چقدروچگونه خرج می کنیم

درآمد - هزینه خانواده ها، شاخص مهمی در بررسی رونق اقتصادی یك جامعه محسوب می شود. كارشناسان با بررسی تفاوت درآمد - هزینه به میزان نابهنجاری های اقتصادی از قبیل رشوه و اختلاس و نیز نابهنجاری های اجتماعی از قبیل دزدی و غیره پی می برند.بانك مركزی جمهوری اسلامی ایران، سالانه با بررسی بودجه خانوار شهری به درآمد و هزینه های خانوارها پرداخته و رفتارهای درآمدی و هزینه ای خانوارها را مورد مطالعه قرار می دهد.
گزارش زیر به نتایج بررسی بودجه خانوارها در سال ۱۳۸۳ است:
الف - هزینه
در سال ۸۳ متوسط هزینه ناخالص سالانه یك خانوار شهری حدود ۶۰ میلیون و ۳۴۴ هزار ریال (ماهانه حدود ۵ میلیون و ۲۹ هزار ریال) بود كه نسبت به سال قبل ۲۲‎/۴ درصد افزایش داشته است.
از كل این مبلغ، ۲۴‎/۸ درصد (حدود ۱۴ میلیون و ۹۸۰ هزار ریال) سهم گروه هزینه خوراكی ها و آشامیدنی ها است كه نسبت به سال ۱۳۸۲ معادل ۱۷‎/۹ درصد افزایش داشته است.
در بین گروه هزینه خوراكی ها و آشامیدنی ها بیشترین سهم از كل هزینه ناخالص (معادل ۶‎/۶ درصد) متعلق به هزینه انواع گوشت بود. پس از آن به ترتیب هزینه میوه های تازه با ۴‎/۱ درصد، شیر و فرآورده های آن و تخم پرندگان با ۳‎/۰ درصد، آرد، رشته و غلات و سبزی های تازه هر یك با ۲‎/۶ درصد بیشترین سهم را به خود اختصاص داده اند.
براساس نتایج این بررسی از كل هزینه ناخالص خانوار، ۰‎/۴ درصد به گروه هزینه دخانیات اختصاص داشت كه در مقایسه با سال ۱۳۸۲ ، ۱۴‎/۳ درصد افزایش داشته است.
در این سال از كل هزینه های ناخالص خانوار ۵‎/۵ درصد (حدود ۳ میلیون و ۳۰۴ هزار ریال) به گروه هزینه پوشاك و كفش اختصاص داشت كه نسبت به سال ۱۳۸۲ معادل ۱۲‎/۵ درصد افزایش داشته است.
نتایج این بررسی نشان می دهد كه ۲۶‎/۸ درصد از كل هزینه ناخالص یك خانوار (حدود ۱۶ میلیون و ۱۵۴ هزار ریال) مربوط به گروه هزینه مسكن، آب، برق و گاز و سایر سوخت ها بود كه نسبت به سال قبل ۱۶‎/۹ درصد افزایش داشته است.
در سال ۸۳ از كل هزینه های ناخالص خانوار ۵‎/۵ درصد (حدود ۳ میلیون و ۳۳۸ هزار ریال) اختصاص به گروه هزینه لوازم، اثاث و خدمات مورد استفاده در خانه داشت كه در مقایسه با سال ۱۳۸۲ معادل ۲۶‎/۹ درصد افزایش نشان می دهد.
براساس نتایج این بررسی از كل هزینه های ناخالص خانوار، ۴‎/۱ درصد به گروه هزینه بهداشت و درمان، ۱۵‎/۰ درصد به گروه هزینه حمل ونقل، ۱‎/۴ درصد به گروه هزینه ارتباطات، ۳‎/۴ درصد به گروه هزینه تفریح و امور فرهنگی، ۱‎/۸ درصد به گروه هزینه تحصیل، ۲‎/۲ درصد به گروه هزینه رستوران و هتل و ۸‎/۹ درصد به گروه هزینه كالاها و خدمات متفرقه اختصاص داشته است.
یافته های این بررسی نشان می دهد كه در مقایسه با سال ،۱۳۸۲ گروه های بهداشت و درمان ۶‎/۶ درصد، حمل ونقل ۳۲‎/۵ درصد، ارتباطات ۳۰‎/۹ درصد، تفریح و امور فرهنگی ۲۵‎/۸ درصد، تحصیل ۴۱‎/۳ درصد، رستوران و هتل ۲۹‎/۲ درصد و كالاها و خدمات متفرقه ۴۵‎/۷ درصد افزایش داشته است.
ب - درآمد:
در سال ۸۳ مجموع درآمد پولی و غیرپولی ناخالص سالانه یك خانوار شهری حدود ۵۵ میلیون و ۶۶۲ هزار ریال (ماهانه حدود ۴ میلیون و ۶۳۹ هزار ریال) بود كه ۷۴‎/۹ درصد آن را درآمد پولی ناخالص و ۲۵‎/۱ درصد را درآمد غیرپولی تشكیل داده است.
