد می کنند و ما از آنها می خریم.»
از او سؤال می کنم :این مدل هایی که پشت ویترین چیده اید، آخرین مدل های سال است؟ وی می گوید: «معمولاً وارد کننده ها مدل های چند سال پیش را می آورند. مثلاً کفش های ما مدل های ۲۰۰۵ است.»
وی با مقایسه شرایط کاری این صنف در زمان حال و گذشته می گوید: «قدیم ها دو تا کارگر داشتم، ماهی ۱۰۰ جفت کار می کردند، اما با چه کیفیتی! الان دو تا کارگر افغانی روزی ۱۰۰ جفت بیرون می دهند، که چنگی به دل نمی زند.»
مکث می کند، نگاه خود را به دوردست ها می دوزد و ادامه می دهد: «یک زمانی در فصل فروش مدارس روزی ۵۰ جفت فروش داشتم، اما الان شاید در طول ماه ۵۰۰ جفت فروش داشته باشم.»
این فروشنده می گوید: «به مسئولان بگوئید به جای برپایی یکی دو نمایشگاه فصلی آن هم با کیفیت پایین به فکر تحول اساسی در صنعت کیف و کفش باشند.»
کارشناسان اقتصادی نیز بارها نسبت به ضرورت توجه به فعالیت تولیدی های کوچک و البته زود بازده تأکید می کنند. اگر چه طرح هایی در دست اجرا قرار دارد، اما موانعی مانند کمبود نقدینگی و عدم ارائه به موقع تسهیلات موانع پیش روی این گونه طرح هاست.
● تولیدی هایی که از صنعت خارج می شوند
جواد علیزاده فروشنده کیف ضمن گلایه از این که طی این دو سال قیمت چرم بیش از ۱۰ بار نوسان داشته است، می گوید: «هنوز هم ایرانی های مقیم خارج از کشور که چند سال از فضای ما جدا بوده اند، می آیند و می پرسند: کیف ۱۲ گره دارید؟ کیف و چمدان هایی که در ۱۲ سایز دوخته می شد کار خبره های صنف کیف سازی بوده، اما الان بسیاری از آنان به دلیل شرایط نامساعد کاری تعطیل کرده اند.»
مهدی متین شجاعی ۳۲ سال سابقه فعالیت در صنف فروش کیف و چمدان دارد، وی می گوید: «بسیاری از تولیدی ها اکثراً وارد کننده شده اند. یک عده مواد خام اولیه تولید می کنند وچون کیفیت این مواد پایین است؛ در بین تولیدی های کوچک شهرستان های دور افتاده توزیع می شود. عده کمی ازتولیدی ها هم که همچنان فعال هستند، کارهای سفارشی برای ادارات و سمینارها انجام می دهند.»
وی ادامه می دهد: «حقیقت تلخ این است که با رها کردن این صنف از سوی دولت اگر بخواهیم کار با کیفیت ایرانی تولید کنیم، قیمتش چندین برابر کالای خارجی می شود. اگر هم بی کیفیت باشد در کلانشهری چون تهران مشتری ندارد.»
تارهای عنکبوتی و شمایل سوپرمن جدید، موجودی خیالی به نام «اسپایدرمن» یا مردعنکبوتی نقش بند کیف های پسرانه شده است. موجودی قرمزرنگ ساخته و پرداخته سینمای غرب چه می خواهد بگوید؟ مرد عنکبوتی برخاسته از تفکر قدرت محوری است. موجودی فراواقعیت و زاده تخیل دنیای غرب که به نحوی خارق العاده هر کجا خرابی به بار می آید، ظاهر شده و همه چیز را در چند ثانیه سر و سامان می دهد!
آن سوی بازار چهره ای رنگی، خندان و پر آب و رنگ «باربی» پشت کیف ویژه دختران نوآموز و کم سن و سال ایرانی، فرهنگ اصیل کشور را به چالش می کشد.
باربی موجودی برگرفته از شخصیت زن غربی است که با آرایش غلیظ و پوشش نامناسب، رفتارهای اجتماعی غربی را در سکوت مسئولان فرهنگی ترویج می کند.
