بیمه چیست؟

گفته می‌شود بیمه نوعی سرمایه‌گذاری است. اما نه از آنگونه که کسی انتظار داشته باشد. پولش را پس بگیرد. و البته قمار هم نیست. یک قمار باز خطر می‌کند، در حالی‌که بیمه علیه خطر از انسان محافظت می‌کند. بیمه روشی برای تقسیم خطر با دیگران است. از دوران باستان، برخی افراد منابع مالی خود را برای کمک به کسانی‌که متحمل ضرر می‌شدند، به‌طور مشترک سرمایه‌گذاری می‌کردند. حضرت موسی به قوم اسرائیل دستور داده بود که به‌صورت دوره‌ای، مقداری از تولیدات خود را به خارجیان مقیم، پسران بی‌پدر و زنان بیوه کمک کنند (کتاب تثنیه دومین کتاب تورات) ریشهٔ بیمه به زمان تمدن بابل برمی‌گردد. تاجران تشویق می‌شدند که به کاروان‌های تجاری وام‌های کوتاه مدت بدهند و وقتی کالا به سلامت به مقصد رسید پول خود را با سود پس بگیرند. این فعالیت مشابه یکی از قوانین حقوق دریائی است که در نظام‌نامهٔ حمورابی به رسمیت شناخته شد (۲۱۰۰ سال قبل از میلاد).
این قانون، عقدی به‌صورت رهن است که صاحب کشتی در مقابل گرو گذاردن کشتی و گاهی گرو گذاردن کرایهٔ قابل دریافت کشتی، میلغی دریافت می‌دارد در صورتی‌که کشتی غرق شود یا از بین برود پول طلبکار از بین می‌رود. ولی اگر کشتی به سلامت بازگشت مبلغ قرض به‌اضافهٔ سودی که نرخ آن از حد معمولی بیشتر است به طلبکار مسترد می‌گردد (تعداد دفعاتی که کشتی‌ها سالم برمی‌گشتند زیادتر بود). این مشابه روشی بود که فنیقی‌ها در تجارت دریائی خود به‌کار می‌گرفتند. رومیان باستان انجمن تدفین داشتند. به‌نوعی مانند بیمهٔ عمر، که مخارج تدفین و پرداخت مبلغی به بازماندگان عضو این انجمن را به‌عهده داشت. با گسترش شهرها و تجارت در اروپا، انجمن‌های قرون وسطائی برای حفظ اعضاء خود از زیان خطراتی مانند آتش‌سوزی و غرق شدن کشتی، آزاد کردن اسرا از دست دزدان دریائی، ترتیب مراسم تدفین در خور و شایسته و حمایت در زمان فقر و بیماری متعهد شدند.
طبق شواهد، اولین قرارداد بیمه مربوط به اواسط قرن چهاردهم است. بیمهٔ دریائی در میان ملل اروپائی وابسته به تجارت دریائی، عمومیت اجرائی داشت. در لندن، قهوه‌خانهٔ لویدز محلی بود که تاجران، صاحبان کشتی و بیمه‌گران برای معاملات تجاری با هم ملاقات می‌کردند. سرمایه‌گذاران که پیشنهاد قرارداد بیمه را به دریانوردان می‌دادند، اسامی خود را در زیر ورقه‌ای می‌نوشتند و مقدار مشخصی از خطر را در مقابل مبادلهٔ مبلغ معینی (همان حق بیمه)، تقبل می‌کردند. بدین ترتیب تا آخر قرن هجدهم، لویدز به اولین شرکت بیمهٔ مدرن تبدیل شد. در سال ۱۹۶۳ ادموند هالی، ستاره‌شناس، اولین جدول مرگ‌ومیر را بر اساس قوانین آماری مرگ‌ومیر و سود تهیه کرد. این جدول در سال ۱۷۵۶ توسط ژوزف دادسون اصلاح شد. و بدین ترتیب محاسبهٔ نرخ حق بیمه برای سنین مختلف مقدور شد. در حالی‌که قبلاً برای تمام سنین یکسان محاسبه می‌شد.
●بیمه‌ٔ امروزی
امروز وقتی‌که مردم خود را بیمه می‌کنند به این معنی است که کماکان خطر خود را با بیمه‌گر تقسیم می‌کنند. شرکت‌های مدرن بیمه، آماری را که نشانگر میزان ضررهای گذشته، مانند خطر آتش‌سوزی و غیره است مطالعه می‌کنند تا بتوانند میزان ضررهائی را که ممکن است در آینده به مشتریانشان تحمیل شود، حدس بزنند. شرکت‌های بیمه از وجوهی که مشتریان به آنها می‌پردازند، برای جبران خسارت اشخاص متضرر شده اقدام می‌کنند.
