مورفین و هروئین

●مورفین
در سال ۱۸۰۴ م. اولین الكالوئید تریاك – كه شناخته شد – مورفین(morphine) نامگذاری كردند كه از كلمه مورفئوس (Morpheuse)خدای رویای یونان باستان مشتق شده بود . از سال ۱۸۵۰م. كه سرنگهای تزریقی زیر جلدی به بازار آمد ، استفاده از آن گسترش بیشتری پیدا كرد.مورفین از تریاک استخراج میشود و یا مستقیما از ساقه خشخاش بدست می آید و به صورت پودری کریستالی به رنگ قهوه ای روشن و یا سفید می باشد.
مورفین به اشكال قرص، كپسول، پودر یا محلول عرضه می شود و از طریق خوراكی، كشیدن از راه مجاری تنفسی و تزریق زیر پوستی و داخل سیاهرگی مورد استفاده قرار می گیرد.شروع مصرف ‹‹ مورفین ›› را متخصصان به ‹‹ ماه عسل ›› تعبیر می كنند. زیرا ‹‹ مورفین ›› تمام احساسها را تغییر می دهد، و به تجربه های اداركی، خلقی و حسی و اساساً ارتباطات شخص با دنیای خارج، ظاهر دلنشینی می بخشد. این لذت در ابتدا در مورد احساسات داخلی نامشخص، بسیار شدید است.
كاركرد ذهنی در سطوح بالا مانند قدرت استدلال نه تنها دچار اشكال نمی گردد، بلكه عملكرد آن با شور و هیجان زیاد توأم است. البته پس از مدتی مصرف، عادت پدیدار می گردد و شخص به ناچار مقدار مصرفی خود را افزایش می دهد.
اضطراب كه خود جزئی از درد و رنج وابسته به كمبود احتمالی در اعتیاد است، سبب می شود كه شخص علاوه بر افزایش مقدار مصرفی خود، فواصل مصرف را كاهش داده و به این شكل از بروز علائم كمبود و اضطراب احتمالی جلوگیری نماید.
البته افرادی هستند كه مصرف روزانه خود را بدون افزایش قابل ملاحظه ادامه می دهند، و زندگی خود را براساس ریتم سرنگ ها قرار داده و به كار و زندگی معمولی خود مشغول می باشند. اما افراد دیگر قادر به تداوم كار و فعالیت نبوده و دائماً درپی بالا بردن مقدار مصرفی و پر كردن سرنگ های بعدی هستند.
اختلاف مورد اشاره مربوط به سازمان روانی – شخصیتی فرد و قدرت او در كنترل تمایلات و ارضا آن است. اما در اكثر موارد، اعتیاد به مشتقات ‹‹ تریاك ›› به طور عام و به ‹‹ مورفین ›› به طور خاص، موجب زوال سریع فیزیكی ، روانی و اجتماعی می گردد، و افرادی كه قدرت ذهنی خود را حفظ كرده اند، رنج فراوان می كشند. زیرا دیگر از ماه عسل خبری نیست، بلكه فقط لحظات پر اضطراب و سختی وجود دارد كه شخص به پركردن سرنگ فردای خود می اندیشد.
مرفین به صورت امروزی برای از بین بردن درد از قرن ۱۹ م. سابقه دارد و از حیث طبقه بندی فارماكولوژی، تضعیف كننده سیستم مركزی اعصاب می باشد.
●هروئین
هروئین كه نام شیمیایی آن "دی استیل ـ مورفین" است و در سال ۱۹۰۰ به عنوان وسیله‌ای برای درمان مؤثر اعتیاد به مورفین ارائه شد. اما افسوس كه این امید واهی خیلی زود به یأس مبدل گشت. زیرا متوجه شدند، گرچه هروئین خواب‌آوری كمتری دارد، اما قدرت مسموم كنندگی آن پنج برابر مورفین است.