مرد عنکبوتی با تارهایش می خواهد بگوید سلطه قدرت سردمداران را بپذیرید و آسوده باشید که چتر حمایت اسپایدرمن بر سرشماست! سینمای هالیوود بارها و بارها به پشتوانه حمایت های مالی صهیونیست ها به خلق چنین موجوداتی دست زده است. کارآکترهایی که در فیلم های جنگ ستارگان نیز می بینید، اکثراً دارای چنین پتانسیل و پیامی هستند.
در همه این آثار، هالیوود هر چند سال یک بار تلاش خود را برای ارایه یک نماد تمام عیار آمریکایی از قدرت با چاشنی مهربانی و مردم دوستی به کار می گیرد! چند سال بعد از ظهور اسپایدرمن و باربی مسئولین به فکر خلق نمادهای ایرانی افتادند. دارا و سارا برادر و خواهر ایرانی، لباس قومیت های مختلف را پوشیدند وروی جلد دفترها وکیف های مدرسه خوش نشستند، اما فاقد جذابیت های قرن بیست و یکمی بودند و بعضاً قیمت محصولات دارا و سارا شانه به شانه محصولات خارجی می زد.
یکی دو سال بعد نیاز به بازبینی جدید و یا حتی خلق نمادهای جدید دیگری بود. مثل همیشه تبلیغات مناسب و مؤثر تلویزیونی را نادیده گرفتیم وعروسک های دارا و سارا از دور رقابت آهسته و بی صدا خارج شدند!
● تصاویر فریبنده پشت کیف مدرسه
دختر بچه ۷ ساله ای که به همراه مادرش برای خرید کیف مدرسه به بازار آمده با انگشت به کیف باربی اشاره کرده و می گوید: «این قشنگ است.»
مادرش زیر لب می گوید: «سارا جان، کیف سارا را ببین. این ها هم قشنگند.» دختربچه پایش را محکم به زمین می کوبد، بهانه گیری می کند و جواب می دهد: «من از اونها می خوام. تو مهدکودک پارسال بچه ها همه کیف های باربی داشتند.»
فروشنده وساطت کرده و می گوید: «دخترم، مدرسه با مهدکودک فرق می کند. بعضی از مدرسه ها اصلاً اجازه نمی دهند بچه ها کیف باربی ببرند. اگر اجازه ندادند چی؟ باز باید بیایی ساده اش را بخری.»
بچه به گریه می افتد. مادر در فشار بهانه گیری فرزندش مثل همیشه کوتاه می آید و به سلیقه دخترش خرید می کند.
● الگوهایی مغایر با آموزه های اسلامی
باربی ها که آمدند، سلیقه آدم بزرگ ها هم تغییر کرد، چه برسد به کوچکترها! همه به لاغری مفرط روی آوردند. زیبایی باربی برای بعضی دخترها همچون قدرت اسپایدرمن برای بعضی پسرها تبدیل به یک مدل شد.
صغرا بیگی یک کارشناس فرهنگی توضیح می دهد: «دختربچه های غربی از سن پایین یاد می گیرند زیبایی تنها فاکتور برتری یک زن است. در این مدل تربیتی که خاص کشورهای غربی است پذیرفته شدن از طرف دیگران و ارزشمند بودن فقط با معیار مانکن شدن سنجیده می شود. چنین چیزی در تضاد صددرصد با آموزه های اسلامی است.
از طرف دیگر نماد مرد عنکبوتی روی شانه های استخوانی یک دانش آموز پسر، در خود بودن، انفرادی حرکت کردن، به جای اتصال به ریسمان الهی اتصال به قدرت و توانایی های فردی را به عنوان ارزش های یک پسر معرفی می کند.»
● ناآگاهی از تهاجم جدید غرب
کتانی ها و کفش های اسپرت با رنگ پرچم های خارجی و انواع و اقسام نمادهای غربی این روزها پشت ویترین فروشندگان کیف و کفش به چشم می خورند. مدل ستاره با حاشیه آبی و قرمز که تداعی گر پرچم استکبار جهانی است، چرا باید انتخاب فرزندان ما باشد؟
سعی کنیم چیزی بخریم که لااقل هویت ملی و انقلابی ما زیر سؤال نرود.