بانك مركزی اذعان كرده است كه در این مورد امكان كم گویی خانوارها وجود دارد. با این حال در سال ۱۳۸۳ كل درآمد پولی و غیرپولی خانوار نسبت به سال قبل حدود ۲۰‎/۷ درصد افزایش داشت (میزان افزایش درآمد پولی خانوار معادل ۲۲‎/۷ درصد و درآمد غیرپولی ۱۵‎/۰ درصد بود).
یافته های این بررسی مؤید آن است كه در بین درآمدهای پولی ناخالص خانوار، درآمد از مزد و حقوق بخش دولتی و عمومی ۲۹‎/۷ درصد، درآمد از مزد و حقوق بخش خصوصی ۲۴‎/۰ درصد، درآمد از مشاغل آزاد كشاورزی ۶۶‎/۹ درصد، درآمد از مشاغل آزاد غیركشاورزی ۲۰‎/۰ درصد، درآمدهای متفرقه ۱۳‎/۲ درصد و درآمد حاصل از فروش كالاهای دست دوم ۲۱‎/۷ درصد نسبت به سال قبل افزایش داشته است.
نتایج این بررسی نشان می دهد كه در بین درآمدهای غیرپولی بیشترین سهم (معادل ۷۸‎/۶ درصد) به ارزش اجاری مسكن شخصی (مالك نشین) اختصاص داشت كه معادل ۱۹‎/۷ درصد از كل درآمدهای پولی و غیرپولی را تشكیل داده است.
ج - خصوصیات اجتماعی و اقتصادی:
●تعداد نفرات
در سال ۸۳ متوسط تعداد افراد خانوار ۴‎/۱۳ نفر بود كه نسبت به سال قبل كاهش داشته است.
توزیع خانوارها برحسب تعداد افراد نشان می دهد كه خانوارهای یك نفری ۴‎/۶ درصد، دو نفری ۱۲‎/۲ درصد، سه نفری ۲۰‎/۶ درصد، چهار نفری ۲۶‎/۱ درصد، پنج نفری ۱۷‎/۲ درصد، شش نفری ۹‎/۸ درصد، هفت نفری ۵‎/۰ درصد، هشت نفری ۲‎/۵ درصد، نه نفری ۱‎/۱ درصد و ده نفری و بیشتر ۰‎/۹ درصد را به خود اختصاص داده اند.
●تحصیلات
در سال مورد بررسی توزیع افراد شش ساله و بالاتر خانوارها برحسب میزان سواد نشان می دهد كه، ۱۲‎/۸درصد «بی سواد»، ۱‎/۶ درصد قادر به «خواندن و نوشتن»، ۲۳‎/۵ درصد دارای «تحصیلات ابتدایی»، ۴۹‎/۴ درصد دارای «تحصیلات متوسطه» و ۱۲‎/۷ درصد دارای «تحصیلات دانشگاهی» بوده اند.
براساس نتایج این بررسی درصد افراد بی سواد و قادر به خواندن و نوشتن در مقایسه با سال ۱۳۸۲ كاهش و درصد افراد با تحصیلات متوسطه و دانشگاهی افزایش داشته است.
●اشتغال
نتایج این بررسی گویای آن است كه در بین افراد شش ساله و بالاتر خانوارها، ۳۱‎/۱ درصد «شاغل»، ۴‎/۳ درصد «بیكار»، ۵‎/۹ درصد «با درآمد بدون كار»، ۲۸‎/۵ درصد «محصل»، ۲۴‎/۸ درصد «خانه دار» و ۵‎/۴ درصد متعلق به سایر گروه ها بوده اند. طبق یافته های فوق سهم افراد بیكار، با درآمد بدون كار و محصل در مقایسه با سال قبل كاهش و سهم افراد شاغل افزایش داشته است.
توزیع افراد شاغل خانوارها برحسب رشته فعالیت اصلی محل كار در سال ۱۳۸۳ گویای آن است كه، ۴‎/۲ درصد در بخش «كشاورزی، دامپروری، شكار، جنگلداری و ماهیگیری»، ۲۰‎/۷ درصد در بخش «صنعت و معدن»، ۱‎/۰ درصد در بخش «برق، گاز و آب»، ۱۲‎/۰ درصد در بخش «ساختمان»، ۲۰‎/۹ درصد در بخش «عمده فروشی، خرده فروشی، هتلداری و رستوران»، ۱۰‎/۷ درصد در بخش «حمل ونقل، انبارداری و ارتباطات»، ۵‎/۹ درصد در بخش «خدمات مالی، بیمه، ملكی، حقوقی و تجاری» و ۲۴‎/۶ درصد در بخش «خدمات عمومی، اجتماعی و شخصی» شاغل بوده اند.