هروئین با عمل تقطیر از مرفین استخراج می‌شود. هروئین پودر كریستالی سفید رنگی است كه در سال ۱۸۷۴ توسط دانشمند انگلیسی در بیمارستان سنت مری كشف شد. دانشمند قوی این ماده را تترااستیل مرفین خواند تا اینكه در حدود سال ۱۸۹۰ دانشمند آلمانی بنام درسر و چند دانشمند دیگر مطالعات بیشتری روی آن انجام دادند و دریافتند كه این مشتق دی استیله است و آن را برای معالجه اشخاص مبتلا به سل و سایر بیماریهای جهاز تنفسی و همچنین برای ترك اعتیاد به مرفین پیشنهاد و عمل كردند.
كارخانه بایر آلمان دست به تهیه تجارتی آن زد و به آن نام هروئین داد شاید بایر كلمه هروئین را از كلمه كه در زبان آلمانی به معنی‌ عامل بسیار قوی و بسیار موثر كه مقدار كم آن اثر زیاد دارد، اقتباس كرده است. از طرفی شاید چون مصرف هروئین می‌تواند اثر اعتیاد مرفین را از بین ببرد (چون یك مخدر قوی‌تر می‌تواند اثرارت فیزیولوژیكی داروی مخدر قبلی را از بین ببرد و خود جانشین آن بشود)در ضمن چون پس از مصرف هروئین البته فقط در شروع و اوایل مصرف آن اعمال روانی و جسمانی به شدت تقویت می‌شود و شخص می‌تواند كار چند روزه را در یك روز تمام كند به این ماده نام هروئین مشتق از كلمه به معنی قهرمان دادند.
هروئین اعتیاد شدید فیزیكی را در كمتر از ۲۱ روز در ۹۷ درصد اشخاصی كه آن را مورد مصرف قرار داده بودند، به وجود آورد. هروئین ماده مخدری قوی است، كه آخرین پله نردبان اعتیاد را در مصرف مواد مخدر به خود اختصاص داده است و شخص را به سفری می برد كه كمتر كسی از آن به سلامت بازگشته است!
فردی كه پس از سیر در مصرف انواع مواد مخدر به هروئین روی می‌آورد. ابتدا آن را استنشاق می‌كند، اما كمی بعد جهت تأثیر فوری و افزایش دادن اثر آن، به سرنگ روی می‌آورد و در رگ تزریق می‌كند.
هروئین تزریق شده احساس لذت عمومی و سریع و شدید را تولید می‌كند. متخصصان این حالت را شبیه اوج در جماع توصیف نموده ولی در اصطلاح، معتادان آنرا فلش (Flash) یعنی چیزی شدید و آنی همانند نور فلش دوربین عكاسی می‌نامند.
فلش عكس‌العملی است ناگهانی، زنده و عمیق كه ارگانیسم نسبت به ورود ماده نشان می‌دهد. این حالت كه حداكثر در حدود ۱۰ ثانیه طول می‌كشد برای معتاد همیشه عالی است. هروئین كه قدرت خواب‌آوری كمتری دارد، تولید برانگیختگی‌های شدید و خشنی می‌كند، لیكن سهولت تفكر و تصور تریاك را تولید نمی‌نماید،شاید به همین علت است که مصرف این ماده بیشتر در بین مردها متداول است. بررسی‌های آماری نشان می‌دهد كه در برابر هر ۵ مرد معتاد فقط یك زن معتاد وجود دارد.
هروئین از مورفین مستبدتر است و كمبود آن زودتر احساس می شود. به طوریكه معتاد را مجبور می‌سازد در فواصل زمانی مشخص ( ۳ تا ۵ ساعت برای هروئین و ۸ تا ۱۲ ساعت برای تریاك) از این ماده استفاده كند، تا اضطراب غیرقابل تحمل ناشی از كمبود را از بین ببرد.
مضافا اینكه پس از مدتی، مصرف هروئین به جز رفع احتیاج، اثر دیگری ندارد و مكانیسم وابستگی، ریتم تزریق و مقدار مصرف را رفته رفته افزایش می‌دهد و زوال و نابودی فرد را سرعت می‌بخشد.
