کدام شادی‌آور؟ کدام شادی؟

شاید بسیاری از والدین كه در حال حاضر این مقاله را پیش رو دارند حوصله خواندن آن را نداشته باشند و یا با یك نگاه سریع و سرسری از آن بگذرند. علتش كاملاً روشن است. بسیاری از پدر و مادر‌ها فكر می‌كنند كه اعتیاد و آلودگی به مواد مخدر فقط به قشر خاصی از جامعه تعلق دارد. پسر من؟ دختر من؟ امكان نداره! فرزند من همیشه در رفاه كامل بوده، ما همیشه مراقبش بوده ایم. از او هرگز رفتار مشكوكی ندیده ایم. بوی خاصی، رفتار خاصی... نه امكان ندارد.
والدین عزیز، خطری كه تهدیدمان می‌كند همین است. مواد مخدری كه ما می‌شناختیم بوی خاصی داشتند. حالت نشئگی خاصی ایجاد می‌كردند. صدا و قیافه را تغییر می‌دادند و خلاصه شك اطرافیان را پس از مدت نسبتاً كوتاهی بر می‌انگیختند اما امروزه مواد خطرناكی به بازار آمده كه حالت نشئه و خمودگی‌ای كه به دنبال اعتیاد به سایر مواد مخدر ایجاد می‌شود، در مصرف آنها مشهود نیست و به‌علاوه، استفاده از آنها راحت و سریع است و نیازی به سرنگ تزریقی و آتش ندارند. همچنین، به علت سایز بسیار كوچك، به‌راحتی حمل می‌شوند و مخفی كردن آنها آسان‌تر است. والدین عزیز آیا تا به حال در مورد این مواد خطرناك چیزی شنیده‌اید؟ موادی كه به شكل قرص عرضه می‌شوند؟
● قرص‌های شادی آور!
این ماده مخدر در سال ۱۹۱۴ توسط شركت مرك ( Merck ) آلمان به عنوان داروی لاغری و كاهنده اشتها ساخته و عرضه شد، اما به دلیل عوارض بسیار زیادی كه داشت، از رده خارج شد. در دهه ۷۰ میلادی این ماده كاربرد مجدد یافت و برای كمك به بیان احساسات بیماران به كار برده شد. همچنین ارتش آمریكا از این ماده برای راست گویی استفاده كرد و در سال ۱۹۸۴ با اثبات اثرات آن روی مغز حیوانات آزمایشگاهی، از رده خارج شد. در سال ۱۹۸۵ در آمریكا، مصرف آن ممنوع اعلام شد ولی بعد از آن به تدریج به صورت غیرقانونی از انبار كارخانه‌ها خارج شد و مورد استفاده متقاضیان خیابانی خود قرار گرفت و مصرف آن در میهمانی‌ها افزایش پیدا كرد.
در ایران این قرص را با نام‌های مختلفی می‌شناسند، از جمله : اكستیسی، اكستاسی، اكستازی، XTC، E، EX، X، قرص شادی، قرص عشق، قرص نشئه، بمب شادی، سوپر من، مرسدس، استار، جت و... این ماده به صورت قرص‌های خوراكی و جویدنی، كپسول و مواد تدخینی و تزریقی موجود است كه البته متداول ترین شكل آن به صورت قرص است كه با مارك‌های مرسدس بنز و میتسوبیشی، $، KO، صلیب، ستاره و... ساخته می‌شود. این قرص‌ها به رنگ‌های مختلف وجود دارند و در بسته بندی‌های مختلفی از جمله بسته‌هایی به اشكال كارتونی مثل میكی‌موس، پوكمان و... ارائه می‌شوند. قیمت آن در ایران در چند سال اخیر از چهار هزار تومان تا چهل هزار تومان نیز گزارش شده است. اما امروزه به دلیل ساخت راحت آن در لابراتورهای داخلی حتی به قیمت ۷۵۰ تومان نیز فروخته می‌شود كه خطر وجود مواد اضافی در آن و عوارض آن بسیار زیاد است. مصرف این قرص‌ها در ایران به خصوص در یك سال اخیر در مهمانی‌های شبانه به شدت افزایش‌یافته است و جالب است بدانید كه جوانان تحصیل كرده و مرفه مصرف‌كنندگان اصلی این داروها هستند.