یک دانش آموز پسر دوره متوسطه که برای خرید کتانی به بازار آمده می گوید:
«دنبال کفشی می گردم که ۹ ماه تحصیلی از آن استفاده کنم. این نکاتی که شما به آن توجه می کنید برایم جالب است. کمتر کسی در این باره به ما هشدار می دهد. اصلاً تا به حال به این نکته که برخی علائم و مارک های خارجی فرهنگ و سلیقه غربی را ترویج می کنند، توجه نداشته ام.» این دانش آموز از قیمت سنگین کیف و کفش گلایه می کند.
دوست همراهش صادقانه می گوید: «در دبیرستان بچه ها با مارک کتانی شان به هم پز می دهند و فخرفروشی می کنند! البته می توان مارک خارجی یا عکس پرچم را با قیچی حذف کرد، ولی آنها عمداً می گذارند که بگویند چند ده هزارتومان پولش را داده اند!»
● بازار در دست واردکنندگان
محسن امیرخانی یک فروشنده لوازم التحریر ضمن اشاره به این که هم اکنون ده ها مارک لوازم التحریر و لوازم نقاشی از کشورهایی چون آلمان، فرانسه، انگلیس، چین و... وارد می شود، می گوید: «متأسفانه در مورد لوازم نقاشی به ویژه در بخش ابزار حرفه ای باید بگویم کمتر به کیفیت ابزار ایرانی در سال های اخیر توجه کرده ایم. قیمت لوازم نقاشی خارجی هم ۲ تا ۲.۵ برابر لوازم ایرانی است.
اما برای خرید مدرسه می توان مداد رنگی خوب ایرانی هم پیدا کرد. الان برخی از مارک های ایرانی مورد استقبال دانش آموزان و خانواده های آن ها قرار دارد.
مسلماً این جعبه فلزی در بالا رفتن قیمت کالای خارجی تأثیر داشته است، وگرنه کیفیت مدادرنگی های مدرسه با مارک ایرانی را می توان خوب ارزیابی کرد.»
وی در ادامه می گوید: «شاید اگر تولیدکننده ایرانی به نوع بسته بندی و جذابیت های ظاهری مثل عکس هایی که روی جعبه مداد رنگی و مدادها چاپ می شود، دقت داشته باشد، هیچ وقت در بازار رقابت عقب نمی ماند. الان شرایط به گونه ای است که باید روی کار تبلیغاتی، بسته بندی و خلق کارآکترهای کارتونی برای فراگیر شدن روی ابزار مختلف لوازم التحریر کار کنیم.»
● فریب مارک های چشم نواز را نخورید
در یک مغازه کوله پشتی فروشی ویژه مدارس، احمد عمارتی فروشنده توضیح می دهد: «بعضی از خریداران ما دانشجویانی هستند که در اروپا تحصیل می کنند. یکی از مشتری ها می گفت؛ برای خرید یک کوله در فرانسه به پول ایرانی باید ۱۰۰هزارتومان هزینه کند. اتفاقاً قیمت در ایران مناسب است ولی باید روی کیفیت کار شود.»
وی با اشاره به شهرت برخی از مارک های خارجی در ادامه می گوید: «بر فرض مثال اگر یک مارک فرانسوی روی یک کوله پشتی در مغازه ایران بخورد، مطمئن باشید اگر واقعاًّ هم وارداتی باشد- که نیست، چون با فرانسه قرارداد واردات کیف نداریم- این مدل و کیفیتی که در ایران به فروش می رسد با مدل و کیفیتی که با آن مارک در اروپا فروخته می شود، فرق دارد. مدل ها و کیفیت های محصولات وارداتی برای کشورها طبقه بندی شده اند. شاید کوله های چینی در درجه یک و دو در دو بازار جداگانه متعلق به کشورهای مختلف توزیع شوند. پس چرا کالاهای با کیفیت ایرانی تولید نکرده و نخریم؟»
محمود محمدی فروشنده دیگری در صنف کیف و کفش می گوید: «چون مردم فریب مارک ها را می خورند. باید به کیفیت و مدت زمان استهلاک کالا توجه داشت. برخی از مارک ها فریبنده و با نوع واقعی آن متفاوت هستند.»