●آیا همه به بیمه نیاز دارند؟
واقعاً شما به بیمه نیاز دارید؟ چه نوع بیمه‌ای برای شرایط شما مناسب است؟ در برخی از کشورها داشتن انواع خاصی از بیمه‌ها اجباری است. و در برخی دیگر هم، خیلی از انواع بیمه شناخته نشده است. به‌علاوه هزینهٔ بیمه و انواع پوشش آن در کشورهای مختلف متفاوت است. اما اصل اساسی بیمه یعنی شراکت در خطر، در همه جا یکسان است. به این ترتیب صرف هزینه برای بیمه، کار عاقلانه‌ای است. حتی اگر هیچ دعوائی اقامه نشود. به نظر شما همراه داشتن یک لاستیک یدک در پشت ماشین سرمایه‌گذاری بیهوده‌ای است؟ حتی اگر هرگز از آن استفاده نشود احساس امنیتی که راننده از بودن این لاستیک در ماشین دارد، صرف هزینهٔ آن را قابل قبول می‌کند. هر چند بعضی از خسارت‌ها با پرداخت پول قابل جبران نیستند. ولی می‌توان بخشی از خسارت‌های وارده را جبران کرد.
● انواع بیمه‌نامه‌ها
بیشتر بیمه‌هائی که اشخاص تهیه می‌کنند در ۵ نوع بیمهٔ کلی زیر طبقه‌بندی می‌شوند.
● بیمه مالکیت
بیمه برای از بین رفتن خانه، تجارت، اتومبیل، با مالکیت‌های دیگر معمول‌ترین نوع مدیریت خطر است. بعضی از بیمه‌نامه‌های منازل، اسباب و اثاثیه را نیز پوشش می‌دهند. اگر شما این نوع بیمه‌نامه را می‌خرید حتماً از اجناس داخل خانهٔ خود فهرستی تهیه کنید. حتی اگر می‌توانید از اثاث منزل خود عکس یا فیلم ویدیوئی بگیرید. این فهرست را به همراه لیست ارزیابی یا رسید کالا در جائی مطمئن غیر از خانهٔ خود نگهداری کنید.
● بیمهٔ مسئولیت
هر کس که اتومبیلی را می‌راند یا صاحب ملکی است یا تجارتی انجام می‌دهد با دیگران را در استخدام دارد، همیشه در معرض خطر بروز حادثه قرار دارد. این حادثه ممکن است به خسارت به مایملک، مصدومیت یا مرگ اشخاص دیگر منجر شود. رانندهٔ ماشین، صاحب اموال و مدیران، مسئول تعمیر اموال خسارت دیده، درمان یا حتی درد و رنج اشخاصی که حادثه برای آنها اتفاق افتاده هستند. در خیلی از کشورها، قانون راننده‌ها و صاحبان اموال را مجبور به داشتن بیمهٔ مسئولیت می‌کند تا بیمه برای پرداخت خسارت به آنها کمک کند. حتی اگر صاحب ملک، راننده، یا کارفرما مسئولیت خود را بیمه نکرده باشد او در مقابل قربانیان حادثه و خانواده‌های آنان از نظر اخلاقی و قانونی مسئول است.
●بیمه خدمات درمانی
برخی از کشورها نوعی بیمه را برای سالخوردگان تأمین می‌کنند که به‌واسطهٔ آن اشخاص سالمند از مقرری و درمان کافی بهره‌مند می‌شوند. در این موارد بیمه مقدار کمی از این هزینه‌ها را به‌عهده می‌گیرد. در نتیجه اشخاص بیمه‌های دیگری را برای تکمیل این بیمه اختیار می‌کنند. در خیلی از کشورها بیمه درمانی کارگران یک شرط استخدامی است. در برخی از کشورها مانند کشور ما سازمانی وجود دارد که اشخاص را در مقابل دریافت مبلغی به‌صورت ماهانه یا سالانه با قیمت‌های پائین‌تر بیمه می‌کند. هر چند استفاده از این نوع بیمه، انتخاب نوع درمان و پزشک، معالج را محدود می‌کند.● بیمهٔ ناتوانی و بیمهٔ عمر
بیمهٔ ناتوانی درآمد محدودی را برای شخص مصدومی که نمی‌تواند کار کند تأمین می‌کند. بیمهٔ عمر به بازماندگان شخص متوفی که بیمه شده کمک مالی می‌کند. این بیمه به خانواده‌های بازماندگان کمک می‌کند تا قرض‌های سنگین خود را بپردازند و پس از مرگ‌ نان‌آور خانواده به زندگی عادی خود بازگردند.
● بیمهٔ نوع ششم (یا بیمه‌های عجیب)
این نوع بیمه در ایران رایج نیست. ولی در خارج از کشورمان مبالغ هنگفتی برای این نوع بیمه پرداخت می‌شود. بیمه اعضاء بدن. آیا شما حاضرید پایتان را برای یک میلیون دلار قطع کنید؟ مطمئناً پاسخ شما خیر است. پس لزومی هم نیست که آن را بیمه کنید. اما آدم‌های مشهور که به خاطر بعضی از قسمت‌های بدن خود مشهور شده‌اند و در واقع ابزار کار آنها همین اعضاست این نیاز را احساس می‌کنند. داستان این نوع بیمه‌ها بسیار طولانی است. اما موج جدید آن هنگامی درگرفت که شایعه شد خواننده‌ای مشهور، کل بدن خود را تا مبلغ یک بیلیون دلار بیمه کرده است. هر چند نمایندگان بیمهٔ او این شایعه را رد می‌کنند.