● چرا استفاده از این قرص‌ها برای جوانان و نوجوانان جذابیت دارد؟
این قرص‌ها در كمتر از یك ساعت خلق فرد را بالا برده و احساس لذت‌بخش و شادی‌آوری در او ایجاد می‌كنند. پس از مصرف فرد به طور ناگهانی به سمت انرژی زیاد می‌رود، تغییر خلق می‌دهد، پرحرفی می‌كند، می‌رقصد، جوك می‌گوید، كم می‌خوابد، چشم‌هایش از حدقه بیرون می‌زند، عرق می‌كند و دچار لرزش می‌شود. مصرف‌كننده در تخمین فاصله‌ها دچار مشكل شده، دچار توهم در شنوایی، بینایی و لامسه می‌شود، اعتماد به نفسش به‌طور موقت افزایش می‌یابد و شخص، نسبت به آینده به‌طور فزاینده امیدوار می‌شود و خود را در دنیایی می‌بیند كه همه آرزوهای او دست‌یافتنی هستند.
عده‌ای می‌گویند كه در آن چند ساعت سر خوشی، صدای موسیقی می‌شنوند و یا رنگ‌های زیبا و خاصی را می‌توانند ببینند. جوانانی كه اقدام به مصرف این قرص‌ها می‌كنند به دلیل اینكه دچار توهماتی در بینایی، شنوایی و دیگر حواس می‌شوند، بدون اینكه متوجه خطرات آن بشوند، دست به كارهایی مانند پریدن از بلندی، بیرون پریدن از ماشین در حال حركت و... می‌زنند. اكس، حس صمیمیت را در فرد افزایش می‌دهد و‌ ‌او احساس می‌كند كه با هر كسی می‌تواند ارتباط برقرار كند. گفته می‌شود كه احساساتی مثل حسادت و درد از فرد دور می‌شود و فرد نسبت به همه چیز در اطرافش با محبت می‌شود.
خنده، حالت غیرقابل كنترل پیدا می‌كند و فرد بیش از اندازه حرف می‌زند. موسیقی بهتر شنیده شده و نورها درخشنده می‌شوند. چشم‌ها به خارش افتاده و پف می‌كنند كه در این حالت دید شخص تار می‌شود. با توجه به این كه قرص‌های شادی‌آور، انرژی را به شدت افزایش می‌دهند، حالت‌های پرخاشگری و توهم در تداوم مصرف. افزایش پیدا می‌كند كه ممكن است موجبات صدمه زدن به دیگران را فراهم آورد، از این رو كنترل فرد مصرف كننده در این شرایط دارای اهمیت بسیار می‌باشد.
افراد مصرف‌كننده اكس بعد از این كه تأثیر حاد قرص را بعد از سه تا شش ساعت از دست می‌دهند، كاملا حالات خود را به یاد می‌آورند و در بعضی از موارد فرد از این كه تعادل روانی خود را از دست داده و دست به كارهایی زده است كه در شرایط عادی به هیچ وجه انجام نمی‌داده، به شدت دچار گناه، پشیمانی، افسردگی و نهایتاً تفكرات خود تخریبی همچون خودكشی و یا گرایش مجدد به مصرف خواهد شد. قرص اكستازی به عنوان محرك، درجه حرارت بدن، فشار خون و ضربان قلب را افزایش می‌دهد و بدن معمولا" مقادیر زیادی هورمون ضد ادراری(ADH) ترشح می‌كند كه باعث احتباس آب و كاهش حجم ادرار می‌شود. از طرف دیگر از آنجا كه این قرص تنها مصرف نمی‌شود و معمولاً در میهمانی‌ها همراه با مشروبات الكلی مورد استفاده قرار می‌گیرد و در پارتی‌هایی مصرف می‌شود كه شركت‌كنندگان تمام شب را می‌رقصند، رقص هم مزید بر علت شده و بدن مایعات بیشتری را از دست می‌دهد كه این مساله باعث كم آبی شدید بدن می‌شود كه بیشتر مرگ‌های ناشی از مصرف اكس به همین علت و همچنین به علت حملات گرما است.
با بالا رفتن بیش از حد دمای بدن ممكن است لخته‌های كوچكی در جریان خون ظاهر شوند كه می‌توانند باعث خون ریزی مغزی بشوند.
