نفت بحرانی

● پیش‌بینی قیمت نفت
رشد اقتصادی و به تبع آن رشد تقاضا و نوسانات ارزش دلار، از جمله عوامل مؤثر بر تقاضای نفت به شمار می‌روند. با توجه به این که آمریکا به تنهایی بیش از یک چهارم نفت خام جهان را مصرف می‌کند، رکود و رونق اقتصادی آن کشور می‌تواند به معنای سقوط یا افزایش قیمت جهانی نفت باشد. با رشد اقتصادی کشورهایی مانند چین و هند، نیاز به مصرف انرژی بیشتری احساس می‌شود. از این رو، دستیابی کشورهای مذکور به اهداف رشد اقتصادی، موجب افزایش تقاضای نفت می‌گردد.
از آنجا که در حال حاضر، حامل‌های انرژی و نفت خام در بازار و مبادلات جهانی بر مبنای دلار قیمت‌گذاری می‌شوند، تغییرات ارزش دلار در مقابل سایر ارزهای معتبر بین‌المللی، می‌تواند بر عرضه و تقاضای بسیاری از کالاها، از جمله نفت خام تأثیرگذار باشد. به عنوان مثال، کاهش ارزش دلار در مقابل ارزهایی مانند ین و یورو (با فرض ثابت بودن سایر عوامل) می‌تواند به مثابه افزایش قدرت خرید کشورهای اتحادیه اروپا و ژاپن برای نفت خام و به عبارت دیگر، ارزان شدن نسبی نفت خام برای این کشورها باشد که این مسأله خود می‌تواند موجب افزایش تقاضای این کشورها برای نفت خام شود. از طرفی، کاهش ارزش دلار، عملاً قدرت خرید کشورهای تولید‌کننده و صادرکننده آن را کاهش می‌دهد، چراکه بخش قابل توجهی از واردات این کشورها از بلوک‌های غیردلاری انجام می‌شود و می‌باید برای تأمین نیازهای وارداتی خود، دلارهای نفتی را به یورو، پوند، ین و سایر ارزهای معتبر تبدیل نمایند. گفتنی است، در شرایط اُفت ارزش دلار، این کشورها مقدار کمتری از ارزهای مذکور را به دست خواهند آورد و این به معنای کاهش درآمدهای صادراتی آنها است که ممکن است برای جبران آن، میزان تولید نفت و صادرات خود را افزایش دهند. توجه به این نکته ضروری است که افزایش تولید نفت خام در بسیاری از کشورها، مستلزم اکتشاف مخازن جدید نفت است. در حالی که ۶۰ درصد ذخایر نفت جهان که در حوزه‌های عظیم قرار دارند، هم اکنون مورد بهره‌برداری قرار گرفته و بهره‌برداری و اکتشاف سایر مخازن، به دلیل کوچک بودن حوزه‌ها و محدود بودن ذخایر آنها، تنها در شرایط خاص مقرون به صرفه است. محدودیت دیگر در افزایش عرضه نفت خام، کهولت سن حوزه‌های نفتی جهان است که این مسأله، تولید متوسط هر چاه را به شدت کاهش می‌دهد. به عنوان مثال، متوسط تولید هر چاه در ایران - که در اوج خود بیش از ۲۰ هزار بشکه در روز بوده است - امروز به کمتر از ۲ هزار و ۵۰۰ بشکه در روز رسیده است. لذا در شرایط کاهش ارزش دلار، افزایش تقاضا بیش از افزایش عرضه بوده که این امر منجر به افزایش قیمت نفت می‌شود. براساس آمار، از سال ۲۰۰۷ که روند نزولی ارزش دلار در مقابل یورو آغاز شد، قیمت نفت افزایش یافت. لیکن از اواسط سال ۲۰۰۸ که ارزش دلار در مقابل یورو تقویت شد، قیمت نفت کاهش یافت و روند کاهش آن همچنان ادامه دارد. با عنایت به این که رکود موجود در دنیا منجر به کاهش تقاضای کشورهای تأثیرگذار شده، قیمت نفت به شدت کاهش یافته است، به طوری که بهای هر بشکه نفت خام که در ماه ژانویه سال جاری به بیش از ۱۴۷ دلار رسیده بود، در روزهای اخیر، حتی به زیر ۳۵ دلار کاهش یافته است.
● پیش‌بینی تقاضای نفت خام در سال ۲۰۰۹
بنا بر پیش‌بینی نشریه اقتصادی میس، بحران اقتصادی موجب کاهش ۴/۰‌ درصدی تقاضای نفت در سال ۲۰۰۹ خواهد شد. همچنین، سازمان بین‌المللی انرژی پیش‌بینی کرده است که مصرف جهانی نفت در سال آینده به ۲/۸۷ میلیون بشکه در روز خواهد رسید. جمع‌بندی اظهارنظرهای کارشناسان نشان می‌دهد که تقاضای جهانی نفت در سال آینده، بین ۵۰۰ هزار بشکه افزایش تا ۵۰ هزار بشکه کاهش، در نوسان خواهد بود. ‌ ‌

منبع : اقتصاد ایران