اعتیاد به هروئین بندگی مطلق است و معتاد فقط برای هروئین و توسط آن زنده است. شخص معتاد به علت آگاهی از اعتیاد خود رنج فراوان می‌برد، اما ظاهرا كاری از دستش بر نمی‌آید.
باید دانست هروئین برخلاف الكل كه بعضی از رفتارهای سركوب شده را آزاد می‌سازد، تعدادی از رفتارهای پایه، مانند رفتارهای جنسی، خشونتی و تهاجمی و حتی رفتارهای رفع گرسنگی را سركوب كرده و از قدرت اصلی آن می‌كاهد. ایجاد حالت كرخی در معتاد باعث می گردد كه فشار مختلف و دردهای جسمانی خصوصا دلواپسی و اضطراب وی بهبود یابد.
وابستگی فیزیكی بسیار شدید است، معتاد می‌بایست حداقل هر ۸ تا ۱۲ ساعت یكبار از این ماده مصرف كند تا از بروز علائم كمبود جلوگیری نماید.
تجربیات حاصله نشان می‌دهد كه مصرف روزانه ۶۰ میلی‌گرم هروئین می‌تواند در مدت دو هفته فرد را كاملا معتاد سازد. زیرا در این مدت ارگانیسم بدن خود را با ماده مخدر وفق داده و با آن سازگار می‌گردد، و وقتی شخص از نظر فیزیكی كاملا معتاد شد، كمبود مصرف یا عدم دستیابی باعث بروز علائمی ‌می‌شود. تقریبا ۱۲ ساعت بعد از آخرین مصرف، معتاد خود را بدحال حس می‌كند، احساس ضعفی به او دست داده و خمیازه می‌كشد، می‌لرزد و عرق می‌كند، از بینی و چشمهایش ترشحات زیادی خارج می‌شود. این علائم توام با حالت آشفتگی به مدت چند ساعت ادامه یافته و پس از آن معتاد به خوبی ناآرام فرو می‌رود. در موقع بیداری یعنی ۱۸ تا ۲۴ ساعت بعد از آخرین تزریق فرد معتاد وارد عمق جهنم زندگیش می‌شود. خمیازه ها آنچنان شدید می گردد كه می‌توانند فكهایش را از هم جدا سازند. ترشحات بینی همچنان ادامه می‌یابد، موهای بدن سیخ می‌شود و انقباضات شدیدی در معده و روده‌ها پدید می‌آید، كه باعث ایجاد اسهال و استفراغ شدید می‌شود.
حدود ۳۶ ساعت بعد از آخرین تزریق، معتاد خود را با پتوهای متعدد می‌پوشاند. زیرا بدنش به شدت می‌لرزد و پاهایش بی‌اختیاد دچار لرزشهای شدیدی می گردد. به طوری كه قادر به خوابیدن نیست، بلند می‌شود، راه می‌رود، روی زمین دراز می‌كشد و فریاد می‌زند.
ریزش ترشحات از بینی همچنان ادامه می‌یابد و سرعت و میزان آن باور نكردنی است، زیرا فقط تعریق او باعث خیس شدن دائم لباسها و رختخوابش می‌شود.در این مرحله ضعف جسمانی به حدی است كه فرد قادر به بلند كردن سر از روی بالش نمی‌باشد و گاهی متخصصان از بیم جان بیمار به هراس می‌افتد و مقداری هروئین به وی تزریق می‌كنند. تزریق مقدار كمی هروئین تقریبا تمام علائم را به سرعت از بین می‌برد.
هاریس ایزبل در این مورد می‌نویسد "منظره شگفت انگیزی است، زیرا شخصی كه به شدت مریض است، نیم ساعت پس از تزریق به صورت آدمی سالم، خنده رو، خوشحال و مرتب در می‌آید.البته اگر تزریق انجام نگیرد تمام علائم فوق پس از ۶ تا ۷ روز از بین می‌رود، زیرا بدن پس از این مدت دوباره قابلیت عدم نیاز به هروئین را باز می‌یابد.

منبع : ستاد مبارزه با مواد مخدر