مصرف طولانی مدت و زیاد اكستازی منجر به اختلال درك و تفكر بدبینی، گزند و آسیب، توهمات شنوایی و بینایی و در نهایت نوعی جنون پارانوئیدی (شبیه اسكیزوفرنی) و بروز علایم سیستم عصبی چون بی حسی و پرش عضلانی در فرد می‌شود كه در مصرف كوتاه مدت ممكن است یك تا دو هفته طول بكشد. علایم مسمومیت با اكستاسی (مربوط به بالا رفتن بیش از حد غلظت دارو در خون) به شكل افزایش شدید ضربان قلب، فشارخون، خستگی، گرفتگی عضلانی یا حملات حاد ترس است. در صورت بروز علایم فوق شخص باید فعالیت را كنار گذاشته، بنشیند و مایعات (آب و آب میوه) به میزان كافی مصرف كند. در صورت بروز علایم مثل تشنج، كاهش سطح هوشیاری و... باید هرچه سریع تر به مراكز درمانی مراجعه شود. آنچه به دنبال مسمومیت با اكستاسی اتفاق می‌افتد كُما و مرگ است. فرد به‌شدت عرق می‌كند و حجم زیادی از آب بدنش را از دست می‌دهد. مردمك چشم گشاد می‌شود. تب بالا می‌رود و فرد گرمازده می‌شود. قلب به‌شدت می‌تپد. فشارخون بالا می‌رود و هر لحظه احتمال خونریزی مغزی یا حملات قلبی وجود دارد. هنوز پادزهر مؤثری برای درمان مسمومیت ناشی از مصرف اكستاسی شناخته نشده است. در مورد این قبیل افراد، پزشكان به اقدامات حمایتی مانند پایین آوردن فشارخون، جبران آب ازدست‌رفته و كنترل درجه` حرارت بدن اكتفا می‌كنند.
● مصر ف در خانم‌ها
در مقایسه با سایر مواد اعتیادآور، تمایل زنان به استفاده از اكستاسی به‌مراتب بیشتر است. اگر در مصرف مواد مخدری مانند هروئین، به ازای هر ۱۰ مصرف‌كننده مرد، یك مصرف‌كننده زن وجود دارد، در مورد اكستاسی این نسبت ۲ به ۱ است. خانم‌های جوان، تحصیل‌كرده یا دانشجو، دارای وضعیت اقتصادی خوب كه در خانواده‌ای ازهم پاشیده رشد كرده یا تنها زندگی می‌كند، از مصرف‌كنندگان این قرص‌ها هستند. براساس یك پژوهش، مصرف‌كنندگان <اكستاسی> طی ۱۵ ماه نیمی‌از دوستان سالم خود را آلوده می‌كنند.
● قصه از كجا آغاز می‌شود؟
بیش از ۹۰ در صد موارد مصرف قرص‌های شادی آور و دیگر مخدر‌ها در كنار دوستان، در میهمانی‌ها و پارتی‌های دوستانه و یا بنا به توصیه دوستان، انجام می‌شود. در سنین بلوغ گرایش به همسالان به شدت افزایش می‌یابد و برای نوجوان و جوان مورد تایید دیگران قرار گرفتن مخصوصاً گروه همسالان بسیار مهم است. معمولاً اولین گام مصرف قرص توام با نگرانی، دلهره و احساس گناه است. تایید و تشویق دوستان قبح قضیه را كاهش می‌دهد و نوجوان را واداربه مصرف می‌كند. معمولاً فرد مصرف‌كننده باوجود شادی لحظه‌ای كه به دست می‌آورد، به دلیل عوارض ناگوار پس از خاتمه اثر مصرف و احساس گناه، تمایل دارد كه دیگران را شریك محفل خود سازد تا به این ترتیب از بار گناه و پشیمانی‌اش بكاهد.
جوانان بیشتر از طریق دوستان، گردانندگان میهمانی شبانه، توزیع‌كنندگان خیابانی و خویشاوندان این قرص‌ها را به دست می‌آورند. كارشناسان در خصوص مناطقی كه مصرف‌كننده بیشتری دارند می‌گویند؛ مناطق بالای شهر مثل اقدسیه، نیاوران، قیطریه، شهرك غرب، سعادت‌آباد، زعفرانیه و... مصرف‌كنندگان بیشتری دارند. زیرا پارتی‌های بیشتری در این مناطق برگزار می‌شود.
دكتر آذردخت مفیدی علت تمایل مصرف‌كنندگان اكستاسی به استفاده` گروهی از آن را چنین توجیه می‌كند : " این تمایل به مصرف گروهی در مورد تمام مواد مخدر وجود دارد اما در مورد اكستاسی یكی از دلایل مطرح، نیاز به وجود یك فرد حمایت‌كننده است. مصرف انفرادی این دارو در تنهایی خطرآفرین است. از سوی دیگر، احساس سرخوشی دسته‌جمعی برای هر كدام از مصرف‌كنندگان حكم تأیید را دارد و فرد متقاعد می‌شود كه كار درستی انجام می‌دهد. دلیل دیگر، نیاز مصرف‌كنندگان به برقراری ارتباطات صمیمانه اجتماعی است. آنها هم دیگر را در آغوش می‌گیرند و از بودن در كنار هم لذت می‌برند. "
● دقت كنید!