اولین بیمهٔ اعضاء بدن در سال ۱۹۲۰ شکل گرفت، وقتی‌که بازیگر فیلم‌های صامت، بن‌توربین، که به‌خاطر چشم‌های چپ‌اش مشهور بود، چشمان خود را ۲۰ هزار دلار در مقابل معالجه بیمه کرد. چند سال بعد، کرونر جیمی دورانت برای بینی نه چندان مشهورش یک بیمه‌نامهٔ ۵۰ هزار دلاری خرید.
بازیگران زن بیشتر از آقایان به اعضاء بدن خود احترام می‌گذارند. هاروی لوو قهرمان بویو بازی در سال ۱۹۳۴ دستان یویو بار خود را به مبلغ ۱۵۰ هزار دلار بیمه کرد. چاس مک دژویت نوازندهٔ سکیفل (نوعی ساز انگلیسی که معمولات نوازنده خودش آن را می‌سازد) دستان هنرمند خود را به مبلغ ۵ هزار پوند بیمه کرد ولی هیچ وقت به ذهنش خطور نکرد که محبوبیت‌ ساز خود را نیز بیمه کند.
اما در صنعت بیمه، گاهی جنسیت نیز بی‌ربط است. به یک بازیگر تایلندی دو جنسی به‌نام پوه‌ که قرار بود برنامه‌ای را در ادینبورگ اجراء کند گفته شد که اعضاء بدن الصاقی وی در ارتفاع زیاد خواهد ترکید و او آن را به ارزش ۵۰ هزار دلار بیمه کرد.
در جائی‌که اعضاء بدن سالم برای بیمه‌کنندگان منفعت به همراه دارد، بیمه کردن صدا نیز تجارت آفرین است. بروس اسپرینگستین تا سقف ۶ میلیون دلار صدای خود را بیمه کرد. این در حالی است که رود استوارت، ساکسیفون درخشان خود را نیز بیمه کرده است. پیانیست مشهور، ریچارد کلایدرمن و گیتاریست گروه رولینگ استون، دستان خود را بیمه کرده‌اند،
با این همه دست و پای بیمه شده، آدم فکر می‌کند که ورزشکاران نیز باید بیشتر از همه خود را بیمه کنند، ولی جالب است بدانید ورزشکارانی که خود را بیمه کرده باشند بسیار کم هستند. چون ورزشکاران به‌جای بیمهٔ اعضاء بدن خود به‌طور کامل در مقابل ناتوانی بیمه می‌شوند. مثلاً در چند سال اخیر یک بازیکن تیم سان‌فرانسیسکو جاینت، بری‌باند، بیمه شد. ولی همین بیمه در سال ۲۰۰۱ تمدید نشد، چون قرارداد بازیکن با تیم نزدیک به اتمام بود. لویدز که اولین شرکت رسمی بیمهٔ دنبا است بیشترین سهم را در بیمه کردن اعضاء بدن آدم‌های مشهور دارد.
● بیمه‌ای که همه بدان نیاز دارند
اگر شما جائی زندگی می‌کنید که بیمه معمول است یا اصلاً وجود ندارد، بیمه‌ای هست که شما باید بتوانید به‌دست آورید. از آنجا که بیمه یعنی وسیله‌ای برای تضمین سلامت و امنیت باید بدانید چگونه می‌توانید آن را به‌دست آورید؟ شما می‌توانید گام‌هائی اساسی در جهت کاهش خطراتی که در معرض آن قرار دارید، بردارید. در مورد آینده فکر کنید. خردمندی در زمان فراوانی، امنیت به ارمغان می‌آورد. در زمان پولداری نسبی، کنار گذاشتن مبلغی برای روز مبادا کاری خردمندانه است. وجدان آگاه داشته باشید. خیلی از خطرات با داشتن وجدانی آگاه قابل کنترل هستند. می‌توان با کمی ملاحظه و رعایت حقوق دیگران و مقررات راهنمائی و رانندگی، از تصادفات رانندگی جلوگیری کرد. فکر کنید که چه زندگی‌هائی از بین نمی‌رفت اگر راننده در هنگام رانندگی خواب‌آلود نبود یا با تلفن همراه صحبت نمی‌کرد. استفاده از کمربند ایمنی یک راه دیگر تقلیل خطر در هنگام تصادفات است.
در منزل و محل کار نیز رعایت خیلی از مسائل احتمال بروز خطر را کم کند. مراقب سلامتی خود باشید. برای این نوع احتیاط شما فقط نیاز به کمی دانش و مطالعه دارید. مراجعهٔ سریع به پزشک قبل از مزمن شدن بیماری، راهی خوب برای تقلیل ضرر و زیان است. چون درمان بیماری‌های مزمن هم گران است و هم طولانی مدت. به قول قدیمی‌ها: پیشگیری بهتر از درمان است.

منبع : مجله بهکام