در سال مورد بررسی توزیع افراد شاغل خانوارها برحسب میزان سود و رشته فعالیت محل كار نشان می دهد كه بیشترین تعداد افراد شاغل بی سواد، كسانی كه قادر به خواندن و نوشتن بوده و افرادی كه دارای تحصیلات متوسطه بوده اند به ترتیب با سهمی معادل ۲‎/۱ ، ۰‎/۶ و ۱۲‎/۰ درصد در بخش «عمده فروشی، خرده فروشی، هتلداری و رستوران» به كار اشتغال داشته اند. همچنین بیشترین تعداد افراد شاغل كه دارای تحصیلات ابتدایی بوده اند با سهمی معادل ۴‎/۸ درصد در بخش «صنعت و معدن» فعالیت داشته اند. طبق نتایج این بررسی بیشترین تعداد افراد شاغل دارای تحصیلات دانشگاهی با سهمی معادل ۱۲‎/۵ درصد در بخش «خدمات عمومی، اجتماعی و شخصی» به كار اشتغال داشته اند.
بررسی مزبور نشان می دهد كه ۷‎/۴ درصد از اعضای شاغل خانوارها كارفرما، ۲۸‎/۹ درصد كاركن مستقل، ۲۵‎/۰ درصد كاركن مؤسسات دولتی و عمومی، ۳۴‎/۸ درصد كاركن مؤسسات خصوصی و ۳‎/۹ درصد كاركن فامیلی و كارآموز بدون مزد بوده اند.
●مسكن
بررسی نحوه تصرف محل سكونت خانوارها در سال مورد بررسی نشان می دهد كه ۶۸‎/۳ درصد از خانوارها در مسكن شخصی (مالك نشین)، ۲۲‎/۹ درصد در مسكن اجاری، ۱‎/۲ درصد در مسكن در برابر خدمت و ۷‎/۶ درصد در مسكن رایگان سكونت داشته اند.
طبق نتایج این بررسی ۶‎/۲ درصد از خانوارها در محل سكونت خود از یك اتاق، ۳۰‎/۲ درصد از دو اتاق، ۳۹‎/۶ درصد از سه اتاق، ۱۷‎/۹ درصد از چهار اتاق، ۴‎/۲ درصد از پنج اتاق و ۱‎/۹ درصد از شش اتاق و بیشتر استفاده نموده اند.
●تسهیلات محل سكونت و لوازم زندگی مورد استفاده خانوارها
بررسی تسهیلات محل سكونت خانوارها در سال ۱۳۸۳ نشان می دهد كه، حدود ۹۸‎/۱ درصد خانوارها از آب لوله كشی، ۹۹‎/۹ درصد از برق، ۸۱‎/۷ درصد از گاز شهری، ۲۲‎/۱ درصد از سیستم فاضلاب شهری، ۸۳‎/۴ درصد از تلفن، ۹۴‎/۰ درصد از آشپزخانه، ۹۵‎/۲ درصد از حمام، ۶۲‎/۸ درصد از كولر ثابت و ۱۱‎/۰ درصد از سیستم حرارت مركزی (شوفاژ) بهره مند بوده اند.
نتایج این بررسی گویای آن است كه ۲۵‎/۱ درصد خانوارها از اتومبیل شخصی، ۱۸‎/۹ درصد از موتوسیكلت، ۲۲‎/۴ درصد از دوچرخه، ۹۸‎/۴ درصد از تلویزیون، ۵۲‎/۳ درصد از ویدئو، ۲۰‎/۶ درصد از كامپیوتر شخصی، ۷۹‎/۹ درصد از یخچال، ۵۱‎/۱ درصد از فریزر و ۶۶‎/۱ درصد از ماشین لباسشویی و ۱۵‎/۸ درصد از تلفن همراه استفاده نموده اند.
د - متوسط هزینه و درآمد ناخالص یك خانوار شهری در استان های مختلف:
بررسی متوسط هزینه ناخالص سالانه یك خانوار ساكن در مناطق شهری استان های مختلف نشان می دهد كه استان تهران با حدود ۷۹ میلیون و ۶۸۰ هزار ریال (ماهانه حدود ۶ میلیون و ۶۴۰ هزار ریال) بیشترین و استان هرمزگان با حدود ۳۷ میلیون و ۴۹۰ هزار ریال (ماهانه حدود ۳ میلیون و ۱۲۴ هزار ریال) كمترین هزینه را به خود اختصاص داده اند.
از نظر متوسط درآمد ناخالص سالانه یك خانوار شهری، استان تهران با حدود ۷۵ میلیون و ۴۲ هزار ریال (ماهانه حدود ۶ میلیون و ۲۵۳ هزار ریال) بیشترین و استان قم با حدود ۳۵ میلیون و ۴۴۴ هزار ریال (ماهانه حدود ۲ میلیون و ۹۵۴ هزار ریال) كمترین درآمد را دارا بوده اند.

منبع : روزنامه ایران