تغییر ناگهانی در افكار، احساس، كلام و حتی اشتها و خواب جوانانی كه اقدام به مصرف قرص‌های (اكستازی) می‌كنند را باید به عنوان یك زنگ خطر جدی قلمداد كرد.
روانشناسان نقش والدین در روابط خانوادگی و ارتباط آنان با فرزندان در جلوگیری از گرایش جوانان به مصرف اكس و دیگر داروهای شادی‌آور را مهم می‌دانند. تحقیقات نشان داده است در خانواده‌هایی كه مشكلات ارتباطی وجود داشته و جوان با والدین خود دچار مشكل است، گرایش فرزند به سوی مصرف اكس افزایش می‌یابد.
مساله دیگر كه باعث رو آوردن جوان به اكس و دیگر مواد مخدر می‌شود، آزادی مفرط و یا محدودیت بیش از اندازه در خانواده‌ها می‌باشد. والدین تصور می‌كنندكه باید با بچه‌هایشان دوست باشند و به این علت آنها را رها می‌كنند. در حالی كه صمیمی‌بودن به معنای عدم نظارت نیست. دوست شدن به معنای شناخت است. جوان و نوجوان باید بتواند با والدین خود صحبت كند، او باید نترسد و بگوید. اگر این ارتباط صمیمانه برقرار شود و ترس بی جا بریزد، مشكل حل می‌شود. پدر همان یك ساعتی را كه در خانه است باید حضور زیبای پربار و عاطفی را به نمایش گذارد. مسأله مهم اینكه برای رفع مشكلات باید (هنر والد بودن) را آموخت. باید بتوان قانون را در خانواده اجرا كرد. خانواده‌های ما برنامه ندارند یا اینكه برنامه‌هایشان ضعیف است. ما باید در مورد مواد مخدر با بچه‌ها صحبت كنیم. در اروپا از سن ۷ سالگی به بچه‌ها آموزش می‌دهند، ما باید درباره مصرف دارو و قرص به بچه‌ها توضیح بدهیم كه در مواقع بیماری باید زیر نظر پزشك دارو و قرص مصرف كرد.
از آنجا كه مصرف این قرص تغییراتی را در روحیه فرد ایجاد كرده و وی را مضطرب، پرخاشگر و افسرده می‌كند، خانواده می‌تواند در صورت بروز این مشكلات در جوان خود زنگ خطر را احساس كند.
● ۶ نكته مهم
▪ بسیاری از جوانان تحت تاثیر سخنان دوستان خود، در مورد ایجاد احساسات هیجان‌انگیز كاذب و از بین رفتن مهارهای اخلاقی، از این ماده استفاده می‌كنند.
▪ مشكلات خارج از توان فرد، مشوقی نیرومند برای مصرف چنین موادی است.
▪ بعضی افراد برای رهایی از آلام ناشی از صدمات روحی یا مشكلات جسمی‌به این داروها پناه می‌آورند،كه بعدها به عوارض بدتری مبتلا می‌شوند.
▪ فرار از افسردگی، رسیدن به آرامش، داشتن لحظاتی شادتر و ایجاد تنوع در روند یكنواخت و مایوس كننده زندگی از دیگر دلایل روی آوردن جوانان به این قبیل مواد است.
▪ یكی دیگر از علل افزایش مصرف این دارو تبلیغات غلط در مورد آن است. مبلغان و فروشندگان این دارو می‌گویند كه : آثار مضر این دارو از آثار الكل و تنباكو بیشتر نیست، این قرص‌ها بی‌خطر بوده، فرد را آرام و با نشاط كرده و درك شخص را بالا می‌برند!
▪ توجه كنید: علت مصرف این داروها هر چه باشد، راه‌حل موقتی برای فرار از مشكلات است و پس از محو آثار مصرف آنها، مشكلات و احساسات ناخواسته، به شكلی شدیدتر و سخت‌تر از حالت اولیه، درك می‌شوند و به مرور، فرد به مقدار بیشتری از این داروها برای تحمل مشكلات جدید خود، نیاز خواهد داشت كه میزان مصرف دارو را افزایش می‌دهد.

دكتر‌هانیه زائررضائی

منبع : مسافران