این فروشنده معتقد است که تولیدات ایرانی در صورت توجه به کیفیت آن و البته تبلیغات مناسب دستکمی از مارک های خارجی حاضر بازار کیف و کفش ندارد و بلکه از نظر دوام و قیمت مقرون به صرفه تر است.
● کوله پشتی مدرسه باید چه طور باشد
والدین باید به فرزندان خود گوشزد کنند وقتی از طرف مدرسه برنامه درسی می دهند، لازم نیست با وسایل اضافه کوله را در حد انفجار پر کنند.
خوشبختانه در جامعه ما به استانداردهای کوله پشتی مدرسه به ویژه در چند سال اخیر با توجه به گفت و گوهای پزشکی صدا و سیما و نیز هراس مردم از شیوع دردهای کمری، دیسک گردن و مهره های ستون فقرات توجه خاصی می شود.
یک متخصص ارتوپد در مورد ویژگی های کوله پشتی مناسب توضیح می دهد: «والدین برای دانش آموزان باید به دنبال کوله پشتی دوبنده باشند و توصیه می شود یک بند هم برای بسته شدن دور کمر داشته باشد، تا کیف در قسمت پشت دانش آموز ثابت قرار گیرد و مرتب وزنش به این طرف و آن طرف نیفتد. مسئله دیگر در مورد پهنای بند است، بند کوله پشتی باید پهن و نرم باشد. پهن بودن بند کوله پشتی باعث می شود وزن آن در سطح بیشتری از شانه پخش شود و در نتیجه فشار کمتری برشانه وارد شود.»
وی ادامه می دهد: «وزن کوله پشتی نباید بیش از ۱۰درصد وزن دانش آموز باشد. تسمه های به کار گرفته شده در کوله پشتی جهت انتقال وزن باید پهن و حداکثر ده سانتی متر باشد تا با توزیع مناسب فشار کمتری به شانه و کمربند شانه دانش آموز وارد شود. کوله پشتی حین راه رفتن نباید از بدن جدا شود. این در حالی است که فشردگی کوله پشتی با بدن فرد عمل خونرسانی را مختل می کند.»
● ضعف برنامه ریزی در هدایت بازار
حالا تصور کنید در این آشفته بازار مارک ها، رنگ ها و طرح های مختلف غرب گرایانه، وزارت بازرگانی با توزیع تعداد محدودی دفترچه که به دلیل عدم جذابیت های ظاهری و صرفاً استفاده از عکس چند پرنده که روی جلد کمتر مورد توجه عمومی قرار می گیرد سعی دارد، دل خریداران را به دست آورد. آیا چنین روشی در برابر سیل تبلیغاتی کالاهای وارداتی یک حرکت از پیش شکست خورده و اعلام این که ما هیچ برنامه خاص دیگری برای تغییر سلیقه بازار نداریم، نیست؟!
از حسین رسولی فروشنده لوازم التحریر در مورد دفترچه های دولتی می پرسم، وی با لحنی گلایه آمیز پاسخ می دهد: «حرفش را هم نزنید. به دلیل نوع کیفیت و عدم تبلیغات مناسب صرفاً حجم وسیعی از مغازه ام را اشغال می کند و سودی برایم ندارد، چون به فکر طرح و جلد زیبا و کاغذهای بادوام نیستند.»
وی سلیقه مشتریان را با توجه به کیفیت خریدشان به دو دسته تقسیم می کند و می گوید:
«یک عده دفترهای معمولی با کیفیت همراه با چند دفتر فانتزی برای برخی درس ها مثل هنر و ادبیات تهیه می کنند و عده دیگری که معمولاً دانش آموزان دبیرستانی هستند، دفترهای سنگین و مرغوب انتخاب می کنند، چون می خواهند از محتوای دفترشان برای چند سال بعد و در دوره امتحان کنکور هم استفاده کنند. این قشر برایشان دوام دفترها اهمیت دارد.»

گالیا توانگر

منبع : روزنامه کیهان