نقش سلولهای کم فشار محلی در استقرار مجموعه های ماسه ای ایران (مطالعه موردی: بندریگ کاشان)

در پهنه مناطق خشک ایران، توده های بزرگی از ماسه های بادی در نقاط مختلف متراکم شده اند. این توده های ماسه ای در اصطلاح محلی "ریگ" نامیده می شوند. مطالعاتی که توسط محققین تاکنون انجام شده است،‌ دو عامل اصلی، شامل جهت وزش باد غالب و نیز عامل توپوگرافی و بادپناهی ناهمواریها را علل اصلی استقرار این توده های ماسه ای می دانند؛ اما با استناد به فرضیه تحقیق، سلولهای کم فشار محلی در طول دوره گرم سال، عامل اصلی یا مهمترین عامل تمرکز و استقرار این توده های ماسه ای می باشند.
محدوده مورد مطالعه، مجموعه ماسه ای بندریگ کاشان، واقع در چاله مسیله و در جنوب دریاچه نمک می باشد. متغیرهای مورد بررسی دراین تحقیق، شامل ویژگیهای باد منطقه، قطر ذرات رسوب و مورفولوژی تپه های ماسه ای می باشد. روش تحقیق، مبتنی بر یک روش تحلیلی است. در این روش، بین متغیرهای سه گانه، از طریق روش حضور و اختلاف، همزمان ارتباط برقرار گردیده است. ابزار تحقیق، نقشه های توپوگرافی و عکسهای هوایی بوده و تکنیک کار، مقایسه داده های میدانی، آمار روزانه باد و دانه سنجی ذرات ماسه بوده است.
نتایج نشان می دهد که یک سلول کم فشار محلی، درست در جنوب دریاچه مسیله در طول دوره گرم سال حاکمیت پیدا می کند. به همین سبب، راستای وزش بادها در تمامی چاله مسیله نسبت به این نقطه حالت همگرا دارد و بالتبع حرکت همگرای ماسه های روان موجب استقرار مجموعه ماسه ای بندریگ در موقعیت کنونی شده است. بهترین شاهد این مسأله، انطباق مورفولوژی تپه های ماسه ای در راستای خطوط گرادیان فشار نسبت به نقطه مرکزی می باشد.

مجتبی یمانی

منبع : پایگاه اطلاعات علمی