هزینه‌ها را مدیریت کنیم

از نظر درآمدی می‌توان خانواده‌ها را در گروه‌های گوناگونی قرار داد‌‌. در یك تقسیم‌بندی خیلی كلی می‌توان از خانواده‌های پردرآمد، خانواده‌های متوسط و خانواده‌های كم‌درآمد نام برد‌‌. در هر یك از این خانواده‌ها، مدیریت هزینه‌ها متفاوت است و نمی‌تواند یكسان باشد‌‌.
اگر در خانواده‌های با درآمد بالا این مدیریت به درستی انجام نشود، خانواده لطمه نمی‌بیند و حداكثر بخش بیش‌تری از درآمد هزینه می‌شود‌‌. ولی در خانواده‌های كم‌درآمد و با درآمد متوسط، مدیریت نادرست هزینه‌ها موجب می‌شود تا زندگی خانوادگی با بحران‌و گاه با بحران‌های مهارناپذیر مواجه شود‌‌. از این رو، در خانواده‌های كم‌درآمد و با درآمد متوسط ضروری است تا نگاه خردمندانه‌تری به اقتصاد خانواده داشته باشیم‌‌.
هر چند با توجه به تورم موجود در جامعه ممكن است كاهش هزینه‌ها امری مضحك قلمداد شود، ولی با برنامه‌ریزی و پیگیری‌برخی شیوه‌ها می‌توان، نرخ رشد هزینه‌ها را در خانواده تا حدودی كنترل كرد‌‌. به عنوان مثال، برخی كالاهای مصرفی از نظر اندازه، بسته‌بندی و نیز كیفیت، تفاوت قابل ملاحظه‌ای دارند‌‌. برخی از این تفاوت‌ها بیش‌تر به نوع بسته‌بندی و اندازه مربوط می‌شود و كیفیت كمترین نقش را ایفا می‌كند‌‌. در چنین شرایطی برای كاهش هزینه‌های خانواده، می‌توان از سكوی پز اجتماعی پایین آمد و كالای ارزان‌تر را كه همان نیازی را رفع می‌كند كه كالای گران‌قیمت، خرید‌‌.
مثال عینی آن می‌تواند در مورد میوه باشد‌‌. هر چند این را نیز نباید فراموش كنیم كه توزیع ناعادلانهء درآمد در جامعه و شكاف زیاد بین اقشار و طبقات جامعه موجب شده است تا چنین رفتاری را در پیش گیریم.
این نكته را باید در نظر داشت كه هزینه‌ها به آسانی رشد می‌كنند‌‌. احتمالا از نزدیكان خود بسیار شنیده‌اید كه «فلان مقدار پول را در اختیارم بگذار، تا شب یك ریالش باقی نمی‌ماند»‌‌. هر كسی از این توانایی برخوردار است تا بر حسب نیازهای واقعی و غیرواقعی خانوادهء خود هزینه كند‌‌. حتی با داشتن مقدار متفاوت پول، می‌توان هزینه‌های جاری و مصرفی را به صورت‌های متفاوتی بسته‌بندی كرد; اما اگر بخواهیم بدون نگاه كلان به اقتصاد كشور و فقط و فقط بر حسب درآمد‌های جاری و مقطعی خود جدول هزینه‌هایمان را تنظیم كنیم، احتمال این كه حتی در كوتاه‌مدت خانواده را با دشواری مواجه كنیم وجود دارد‌‌. چرا كه خانواده، به غیر از مصرف‌روزمره و جاری، نیازهای دیگری نیز دارد كه از ناحیهء همین درآمد كه در طول سال پس‌انداز می‌شود، برآورده می‌شود‌‌. در این صورت، اگر به هزینه‌های مصرفی خانواده سامان ندهیم و نتوانیم پس‌انداز كنیم، از یك سو، توانمان برای پاسخگویی به نیازهای دیگر كاهش می‌یابد و از سوی دیگر توان خود را در كاهش هزینه‌ها از دست می‌دهیم‌‌.
هزینه‌های روزمره و مصرفی به دلیل این كه همیشه تكرار می‌شوند، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق‌تری هستند‌‌. چون در صورت افزایش بی‌رویهء این بخش از هزینه‌ها، كاهش آن به جهت عادی‌شدن هزینه‌كردن برای خانواده، به آسانی انجام نمی‌شود و برای اعضای خانواده مساله‌‌آفرین می‌شود‌‌. در شرایطی كه چشم‌انداز روشنی از وضعیت اقتصادی خود و اقتصاد كلان نداریم، باید میل به مصرف را حتی‌الامكان مهار كنیم‌‌. هر قدر نیازهای مصرفی را تندتر و در سریع‌ترین زمان پاسخ گوییم، نیازهای دیگری می‌آفریند‌‌.
در چنین شرایطی زمانی به خود می‌آییم كه دامنهء این نیازها گسترده شده است‌‌. خرید و مصرف كالاها، فقط نیاز مرتبط با آن كالا را پاسخ نمی‌گوید، بلكه نیاز روانی ما را نیز برآورده می‌كند‌، اما اگر میل به مصرف و خرید مهار نشود، آستانهء ارضای روانی را پایین می‌آورد و برای دستیابی به خرسندی و رضایت خاطر، از یك سو فاصلهء بین خریدها را كاهش می‌دهد و از سوی دیگر تصمیم‌گیری با خرید را آسان می‌كند‌‌. هر دو این موارد نیز، افزایش هزینه‌ها را به همراه دارد‌‌. در چنین وضعیتی، چه بخواهیم و چه نخواهیم بخشی از این هزینه‌ها از پس‌انداز تامین می‌شود‌‌. پس;
۱) هر چند بخشی از نرخ رشد هزینه‌ها به جامعه و نظام اقتصادی‌مان مربوط می‌شود، ولی تلاش كنیم، نرخ رشد هزینه‌ها را در خانواده تا آن‌جا كه در حد توان ماست، كم‌تر از نرخ رشد درآمدها كنیم.
۲) در مورد برخی كالاهای مصرفی كه دوام آن دارای اولویت نیست، می‌توان كالای ارزان‌تری خریداری كرد‌‌. به عنوان مثال، برخی كالاهای مصرفی را می‌توان از میادین میوه و تره‌بار و یا فروشگاه‌هایی خرید كه قیمت آن‌ها از قیمت معمول مقداری پایین‌تر است.
۳) در مورد برخی كالاها، ابتدا این پرسش را برای خود طرح كنید كه اگر خرید آن به بعد موكول شود، چه مشكلی برای خانواده ایجاد می‌شود؟ به عنوان مثال نمی‌توانیم خرید مواد غذایی را به بعد موكول كنیم ولی احتمالا می‌توان برای خرید كیف دستی چنین تصمیمی گرفت.
۴) كالاهایی را در اولویت قرار دهید كه نیاز عموم افراد خانواده را پاسخ می‌گوید.
۵) در همه حال، تلاش كنید مقداری از درآمد خود را پس‌انداز كنید; آن هم نه در خانه، بلكه در بانك.

منبع : روزنامه سرمایه